Γιατί «βούλιαξαν» τον εμπνευστή της «Γαλάζιας Πατρίδας»

11:56 19/5/2020 - Πηγή: In.gr

Από όλες τις απόψεις ο Τζιχάτ Γιαϊτζί φαινόταν να είναι σε ανοδική τροχιά. Αρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού από τον Αύγουστο του 2017 ήταν αυτός που κατεξοχήν επεξεργάστηκε την πολιτική της Τουρκίας γύρω από τις ΑΟΖ και τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας», δηλαδή την αναθεωρητική αντίληψη για το δίκαιο των θαλασσών και τα όρια των ΑΟΖ που οδήγησαν τελικά και στη συμφωνία με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης

για την αμοιβαία χάραξη ορίων ΑΟΖ με τρόπο που συγκρούεται με τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Επιπλέον, ήταν γνωστός και ως εκ των βασικών πολέμιων των υποστηρικτών του Φετουλάχ Γκιουλέν στο στράτευμα, συμβάλλοντας στις εκκαθαρίσεις μετά το πραξικόπημα.

Μάλιστα είχε επεξεργαστεί και το διαβόητο “Fetömetre”, δηλαδή μία δέσμη 70 βασικών και 280 κριτηρίων, που επέτρεπαν υποτίθεται τον εντοπισμό και την εκκαθάριση των ανθρώπων του δικτύου του Φετουλάχ Γκιουλέν στο στράτευμα και τον κρατικό μηχανισμό. Άλλωστε, η σθεναρή του στάση στο πραξικόπημα διευκόλυνε την ανέλιξή του.

Ήταν ο ίδιος ο Ερντογάν που τον περασμένο Δεκέμβριο τον ευχαριστούσε και τον επαινούσε για το ρόλο ως προς τη συμφωνία με τη Λιβύη, υπογραμμίζοντας ότι η συμφωνία ήταν αποτέλεσμα δουλειάς αρκετών ετών στην οποία συνέβαλαν οι «αναφορές, οι χάρτες, τα άρθρα και τα βιβλία» του Γιαϊτζί.

Όμως, ήταν πάλι ο ίδιος ο Ερντογάν αυτός που πήρε την επιλογή να τον μεταθέσει σε χαμηλότερη θέση ουσιαστικά στο Γενικό Επιτελείο των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, κίνηση που οδήγησε τελικά τον Γιαϊτζί σε παραίτηση από το στράτευμα τη Δευτέρα 18 Μαΐου.

Ενδεικτική της εικόνας που είχε σχηματιστεί για τον Γιαϊτζί και το γεγονός ότι οι περισσότερες επικριτικές αναφορές στα τουρκικά ΜΜΕ και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την όλη μεθόδευση ήταν ότι με αυτή την εξέλιξη «θα χαρούν οι Έλληνες και οι Γκιουλενιστές».

Η σύγκρουση με άλλους πόλους εξουσίας

Όμως, φαίνεται ότι ο Γιαϊτζί ήρθε σε σύγκρουση με άλλους πόλους εξουσίας μέσα στο ευρύτερο «σύστημα Ερντογάν». Σε μεγάλο βαθμό τα βέλη στρέφονται προς τον υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, που άλλωστε προέρχεται από τις ένοπλες δυνάμεις.

Κι αυτό γιατί το τελευταίο διάστημα ο Γιαϊτζί ήταν υπό έρευνα σε σχέση με ενδεχόμενες παρεμβάσεις του σε διαγωνισμό για την προμήθεια καλωδίων για τις τορπίλες του τουρκικού πολεμικού ναυτικού. Η σε βάρος του έρευνα ήταν από τις αιτίες που οδήγησαν στην μετάθεση που τον εξώθησε σε παραίτηση.

Σημειώνουμε εδώ ότι η δυσμενής μετάθεση του Γιαϊτζί ήρθε πριν από την συνεδρίαση του υπό τον Ερντογάν Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, όπου αρκετοί ανέμεναν την προαγωγή του σε ναύαρχο, μια προαγωγή που δεν είχε έρθει την περασμένη χρονιά, παρότι ορισμένοι την περίμεναν.

Ορισμένοι αναλυτές υπογραμμίζουν ότι ο Ακάρ είχε ενοχληθεί από το δημόσιο ρόλο και την παρουσία που είχε ο Γιαϊτζί, που διεκδικούσε για τον εαυτό του ρόλο σχεδιαστή εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της εξειδίκευσης των τουρκικών αξιώσεων στο Αιγαίο, και γι’ αυτό επέλεξε να στραφεί εναντίον του. Άλλοι υπογραμμίζουν τις δυσαρέσκειες που είχε προκαλέσει εντός του στρατεύματος

Θύμα της επιτυχίας του;

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν και αυτή που τελικά οδήγησε και σε μεγαλύτερη αμφισβήτηση του ρόλου του.

Και αυτό γιατί ναι μεν η συμφωνία με τη Λιβύη είναι από ορισμένες απόψεις μια επιτυχία της Τουρκίας, που για πρώτη φορά μπορεί να υποστηρίζει ότι μια διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση αποδέχεται τη δική της θέση για την κατανομή των ΑΟΖ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όμως την ίδια στιγμή τη φέρνει σε σύγκρουση με ένα ευρύτερο φάσμα χωρών της περιοχής, πέραν της Ελλάδας, που δεν βλέπουν με θετικό μάτι την επίλυση αυτών των θεμάτων με μονομερείς ενέργειες. Μάλιστα είχε κατεξοχήν υποστηρίξει τη θέση ότι διμερείς οριοθετήσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, που φυσικά θα ξεκινούσαν από την αφετηρία ότι ούτε η Κύπρος ούτε τα ελληνικά νησιά έχουν αυτοτελή ΑΟΖ, θα ήταν αμοιβαία επωφελείς. Μάλιστα είχε υποστηρίξει ότι εάν η Αίγυπτος έκανε συμφωνία οριοθέτησης με την Τουρκία και όχι με την Κύπρο θα είχε επιπλέον 11.500 τ.χμ. θαλάσσια περιοχή, ενώ εάν το Ισραήλ υπέγραφε συμφωνία με την Τουρκία αντί της Κύπρου, θα ελάμβανε ολόκληρο το οικόπεδο Αφροδίτη (οικόπεδο 12) καθώς και μέρος των τεμαχίων 7,8 και 11.

Μάλιστα η πρόταση για οριοθέτηση θαλάσσιων δικαιοδοσιών μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, είχε επανέλθει έντονα στο προσκήνιο το τελευταίο διάστημα, παρότι η Ισραηλινή κυβέρνηση έσπευσε να το διαψεύσει. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήταν η τελευταία πρόταση που τον είχε φέρει σε σύγκρουση και με τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαούσογλου.

Και αυτό γιατί ανεξαρτήτως ρητορικής η Άγκυρα γνωρίζει ότι είναι άλλο πράγμα μια στρατηγική αξιώσεων και «γκρίζων ζωνών» με ορίζοντα μια ευνοϊκή διαπραγμάτευση και άλλο μια φαινομενική «επιτυχία» που τελικά περισσότερο εγκλωβίζει παρά οδηγεί στο βασικό στόχο που είναι τελικά να μη μείνει η Τουρκία έξω από τη μοιρασιά των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Ιδίως μάλιστα, σε μια περίοδο ούτως ή άλλως η Τουρκία επιλέγει μια κίνηση με περισσότερες ισορροπίες, ιδίως ως προς τις ΗΠΑ.