Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μέσα από φράσεις που άφησαν εποχή – Οι ημερομηνίες – σταθμοί στην πορεία του

08:41 31/8/2022 - Πηγή: NewsIt

Με όποιο «πρόσημο» και αν τον δει κάποιος, επικριτής ή υπέρμαχος, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ήταν μια από τις μορφές του 20ου με σημαντική συμβολή στην εξέλιξη της ιστορίας της ΕΣΣΔ – Ρωσίας, της Ευρώπης αλλά και του κόσμου.

Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πέθανε σε ηλικία 91 ετών, ωστόσο μένουν στην ιστορία τα πεπραγμένα του ως ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ.

Από το 1985 και μετά πήρε την πορεία που έβαλε την Σοβιετική Ένωση στην

«τελική ευθεία» ολοκλήρωσης της ανατροπής του καθεστώτος και στη διάλυση της χώρας, και έδωσε τη θέση της στην Ρωσία και τα υπόλοιπα αυτόνομα κράτη.

Οι ημερομηνίες – σταθμοί στην πορεία του ως ηγέτης της ΕΣΣΔ

1985

11η Μαρτίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στα 54 του χρόνια, εκλέγεται επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.

15η Οκτωβρίου: Παρουσιάζει το σχέδιό του για την αναδιάρθρωση της οικονομικού και πολιτικού συστήματος της ΕΣΣΔ, την περεστρόικα, πρόταση του Λεονίντ Μπρέζνιεφ το 1979.

1986

26η Απριλίου: Έκρηξη στον πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό του Τσερνόμπιλ (Ουκρανία). Η τραγωδία αποκρύπτεται από την κυβέρνηση για αρκετές ημέρες, κάτι που συμβάλει στη μόλυνση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τη ραδιενέργεια.

23η Δεκεμβρίου: Επιστρέφει στη Μόσχα ο αντιφρονών νομπελίστας ειρήνης Αντρέι Ζαχάροφ έπειτα από επτά χρόνια στο Γκόρκι (Νίζνι Νόβγκοροντ).

1987

8η Δεκεμβρίου: Υπογραφή της συνθήκης INF για την εξάλειψη των βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς στην Ουάσινγκτον, κατά τη διάρκεια της τρίτης συνόδου κορυφής του Ρόναλντ Ρέιγκαν και του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.

1988

7η Δεκεμβρίου: Στη Νέα Υόρκη, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ανακοινώνει στον ΟΗΕ ότι η ΕΣΣΔ θα μειώσει μονομερώς κατά 500.000 άνδρες τις δυνάμεις της στην ανατολική Ευρώπη και στο ευρωπαϊκό τμήμα της ΕΣΣΔ.

1989

15η Φεβρουαρίου: Ολοκληρώνεται η αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, έπειτα από δέκα χρόνια πολέμου.

16η Μαΐου: Σύνοδος κορυφής στο Πεκίνο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ με τον κινέζο πρόεδρο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, επισφράγιση της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων έπειτα από 30 χρόνια.

12η-15η Ιουνίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έπειτα από τη θριαμβευτική υποδοχή του στη Βόννη (ΓΛΔ), δηλώνει πως το Τείχος θα πέσει όταν «εξαφανιστούν οι συνθήκες που το γέννησαν».

7η Οκτωβρίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στο ανατολικό Βερολίνο, λέει ενώπιον του ανατολικογερμανού ηγέτη Έρικ Χόνεκερ πως «όποιος καθυστερεί τιμωρείται από τη ζωή».

9η Νοεμβρίου: Το Τείχος πέφτει.

1η Δεκεμβρίου: Ιστορική συνάντηση με τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄.

1990

11η Μαρτίου: Η Λιθουανία ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της από την ΕΣΣΔ. Την 13η Ιανουαρίου 1991, σοβιετικά άρματα μπαίνουν στο Βίλνιους (14 νεκροί και 700 τραυματίες).

15η Μαρτίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εκλέγεται για πέντε χρόνια πρόεδρος της ΕΣΣΔ, θέση που μόλις δημιουργείται.

