Ανάλυση BBC: Γιατί η αποκλιμάκωση στη Μέση Ανατολή μοιάζει δύσκολη και μακρινή

13:07 8/10/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, επίθεση ποιυ αποτέλεσει τη θρυαλλίδα για τη νέα άκρως επικίνδυνη κρίση στη Μέση Ανατολή, το BBC σε ανάλυσή του εμφανίζεται αρκετά δυσοίωνο ως προς τις προοπτικές αποκλιμάκωσης της κρίσης αυτής.

Στις 7 Οκτωβρίου του 2023 το Ισραήλ δέχθηκε τη χειρότερη επίθεση από την εποχή του πολέμου του

Γιομ Κιπούρ. Η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης, που απουσίαζε σε μεγάλο βαθμό από τις οθόνες μας για χρόνια, είχε εκραγεί ξανά στο προσκήνιο. Φάνηκε να αιφνιδιάζει σχεδόν όλους. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν είχε δηλώσει μόλις μια εβδομάδα πριν από τις επιθέσεις: «Η περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι σήμερα πιο ήσυχη από ό,τι ήταν εδώ και δύο δεκαετίες».

Ένα χρόνο μετά, η περιοχή φλέγεται. Περισσότεροι από 41.000 Παλαιστίνιοι είναι νεκροί. Δύο εκατομμύρια κάτοικοι της Γάζας έχουν εκτοπιστεί. Στη Δυτική Όχθη, άλλοι 600 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί. Στο Λίβανο, άλλο ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί και περισσότεροι από 2.000 είναι νεκροί. Περισσότεροι από 1.200 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν εκείνη την πρώτη μέρα. Από τότε, το Ισραήλ έχει χάσει άλλους 350 στρατιώτες στη Γάζα. Διακόσιες χιλιάδες Ισραηλινοί έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους κοντά στη Γάζα και κατά μήκος των ασταθών βόρειων συνόρων με το Λίβανο. Περίπου 50 στρατιώτες και πολίτες έχουν σκοτωθεί από ρουκέτες της Χεζμπολάχ.

Σε όλη τη Μέση Ανατολή, κι άλλοι έχουν εμπλακεί στη σύγκρουση. Οι επίμονες προσπάθειες των ΗΠΑ να αποτρέψουν την κλιμάκωση της κρίσης, που περιλαμβάνουν προεδρικές επισκέψεις, αμέτρητες διπλωματικές αποστολές και την ανάπτυξη τεράστιων στρατιωτικών πόρων, έχουν καταλήξει στο κενό. Ρουκέτες έχουν εκτοξευθεί από μακριά, από το Ιράκ και την Υεμένη. Και οι θανάσιμοι εχθροί Ισραήλ και Ιράν έχουν επίσης ανταλλάξει χτυπήματα, ενώ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα. Η Ουάσινγκτον σπάνια φαινόταν να έχει λιγότερο επιρροή.

Καθώς η σύγκρουση εξαπλώνεται και κάνει μετάσταση, η πηγή της έχει ξεθωριάσει από το οπτικό πεδίο, όπως η σκηνή ενός τροχαίου δυστυχήματος που απομακρύνεται στον καθρέφτη ενός κολοσσού που τρέχει προς ακόμα μεγαλύτερες καταστροφές. Οι ζωές των κατοίκων της Γάζας, πριν και μετά την 7η Οκτωβρίου, έχουν σχεδόν ξεχαστεί, καθώς τα ΜΜΕ αναμένουν με κομμένη την ανάσα τον «ολοκληρωτικό πόλεμο» στη Μέση Ανατολή. Κάποιοι Ισραηλινοί των οποίων οι ζωές ανατράπηκαν εκείνη την τρομερή ημέρα αισθάνονται παρομοίως παραμελημένοι.

