Η Έλενα Καρακούλη μιλάει στο in.gr για το «Himmelweg»

15:27 7/10/2019 - Πηγή: In.gr

Τους Νίκο Ψαρρά, Δημήτρη Παπανικολάου και Θανάση Δήμου θα δούμε ξανά από 7 Οκτωβρίου στο «Himmelweg (Ο δρόμος για τον ουρανό)» του πολυβραβευμένου ισπανού δραματουργού Χουάν Μαγιόρκα, έργο με το οποίο συμμετείχε στο Φεστιβάλ Αθηνών 2019 η σκηνοθέτις Έλενα Καρακούλη.

Με φόντο την Πράγα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο αναφέρεται στο πραγματικό ιστορικό γεγονός της επίσκεψης εκπροσώπων του Ερυθρού Σταυρού στο στρατόπεδο Τερεζίν προκειμένου να ελέγξουν

τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων.

Η Έλενα Καρακούλη που έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία του έργου μιλάει στο in.gr για αυτό το ιδιαίτερο ιστορικό γεγονός.

Τι πραγματεύεται το έργο;

Το Himmelweg ή αλλιώς «Ο δρόμος για τον ουρανό» συνδέεται με ένα ιστορικό γεγονός κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου: Σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης Εβραίων κοντά στην Πράγα, στήνεται ένα παιχνίδι εξαπάτησης. Οι Ναζί επιβάλλουν στους κρατούμενους να δημιουργήσουν μια πλαστή εικόνα αξιοπρεπούς διαβίωσης για χάρη της  κοινής γνώμης. Οι εκπρόσωποι του ερυθρού σταυρού επισκέπτονται το ιδιόμορφο γκέτο του Τερεζίν διαπιστώνουν πως «όλα είναι φυσιολογικά» Με αφορμη αυτή την απίστευτη ιστορία που συνέβη το 44  ο Μαγιόργκα γράφει ένα απόλυτα σύγχρονο έργο και απευθύνεται στους θεατές του σήμερα.

Ποιους προβληματισμούς θίγει;

Το έργο δεν περιορίζεται σε μια ιστορική αναπαράσταση των γεγονότων. Δεν είναι ένα απλό έργο μνήμης για το ολοκαύτωμα. Οι  νύξεις και ο προβληματισμός του αφορούν το σKammerspielεματογραφημήμερα. Το βασικό θέμα είναι η απάτη. η κατασκευής του ψεύδους: Το σκανδαλώδες στην ιστορία του ολοκαυτώματος είναι η τελειότητα του μηχανισμού εξαπάτησης και μαζικής εξόντωσης. Επίσης, η τάση του ανθρώπου να ενδίδει σε αυτό που φαίνεται «κανονικό». Εθελοτυφλούμε με ευκολία. Δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα την χειραγώγηση, σχεδόν την προκαλούμε.  Τέλος στην παράσταση μας απασχόλησαν οι μορφές της εξέγερσης και της υποταγής. Οι εφιάλτες των ανθρώπων, θυτών και θυμάτων.

Ποιο είναι το προφίλ των ηρώων;

Τρεις είναι οι ήρωες του έργου: Ο απεσταλμένος του Ερυθρού Σταυρού, ο θεατής των γεγονότων ο οποίος έγραψε την αναφορά πριν απο πολλά χρόνια και καταδιώκεται από τους εφιάλτες του παρελθόντος. Ο Γερμανός διοικητής , ο σκηνοθέτης του θεάματος, ένας μορφωμένος άνθρωπος που αγαπά το θέατρο, τη λογοτεχνία. Γράφει το σενάριο, μοιράζει ρόλους και δυστυχώς  επιβεβαιώνει ότι η πνευματική καλλιέργεια δεν αρκεί για να αποτρέψει τη βαρβαρότητα.

Τέλος ο  Εβραίος είναι αυτός που χρησιμεύει ως ενδιάμεσος,, είναι το θύμα που πρέπει ωστόσο να αναλάβει μια ευθύνη ζωτικής σημασίας απέναντι στους δικούς του, χωρίς να γνωρίζει αν με αυτό τον τρόπο τους σώζει ή τους καταδικάζει. Ο ρόλος του είναι σύνθετος. Και τα τρία πρόσωπα του έργου είναι παγιδευμένα στο χρόνο σ’ έναν εφιάλτη που δεν τελειώνει ποτέ, και που τους φέρνει ενώπιον του κοινού σήμερα.

Τι σας συγκινεί στο κείμενο;

Με συγκινούν τα  ίδια τα πρόσωπα που παγιδευμένα στο χρόνο προσπαθούν να ξεφύγουν από τους ρόλους τους.  Το θέατρο που στήνεται σε βάρος των θυμάτων αλλά παρασύρει με την αλήθεια του θύτες και θύματα. Τέλος, με συγκινεί το κοριτσάκι που βγαίνει εκτός σεναρίου και καταστρέφει το σχέδιο το οποίο όλοι ακολουθούν πιστά.

Τι αναφορές έχει στο σήμερα;

Η σύνδεση με το σήμερα γίνεται με έναν αυτονόητο σχεδόν τρόπο. Αν και η αφορμή είναι μια πραγματική ιστορία συνδεδεμένη με το Ολοκαύτωμα ο Μαγιόργκα δεν επιχειρεί μια  ιστορική αναπαράσταση των γεγονότων. Επομένως αυτό που μας αφορά σε αυτό το έργο δεν είναι τόσο η –έτσι κι αλλιώς συνταρακτική– ιστορία του ολοκαυτώματος, αλλά το θέμα της εξαπάτησης. Η ευκολία ή η τάση του ανθρώπου να ενδίδει σε αυτό που φαίνεται «κανονικό».

«Οι εφιάλτες μας έχουν τώρα πραγματοποιηθεί. Ό,τι φοβόμαστε έχει πια συμβεί μέσα μας». λέει στο έργο ο διοικητής. Νομίζω αυτή και μόνο η πρόταση τα λέει όλα.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να έχει πάρει ο θεατής όταν δει την παράσταση;

Δεν πιστεύω τόσο στα μηνύματα ενός έργου όσο στο βίωμα, στην αποκαλυπτική λειτουργία μιας καλής παράστασης η οποία  μπορεί να προκαλέσει τη συγκίνηση άρα και τον στοχασμό του θεατή. Ιδανικά θα ήθελα ο θεατής να αναρωτηθεί μαζί με τους ήρωες του έργου «ποιός είναι ο ρόλος μου;» Να σκεφτεί την ευθύνη που φέρει ο καθένας μας για όσα (δεν) κάνει..

Ποια είναι η αγαπημένη σας σκηνή;

Αγαπώ πολλές από τις σκηνές του έργου, αλλά η αγαπημένη μου είναι αυτή που δεν έχει γραφτεί, είναι η στιγμή που η Ιστορία εισβάλλει στη σκηνή, ακινητοποιώντας τα πρόσωπα και επιβάλλοντάς τους να δουν όσα δεν είδαν τότε. Όταν το τότε συναντά το τώρα. Και όλοι γινόμαστε θεατές και συνένοχοι.