16η Ιουλίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και ο δυτικογερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ συμφωνούν για μια Γερμανία ενωμένη ελεύθερη να ενταχθεί στο NATO.

15η Οκτωβρίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ βραβεύεται με Νόμπελ ειρήνης.

1991

12η Ιουνίου: Ο Μπόρις Γέλτσιν εκλέγεται πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

31η Ιουλίου: Υπογράφεται στη Μόσχα η συνθήκη START, η πρώτη συμφωνία για τη μείωση των στρατηγικών πυρηνικών οπλοστασίων των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.

19η/21η Αυγούστου: Αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος βρίσκεται στην Κριμαία. Η απόπειρα αξιοποιείται ως αφορμή για την οριστική διάλυση της ΕΣΣΔ. 

8η Δεκεμβρίου: Στο Μινσκ, οι πρόεδροι της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας διαπιστώνουν πως η Σοβιετική Ένωση «δεν υπάρχει πλέον».

25η Δεκεμβρίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ανακοινώνει πως παραιτείται από το αξίωμα του προέδρου της ΕΣΣΔ.

Φράσεις του Γκορμπατσόφ που πέρασαν στην ιστορία

Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στην κρίσιμη πολιτική πορεία του είχε και φράσεις που πέρασαν στην ιστορία, μέσα σε γεγονότα και συγκυρίες που σημάδεψαν τον κόσμο.

Παρακάτω θα θυμηθούμε μερικές από αυτές.

«Μια μέρα πιαστήκαμε από το χέρι και πήγαμε να περπατήσουμε το απόγευμα. Και συνεχίσαμε να περπατάμε έτσι όλη μας τη ζωή» είχε πει για τη σύζυγό του Ραΐσα, συνέντευξή του στο αμερικανικό περιοδικό Vogue, 2013.

Στις πρώτες δημόσιες δηλώσεις για το δυστύχημα στον πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό στο Τσερνόμπιλ (Ουκρανία), 14η Μαΐου 1986, στη σοβιετική τηλεόραση είπε «αυτό είναι άλλο ένα χτύπημα της καμπάνας, μια νέα τρομερή προειδοποίηση ότι στην πυρηνική εποχή χρειάζεται νέα πολιτική σκέψη και απαιτούνται νέες πολιτικές».

Στην ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης τον Ιανουάριο 1987 είχε μιλήσει για υπαρκτά προβλήματα, δίνοντας όμως τη δική του ερμηνεία.

«Κάποια στιγμή, η χώρα άρχισε να χάνει την ορμή της, οι δυσκολίες και τα ανεπίλυτα προβλήματα άρχισαν να συσσωρεύονται, εμφανίστηκαν στοιχεία βαλτώματος και άλλα φαινόμενα ξένα στον σοσιαλισμό. Κι αυτό έπληξε σκληρά την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτισμική και την πνευματική ζωή.

Ανάγκη για αλλαγή υπήρχε για πολύ καιρό, στην οικονομία και σε άλλα πεδία, αλλά δεν εφαρμόστηκε στην πολιτική και πρακτική δουλειά του κόμματος και του κράτους».

Στην τελετή υπογραφής της INF με τον Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρείγκαν, στις 8 Δεκεμβρίου του1987, στην Ουάσινγκτον είχε πει πως «για τους πάντες, και πάνω απ’ όλα για τις δυο μεγάλες δυνάμεις μας, η συμφωνία το κείμενο της οποίας είναι πάνω στο τραπέζι προσφέρει, επιτέλους, τη μεγάλη ευκαιρία να πάρουμε τον δρόμο που οδηγεί μακριά από την απειλή της καταστροφής. Είναι καθήκον μας να αξιοποιήσουμε πλήρως αυτή την ευκαιρία και να προχωρήσουμε μαζί προς έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα πυρηνικά όπλα, που θα είναι καλύτερος για τα παιδιά και για τα εγγόνια μας και τα δικά τους παιδιά και τα δικά τους εγγόνια (…) προς την υπόσχεση της πλήρωσης και της πιο ευτυχισμένης ζωής, χωρίς φόβο, και χωρίς την παράλογη κατασπατάληση πόρων για όπλα καταστροφής». 