«Μας έχουν παραμερίσει», δήλωσε ο Γιεχούντα Κοέν, πατέρας του ομήρου Νίμροντ Κοέν, στο ισραηλινό Kan news την περασμένη εβδομάδα. Ο κ. Κοέν δήλωσε ότι θεωρεί τον Μπένιαμιν Νετανιάχου υπεύθυνο για έναν «άσκοπο πόλεμο που έβαλε όλους τους πιθανούς εχθρούς εναντίον μας». «Κάνει τα πάντα, με μεγάλη επιτυχία, για να μετατρέψει το γεγονός της 7ης Οκτωβρίου σε δευτερεύον γεγονός», είπε. Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι οι Ισραηλινοί την ιδιαίτερη οπτική του κ. Κοέν. Πολλοί βλέπουν πλέον τις επιθέσεις της Χαμάς πριν από ένα χρόνο ως το εναρκτήριο σάλπισμα μιας ευρύτερης εκστρατείας των εχθρών του Ισραήλ για την καταστροφή του εβραϊκού κράτους.

Το γεγονός ότι το Ισραήλ αντεπιτέθηκε – με εκρηκτικούς βομβητές, στοχευμένες δολοφονίες, επιδρομές μεγάλης εμβέλειας και το είδος των επιχειρήσεων υπό την καθοδήγηση των μυστικών υπηρεσιών για τις οποίες η χώρα υπερηφανεύεται εδώ και καιρό – έχει αποκαταστήσει μέρος της αυτοπεποίθησης που έχασε η χώρα πριν από ένα χρόνο. «Δεν υπάρχει πουθενά στη Μέση Ανατολή που να μην μπορεί να φτάσει το Ισραήλ», δήλωσε ο κ. Νετανιάχου την περασμένη εβδομάδα. Τα δημοσκοπικά ποσοστά του πρωθυπουργού ήταν στο ναδίρ για μήνες μετά την 7η Οκτωβρίου. Τώρα μπορεί να τα δει να ανεβαίνουν και πάλι και να θεωρήσει ότι αποτελούν «άδεια» για περαιτέρω κλιμάκωση.

Αλλά πού πάνε όλα αυτά; «Κανείς μας δεν ξέρει πότε θα σταματήσει η μουσική και πού θα βρίσκονται όλοι σε εκείνο το σημείο», δήλωσε ο Σάιμον Γκας, πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στο Ιράν, στο BBC. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να εμπλέκονται, ακόμη και αν η επίσκεψη στο Ισραήλ του επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (Centcom) στρατηγού Μάικλ Κουρίλα μοιάζει περισσότερο με διαχείριση κρίσεων παρά με εξερεύνηση διπλωματικών εξόδων. Με τις προεδρικές εκλογές να απέχουν μόλις τέσσερις εβδομάδες και τη Μέση Ανατολή να είναι πολιτικά πιο τοξική από ποτέ, δεν μοιάζει με στιγμή για νέες τολμηρές αμερικανικές πρωτοβουλίες.

Προς το παρόν, η άμεση πρόκληση είναι απλώς να αποτραπεί μια ευρύτερη περιφερειακή πυρκαγιά. Υπάρχει μια γενική παραδοχή, μεταξύ των συμμάχων της, ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα – ακόμη και το καθήκον – να απαντήσει στην επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους από το Ιράν την περασμένη εβδομάδα. Κανένας Ισραηλινός δεν σκοτώθηκε στην επίθεση και το Ιράν φαίνεται ότι στόχευε στρατιωτικούς στόχους και στόχους των μυστικών υπηρεσιών, αλλά ο κ. Νετανιάχου υποσχέθηκε σκληρή απάντηση. Μετά από εβδομάδες τακτικών επιτυχιών, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ φαίνεται να τρέφει μεγάλες φιλοδοξίες.

Σε ομιλία προς τον ιρανικό λαό, άφησε να εννοηθεί ότι έρχεται αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη. «Όταν το Ιράν θα είναι επιτέλους ελεύθερο, και αυτή η στιγμή θα έρθει πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι νομίζει ο κόσμος, όλα θα είναι διαφορετικά», είπε. Για ορισμένους παρατηρητές, η ρητορική του θύμησε πολύ τα επιχειρήματα που προέβαλαν οι Αμερικανοί νεοσυντηρητικοί κατά την προετοιμασία της εισβολής στο Ιράκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ το 2003. Αλλά παρ’ όλο τον κίνδυνο της στιγμής, υπάρχουν ακόμη κάποια εύθραυστα προστατευτικά κιγκλιδώματα.

