Ελλάδα – Τουρκία, χαμηλός πήχης

06:13 12/12/2019 - Πηγή: In.gr

Η αίσθηση που καλλιεργείται στην Ελλάδα είναι πως η συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης είναι εύκολα ανατρέψιμη. Δυστυχώς, παρά την εξόφθαλμη παραβίαση βασικών εννοιών του Δικαίου της Θάλασσας, η ακύρωσή της δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.

Η ελληνική πλευρά προχώρησε άμεσα στις ενδεδειγμένες ενέργειες (διεθνοποίηση, καταδίκες από τη διεθνή κοινότητα, απέλαση λίβυου πρεσβευτή, ανάδειξη της κακής πίστης της συμφωνίας, επένδυση στην απομόνωση της Τουρκίας), αν και

φαίνεται πως υποτίμησε σχετικά τη συγκεκριμένη εξέλιξη, αφού, σύμφωνα με τα λεγόμενα, είχε λάβει προφορικές διαβεβαιώσεις από τον υπουργό εξωτερικών της κυβέρνησης της Τρίπολης, ο οποίος εντέλει υπέγραψε τη συμφωνία. Παράλληλα με την αναζήτηση ευρωπαϊκής υποστήριξης (χλιαρή σε πρώτη φάση στο προχθεσινό Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, ελπίζουμε σε άλλη διατύπωση στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής) η Αθήνα έστειλε και δύο επιστολές στον ΟΗΕ.

Επιχειρείται έτσι να μην πρωτοκολληθεί το μνημόνιο κατανόησης λόγω ακυρότητας, που εδράζεται κυρίως στη μη τήρηση των εσωτερικών διαδικασιών στη Λιβύη, αλλά και εξαιτίας του εξαναγκασμού της εύθραυστης κυβέρνησης της Τρίπολης να συνυπογράψει το MοU χωρίς ίχνος διαπραγμάτευσης. Η παράκαμψη της λιβυκής εθνοσυνέλευσης δημιουργεί μεν ζήτημα κυρωτικής διαδικασίας, πλην όμως ο Αλ Σαράτζ θα επικαλεστεί την ιδιόμορφη κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας για να ισχυριστεί ότι δεν απαιτείται η έγκριση του κοινοβουλίου.

Η Αθήνα ζητεί επίσης να παρέμβει το Συμβούλιο Ασφαλείας προκειμένου να μην εφαρμοστεί μια συμφωνία που θέτει σε κίνδυνο τόσο τα κυριαρχικά μας δικαιώματα όσο και την περιφερειακή ασφάλεια. Εδώ η προσδοκία είναι το ΣΑ να επέμβει προληπτικά, ωστόσο η εμπειρία των προηγουμένων ετών δεν επιτρέπει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Πέραν αυτού, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τους συσχετισμούς, όπου στην – όχι πολύ πιθανή – υπόθεση ότι οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να κηρυχθεί η συμφωνία ανυπόστατη και άκυρη, η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη θέση του μόνιμου μέλους για να «πουλήσει» τις υπηρεσίες της στην Τουρκία, μπλοκάροντας τις όποιες προσπάθειες άλλων δυνάμεων. Ακόμη μικρότερες πιθανότητες συγκεντρώνει το ενδεχόμενο ενεργοποίησης του άρθρου 25, που θα οδηγούσε σε δεσμευτική διαπραγμάτευση τα εμπλεκόμενα μέρη.

Από εκεί και πέρα, ο ΟΗΕ μπορεί πράγματι να εξετάσει το τυπικό μέρος -πληρεξουσιότητα, εσωτερικές διαδικασίες κύρωσης -, όχι όμως την ουσία. Το δε Συμβούλιο Ασφαλείας δύσκολα θα αποδοκιμάσει τη συμφωνία με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτρέψει την υλοποίησή της. Ενδεικτική της κατάστασης είναι η απροθυμία της ΕΕ να χαρακτηρίσει το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης κάτι περισσότερο από προβληματικό. Θα αποτελούσε ευχάριστη εξέλιξη αν ο Γκουτιέρες ανέθετε στη νομική επιτροπή να γνωμοδοτήσει για τα τυπικά προβλήματα της συμφωνίας και ευπρόσδεκτη έκπληξη αν στη συνέχεια έδινε εντολή να μην καταχωριστεί. Κοντολογίς, η προσφυγή στον ΟΗΕ είναι υποχρεωτική επιλογή, που έγινε με τρόπο προσεκτικό και άρτιες διατυπώσεις, εντούτοις ο πήχης παραμένει για την ώρα χαμηλά.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