Απειλή βάθους

05:38 23/10/2020 - Πηγή: In.gr

Ηκατανόηση της τουρκικής απειλής, του ιστορικού της βάθους και των κινήτρων της είναι καταλυτική για τη χάραξη της ενδεδειγμένης ελληνικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Μόνον αποπροσανατολιστικά λειτουργούν οι επιφανειακές ερμηνείες της τουρκικής απειλής, όπως π.χ. ότι το νεοοθωμανικό «όραμα» είναι προσωπική εμμονή του Ερντογάν και δεν αντανακλά τις πεποιθήσεις του μέσου φιλήσυχου Τούρκου. Τα προσωπικά οράματα του τούρκου προέδρου, όμως, παράγονται και αναπαράγουν τα συλλογικά οράματα της τουρκικής κοινωνίας, αλλιώς ο Ερντογάν θα ήταν γραφικός ηγέτης κάποιου περιθωριακού εθνικιστικού γκρουπούσκουλου.

Αλλά δεν είναι. Αντιθέτως, είναι πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, εκλεγμένος με μεγάλη πλειοψηφία εδώ και δεκαέξι χρόνια. Το άλλο επιχείρημα, ότι ο Ερντογάν πιέζεται πολιτικά και απευθύνεται στην εσωτερική κατανάλωση για εκλογικές σκοπιμότητες, είναι και αυτό έωλο. Δεν εξηγεί γιατί ο βασικός μηχανισμός συσπείρωσης που χρησιμοποιεί ο Ερντογάν είναι η ανθελληνική υστερία και όχι κάτι άλλο.

Εξετάζοντας σε μακροϊστορική κλίμακα την πρωτοφανή πίεση που δέχεται σήμερα η Ελλάδα, εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι αυτή αποτελεί μία μόνον ιστορική στιγμή μιας μακράς χιλιετούς πορείας που άρχισε με τη μάχη του Μαντζικέρτ (1071) και φτάνει μέχρι την εισβολή στην Κύπρο, τα Ιμια και το φετινό καλοκαίρι. Πρόκειται δηλαδή για τη συνεχή πίεση που ασκούν εδώ και αιώνες οι Τούρκοι στην ελληνική μεθόριο της Ευρώπης. Οι Τούρκοι, ένας λαός νομαδικής προέλευσης, μετακινούνταν επί αιώνες προς δυσμάς, εισβάλλοντας και καταστρέφοντας προηγμένους πολιτισμούς που κατά κανόνα βρίσκονταν ήδη σε αποσύνθεση (αραβικό χαλιφάτο, Βυζαντινή Αυτοκρατορία κ.λπ.). Το οθωμανικό κράτος, που επεβλήθη σε λαούς υψηλού μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου (Ελληνες, Αραβες, Αιγύπτιους και άλλους), υπήρξε δυσλειτουργικό, διότι ήταν δημιούργημα ενός λαού νομάδων που δεν είχαν εμπειρία διακυβέρνησης και οικονομικής οργάνωσης, παρά μόνον πολέμων και βίας. Ηταν μια δουλοκτητική κοινωνία που έγινε αντιληπτή ως δυστοπία από τους κατοίκους των κατακτημένων περιοχών και τελικώς διαλύθηκε μέσα από μια πρωτοφανή σειρά εθνικών επαναστάσεων, κάτι που δεν συνέβη με καμία άλλη πολυεθνική αυτοκρατορία στον κόσμο (π.χ. Αυστροουγγρική, Ρωσική, Αραβική, Κινεζική κ.λπ.).

Η επιβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βασίστηκε άλλωστε όχι σε κάποια ελάχιστη συναίνεση, αλλά στους βίαιους εξισλαμισμούς, στις μαζικές σφαγές, στο παιδομάζωμα και στην τρομοκρατία. Μετά την οριστική διάλυση του οθωμανικού κράτους το 1920, συγκροτήθηκε στα υπολείμματά του έλασσον τουρκικό κράτος με επίφαση νεωτερικότητας. Για τη δημιουργία του όμως συντελέστηκαν τρεις γενοκτονίες (Αρμενίων, Ελλήνων, Ασσυροχαλδαίων) και ένας διαρκής μέχρι σήμερα εσωτερικός πόλεμος με τους Κούρδους. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η πίεση προς την Ελλάδα επανήλθε. Προηγήθηκαν η εκρίζωση των ελληνικών πληθυσμών της Κωνσταντινουπόλεως, της Ιμβρου και της Τενέδου, η εισβολή στην Κύπρο, η αμφισβήτηση της κυριαρχίας στο Αιγαίο, η ανάμειξη στη Δυτική Θράκη, πριν φθάσουμε στο καλοκαίρι του 2020 και στην εκδίπλωση πλέον απαίτησης πλήρους υποταγής της Ελλάδας με «διάλογο» εφ’ όλης της ύλης.

Το ελληνικό έθνος έχει εμπειρία από απειλές μείζονος κλίμακας (περσική στην Αρχαιότητα, αραβική στον Μεσαίωνα, τουρκική στην Αναγέννηση). Τις αντιμετώπισε αντιπαρατάσσοντας στην αριθμητική υπεροχή την ευφυΐα του, την ποιότητά του, τη μαχητικότητά του, τον δυναμισμό του και πριν από όλα την αδιάλλακτη βούλησή του να παραμείνει ελεύθερο. Σήμερα χρειάζεται όχι μόνον ένας συνολικός και ρηξικέλευθος στρατηγικός ανασχεδιασμός αλλά και μια βαθιά συνειδητοποίηση της δυστοπίας που απειλεί την ελευθερία μας.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφόρησε στις 19 Οκτωβρίου το έργο του «Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του»