Λες και ήταν χθες (1821): Ο ηρώας αγωνιστής που έφτασε να ζητιανεύει στην οδό Πατησίων

11:23 11/2/2021 - Πηγή: Dimokratianews

Ενα από τα άγνωστα κείμενα και ανέκδοτα περιστατικά της μακράς ζωής του μεγάλου μας λογοτέχνη Γρηγορίου Ξενόπουλου (1867-1951) συνέβη το 1885, όταν ήταν μόλις 18 χρόνων, και αφορούσε έναν αγωνιστή της Επανάστασης του 1821.

Από τον
Ελευθέριο Σκιαδά

Ο γεννημένος στο Φανάρι Γρ. Ξενόπουλος έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στην Ζάκυνθο έως το 1883, οπότε γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να σπουδάσει Φυσικομαθηματικά. Από το 1884, ωστόσο, διακρινόταν για τις λογοτεχνικές του επιδόσεις, συμμετέχοντας

σε διαγωνισμούς ή δημοσιεύοντας σε έντυπα της εποχής, κυρίως στην «ΕΣΤΙΑ». Ευαίσθητος και δυναμικός, εγκατέλειψε γρήγορα τις σπουδές του για να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία, τη μυθιστοριογραφία και τη συγγραφή θεατρικών έργων.

Ηταν Μάρτιος του 1885, παραμονές της εθνικής γιορτής, και ο νεαρός λογοτέχνης θα γράψει ένα μικρό κείμενο, το οποίο μεταφέρουμε αυτούσιο στη γλώσσα όπου γράφτηκε, ώστε να μην απολέσει ικμάδα από την αυθεντικότητά του:

«Προχθές, η ωραία ημέρα προυκάλει ζωηρόν τον συνήθη περίπατον της οδού Πατησίων. Δεν έλαμπεν ουδεμία φουστανέλλα, δεν εθάμβωνεν ουδέν φέσιον. Μόνον οικτρός τις γέρων, σπαραξικάρδιον του χρόνου λείψανον, κατακείμενον και μετά κόπου συρόμενον διά των χειρών και των ποδών, μέσω της πολυανθρώπου οδού, ης ανήγειρε την κόνιν διά της φουστανέλλας και έστιζε την μονοτονίαν διά του κοκκίνου φεσίου, εσταμάτα διά να τείνη χείρα ικέτιδα, και να συστήση εαυτόν εις έλεος διαβάτου».

Είναι συγκλονιστικό το κείμενο του Ξενόπουλου, το οποίο περιγράφει τον γέρο αγωνιστή να σέρνεται ζητιανεύοντας στην οδό Πατησίων. Στη συνέχεια θα ολοκληρώσει την περιγραφή του, γράφοντας:

«Παρέτυχον δ’ εκεί εις την καμπήν της οδού, όπου άμαξα από ρυτήρος ελαύνουσα, μικρού δειν κατεσύντριβε την δυστυχή εκείνην ύπαρξιν. Και ο γέρων εκείνος ήτο… αγωνιστής! Εις εξ εκείνων οίτινες μας κατέστησαν ελευθέρους διά της μεγάλης αυτού ψυχής, εκείνης ην τώρα διά του ελέους προσπαθών να συγκρατήση επ’ ολίγον έτι εις το οικτρόν και παραμορφωμένον σώμα, το οποίο άλλοτε ηγωνίζετο υπέρ ημών! Η σκηνή της οδού Πατησίων αποδεικνύει κάλλιστα οποίοι είμεθα οι νεώτεροι Ελληνες, πάσαν άλλην, εκτός της 25ης Μαρτίου ημέραν!»

Συγκλονιστικές μαρτυρίες για εγκαταλειμμένους αγωνιστές που ψωμοζητούσαν στην πόλη των Αθηνών μετά την Επανάσταση είναι διάσπαρτες σε αρκετές μελέτες και στον Τύπο. Ορισμένες, όμως, εξ αυτών προκαλούσαν οργή. Οπως η περίπτωση του Κεφαλλονίτη Γεράσιμου Μεταξά Λασκαράτου, ο οποίος, αφού πολέμησε σε άπειρες μάχες και έφερε στο κορμί του ένδοξα τραύματα, κατάντησε στην Αθήνα να ανοίγει «χείραν επαίτου εις το γήρας του». Με το πέρασμα των χρόνων έφευγαν από τη ζωή και στις περισσότερες περιπτώσεις ξεχνιούνταν.