Το ιρανικό καθεστώς μπορεί να ονειρεύεται έναν κόσμο χωρίς το Ισραήλ, αλλά γνωρίζει ότι είναι πολύ αδύναμο για να τα βάλει με τη μοναδική υπερδύναμη της περιοχής, ειδικά σε μια εποχή που η Χεζμπολάχ και η Χαμάς – οι σύμμαχοι και οι εντολοδόχοι του στον λεγόμενο «άξονα της αντίστασης» – συνθλίβονται. Και το Ισραήλ, το οποίο θα ήθελε πολύ να απαλλαγεί από την απειλή που συνιστά το Ιράν, γνωρίζει επίσης ότι δεν μπορεί να το κάνει αυτό μόνο του, παρά τις πρόσφατες επιτυχίες του. Επίσης, η αλλαγή καθεστώτος δεν είναι στην ατζέντα του Τζο Μπάιντεν, ούτε στην ατζέντα της αντιπροέδρου του, Κάμαλα Χάρις.

Όσο για τον Ντόναλντ Τραμπ, τη μοναδική φορά που φάνηκε έτοιμος να επιτεθεί στο Ιράν -αφού η Τεχεράνη κατέρριψε ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος παρακολούθησης τον Ιούνιο του 2019- ο πρώην πρόεδρος έκανε πίσω την τελευταία στιγμή (αν και διέταξε τη δολοφονία ενός κορυφαίου Ιρανού στρατηγού, του Κασέμ Σολεϊμανί, επτά μήνες αργότερα). Λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν, πριν από έναν χρόνο, ότι η Μέση Ανατολή οδεύει προς την πιο επικίνδυνη στιγμή της εδώ και δεκαετίες. Αλλά, δυστυχώς, η αλήθεια είναι ότι οι τελευταίοι 12 μήνες μοιάζουν να έχουν ακολουθήσει μια τρομερή λογική.

Με τόσα συντρίμμια να έχουν πλέον διασκορπιστεί παντού και τα γεγονότα να εξακολουθούν να εκτυλίσσονται με ανησυχητικό ρυθμό, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πασχίζουν να συμβαδίσουν. Καθώς η σύγκρουση που ξέσπασε στη Γάζα συνεχίζεται για δεύτερο χρόνο, κάθε συζήτηση για την «επόμενη μέρα» – για το πώς θα αποκατασταθεί και θα κυβερνηθεί η Γάζα όταν τελικά τελειώσουν οι μάχες – έχει σταματήσει ή έχει πνιγεί από τη βοή ενός ευρύτερου πολέμου. Το ίδιο και κάθε ουσιαστική συζήτηση για την επίλυση της σύγκρουσης του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους.

Κάποια στιγμή, όταν το Ισραήλ αισθανθεί ότι έχει κάνει αρκετή ζημιά στη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, όταν το Ισραήλ και το Ιράν έχουν τελειώσει με το… πυραυλικό πινγκ πονγκ στο οποίο επιδίδονται -υποθέτοντας ότι αυτό δεν θα βυθίσει την περιοχή σε μια ακόμη βαθύτερη κρίση- και όταν τελειώσουν οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, η διπλωματία μπορεί να πάρει άλλη μια ευκαιρία. Αλλά αυτή τη στιγμή, όλα αυτά μοιάζουν πολύ μακρινά.

Διαβάστε επίσης

Νόμπελ Ιατρικής 2024: Στους John Hopfield και Geoffrey Hinton για τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα

Βρετανία: «Κόλλησε» η γέφυρα του Λονδίνου – Kυκλοφοριακό χάος στη βρετανική πρωτεύουσα 

Μάντλιν Μακάν: Αθωώθηκε ο Κρίστιαν Μπρίκνερ από κατηγορίες βιασμού ανηλίκων