Για την απόφασή του να μη διατάξει τον σοβιετικό στρατό να εμποδίσει την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, σε συνέντευξη στο καναδικό τηλεοπτικό δίκτυο CBC, το 2009, σημείωσε: «είχαμε μισό εκατομμύριο άνδρες εκεί, οπλισμένους μέχρι τα δόντια. Τη μεγαλύτερη συγκέντρωση όπλων, καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών, αρμάτων μάχης, πυρηνικών όπλων. Αν δίναμε τέτοια διαταγή, θα ήταν λάθος, θα οδηγούσε σε καταστροφή, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο».

Όταν βραβεύτηκε με Νόμπελ ειρήνης το 1990, είχε πει: «Πρώτα απ’ όλα, είμαι βαθιά συγκινημένος, ως άνθρωπος, για την απόφαση αυτή, δεν θα θα το κρύψω. Αλλά αποδέχομαι το βραβείο όχι προσωπικά, αλλά ως αναγνώριση της μεγάλης αξίας και της τεράστιας σημασίας της σημαντικής αποστολής που ονομάζουμε περεστρόικα για τη μοίρα όλου του κόσμου».

Στην τελευταία ομιλία με την ιδιότητα του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, στις 25η Δεκεμβρίου 1991, είπε: «Η μοίρα το θέλησε πως όταν έγινα αρχηγός του κράτους, ήταν ήδη πασιφανές πως κάτι πήγαινε στραβά σε αυτή τη χώρα. Είχαμε αφθονία στα πάντα: γη, πετρέλαιο, αέριο και άλλους φυσικούς πόρους, κι ο θεός μας προίκισε με ευφυΐα και ταλέντο — και παρ’ όλ’ αυτά ζούσαμε πολύ χειρότερα από τον κόσμο σε άλλες βιομηχανικές χώρες και το χάσμα διαρκώς μεγάλωνε.

Ο λόγος ήταν προφανής ήδη για καιρό: η κοινωνία μας ήταν πιασμένη στην αρπάγη του γραφειοκρατικού συστήματος. Καταδικασμένη να υπηρετεί την ιδεολογία και να κουβαλάει το βαρύ φορτίο της κούρσας των εξοπλισμών, πιεζόταν αφόρητα. Όλες οι προσπάθειες να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις με μισή καρδιά, κι έγιναν πολλές, απέτυχαν η μια μετά την άλλη. Η χώρα έχανε κάθε ελπίδα. Δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε έτσι. Έπρεπε να αλλάξουμε τα πάντα ριζικά. Για αυτόν τον λόγο, ποτέ δεν μετάνιωσα που δεν χρησιμοποίησα τη θέση μου του Γενικού Γραμματέα απλά για να ‘βασιλέψω’ για μερικά χρόνια.

Εγκαταλείπω το αξίωμά μου με ανησυχία — αλλά και με ελπίδα, με πίστη σε εσάς, στη σοφία σας και στην πνευματική σας δύναμη. Είμαστε οι κληρονόμοι ενός σπουδαίου πολιτισμού, και η αναζωογόνηση και η μεταμόρφωση μας για να αποκτήσουμε σύγχρονη και αξιοπρεπή ζωή εξαρτάται από όλους και τον καθένα μας». 

Το ίδρυμα Γκορμπατσόφ είχε εκδώσει ανακοίνωση και για τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Όσον αφορά τη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία που άρχισε την 24η Φεβρουαρίου, υπογραμμίζουμε την ανάγκη να σταματήσουν το ταχύτερο οι εχθροπραξίες και να αρχίσουν άμεσα ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Δεν υπάρχει τίποτε πολυτιμότερο στον κόσμο από τις ανθρώπινες ζωές», έλεγε η ανακοίνωση.

To άρθρο Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μέσα από φράσεις που άφησαν εποχή – Οι ημερομηνίες – σταθμοί στην πορεία του δημοσιεύτηκε στο NewsIT .