Η Αριστερά απέναντι στην ιστορία της

01:45 10/9/2013 - Πηγή: Aixmi

Τρία γεγονότα μείζονος σημασίας στοιχειώνουν την Αριστερά- το ένα την εγχώρια, τα άλλα δύο την παγκόσμια. Έχουν προκαλέσει συζητήσεις, αντιπαραθέσεις, έχουν οδηγήσει ιστορικούς, θεωρητικούς και κόμματα σε εκτιμήσεις, όχι πάντως γενικής αποδοχής. Αναφέρομαι στον ελληνικό Δεκέμβρη του ‘44, στην Άνοιξη της Πράγας το 1968 [45 χρόνια από τότε] και στην ανατροπή του Αλιέντε στη Χιλή το 1973 [40 χρόνια από το αμερικανοκίνητο πραξικόπημα του Πινοτσέτ].

Σχετικά με το Δεκέμβρη του ’44, το ερώτημα που απασχολεί, το οποίο φυσικά δεν μπορεί να απαντηθεί, είναι «ποια θα ήταν η πορεία της

Ελλάδας αν τότε είχε κερδίσει η Αριστερά;». Η συζήτηση γύρω από τα «αν» είναι πάντοτε γοητευτική, αλλά δεν αφορά τους επιστήμονες. Ενδιαφέρει περισσότερο τους μυθιστοριογράφους. Ωστόσο πολλοί έχουν αποφανθεί ότι αν «η ιστορία μίλαγε διαφορετικά το Δεκέμβρη του ‘44, η χώρα δεν θα μπορούσε να είχε διαφορετική εξέλιξη απ’ αυτή που είχαν τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού».

Μοιάζει λογικό συμπέρασμα. Είχα θέσει πριν από πολλά χρόνια το σχετικό ερώτημα στο Γρηγόρη Φαράκο. Ήταν την περίοδο που βρισκόταν εκτός ΚΚΕ και εντός Συνασπισμού και είχε ξεκινήσει τη συγγραφή των βιβλίων του από τα οποία δεν λείπει η κριτική για την υπόθεση που είχε υπηρετήσει επί δεκαετίες ούτε η αυτοκριτική για ορισμένες επιλογές του, χωρίς ωστόσο να φτάσει στο σημείο να απαξιώσει την ιδεολογία για την οποία αγωνίστηκε. Αρνήθηκε να συνταχθεί με τη θέση άλλων επιφανών αριστερών, ανάμεσα τους και ο Λεωνίδας Κύρκος, ότι «ευτυχώς που χάσαμε», λέγοντας τα εξής [αποδίδω από μνήμης]:« Δεν μπορώ να απαντήσω, επειδή πολλές φορές η ζωή έχει αποδειχτεί πιο πλούσια από την πλουσιότερη φαντασία».

Η βίαιη διακοπή της άνοιξης της Πράγας το 1968 με τη «διεθνιστική επέμβαση» των στρατευμάτων του συμφώνου Βαρσοβίας γέμισε απογοήτευση τους αριστερούς, που είχαν κρατήσει αποστάσεις από τη σοβιετική εκδοχή του μαρξισμού και τα καθεστώτα που αναφέρονταν σ’ αυτόν, που πίστεψαν ότι μπορεί να γεννηθεί από τους κόλπους τους και να αναπτυχθεί ένα κίνημα αλλαγών. Δικαιώθηκε έτσι η ανάλυση του Κορνήλιου Καστοριάδη ότι το σύστημα του υπαρκτού δεν είναι μεταρρυθμίσιμο. Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά κατέρρευσε με πάταγο, χωρίς ν’ ανοίξει μύτη, και αφού είχε προηγηθεί άλλη μια απόπειρα εκδημοκρατισμού του [Γκορμπατσοφ].Οι οπαδοί της θεωρίας ότι ο καπιταλισμός δεν ανατρέπεται με δημοκρατικά μέσα, παρά μόνο με επανάσταση, δείχνουν προς επιβεβαίωση των απόψεων τους, την περίπτωση της Χιλής του Σαλβαντόρ Αλιέντε. Οι μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α, ο στρατός και τα πολιτικά στηρίγματά τους στη Χιλή δεν επέτρεψαν στον μαρξιστή πρόεδρο να προχωρήσει με κοινοβουλευτικές διαδικασίες στην υλοποίηση του σοσιαλιστικού προγράμματός του και τον ανέτρεψαν με πραξικόπημα για να μη γίνει η Χιλή, την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου , «το μεταδοτικό παράδειγμα σ’ όλη την υφήλιο», όπως το είχε ξορκίσει ο Χένρι Κίσινγκερ. «Από ένα μαρξιστή που καταγγέλλει τις εκλογές ως απάτη, είναι πιο επικίνδυνος ένας μαρξιστής που κερδίζει τις εκλογές και γίνεται πρόεδρος», έλεγαν τότε οι αμερικανοί. Από τη σκοπιά τους είχαν δίκιο.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν πρόκειται, τα πολλά ρεύματα που κινούνται στην περιοχή της Αριστεράς, να καταλήξουν σε κοινή προσέγγιση για τα προεκτεθέντα. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η ιστορία μπορεί να προσφέρεται για διδάγματα, δεν είναι όμως «τυφλοσούρτης».