Να καταθέσουν χωρίς «προστασία»

06:16 24/2/2020 - Πηγή: In.gr

Η διερεύνηση της δηλητηριώδους υπόθεσης της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis έχει φθάσει σε ένα τραγικό δικονομικό αδιέξοδο. Γιατί; Γιατί οι μάρτυρες με τις κωδικές ονομασίες «Μάξιμος Σαράφης» και «Αικατερίνη Κελέση» αρνούνται να εμφανιστούν ενώπιον της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής για να καταθέσουν ως μάρτυρες. Και είναι απαραίτητο να ανιχνεύσουμε με ποιον τρόπο θα ξεπεράσουμε αυτό το αδιέξοδο, χωρίς κομματικές πολώσεις και αντιπαλότητες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο,

το πρώτο ερώτημα το οποίο είναι απαραίτητο να απαντήσουμε είναι το ακόλουθο: Ηταν δικονομικά νομιμοποιημένη η παραγγελία για βίαιη προσαγωγή, ώστε να εξασφαλιστεί η εμφάνιση των «προστατευμένων μαρτύρων» με κρατικό καταναγκασμό; Η απάντηση είναι ναι, γιατί το άρθρο 2 του ν. 3961/2011 οριοθετεί σαφώς ότι η επίμαχη επιτροπή των βουλευτών έχει τις ίδιες ακριβώς λειτουργικές εξουσίες τις οποίες έχει και ο εισαγγελέας Πλημ/κών, όταν εποπτεύει σε μια κανονική προκαταρκτική εξέταση (άρθρο 30 παρ. 1 του ΚΠΔ). Κατά συνέπεια, η Επιτροπή έχει τη δικονομική εξουσία να κλητεύει μάρτυρες και όταν αυτοί δεν εμφανίζονται να παραγγέλλει τη βίαιη προσαγωγή τους. Και όλα αυτά ισχύουν και για τους μάρτυρες με τις κωδικές ονομασίες «Σαράφης» και «Κελέση».

Και τούτο, γιατί η υποχρέωση να εμφανιστούν και να «πουν» την αλήθεια αφορά και αυτούς (άρθρο 209 του ΚΠΔ). Μάλιστα, με τον νέο ΚΠΔ – σύμφωνα με το άρθρο 243 – είναι δυνατό κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής εξέτασης να διαταχθεί από τον Εισαγγελέα και η διενέργεια μιας κατ’ οίκον έρευνας.

Υπό αυτή την έννοια, πιστεύω δικονομικά ότι και οι βουλευτές της Επιτροπής έχουν την εξουσία να παραγγείλουν μια κατ’ οίκον έρευνα, εάν και εφόσον πληροφορηθούν ότι οι ανωτέρω μάρτυρες «κρύβονται» μέσα σε ένα συγκεκριμένο σπίτι για να αποφύγουν την εξέτασή τους.
Το δεύτερο κρίσιμο ερώτημα, το οποίο είναι απαραίτητο να απαντηθεί, είναι το ακόλουθο: Είναι δυνατόν οι ανωτέρω μάρτυρες να καταθέσουν ενώπιον των βουλευτών με την πραγματική τους ταυτότητα και όχι με τις κωδικές ονομασίες «Σαράφης», «Κολοκοτρώνης» κ.λπ.; Κατά τη γνώμη μου, ναι! Βεβαίως κανονικά η άρση του καθεστώτος προστασίας σε αυτή τη φάση είναι δυνατό να γίνει με Εισαγγελική Διάταξη.

Ωστόσο, πιστεύω ότι η παραπάνω δικονομική ρύθμιση δεν ισχύει για την υπόθεση της Novartis. Γιατί; Γιατί καταρχήν οι «Σαράφης» και «Κελέση» είχαν αποκτήσει άκυρα την ιδιότητα του «μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος» (άρθρο 47 ΚΠΔ). Και γιατί την είχαν αποκτήσει άκυρα; Γιατί ο τότε υπεύθυνος για τη Διαφθορά Αντιεισαγγελέας του ΑΠ (κ. Παπαγεωργίου) είχε δώσει την έγκρισή του καθυστερημένα και αφού είχε φθάσει η δικογραφία στη Βουλή. Επιπλέον – και το κυριότερο – οι «Σαράφης» και «Κελέση» είχαν εξεταστεί ως whistleblowers και στην Αμερική, και μάλιστα με οικονομικό όφελος.
Κατά συνέπεια, η απόκτηση της ιδιότητας «του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος» είχε γίνει άκυρα (άρθρο 171, παρ. 1, δ ΚΠΔ), γεγονός το οποίο καθιστούσε άκυρες και τις καταθέσεις τους (άρθρο 176 παρ. 2 ΚΠΔ). Και υπό τις προϋποθέσεις αυτές είναι αναγκαίο κατά τη γνώμη μου να αρθεί «αυτόματα» το καθεστώς προστασίας, το οποίο είχε χορηγηθεί στους ανωτέρω μάρτυρες (δηλαδή η δυνατότητα να καταθέτουν ανώνυμα κ.λπ.).

Για ποιον λόγο; Γιατί το άρθρο 218 του ΚΠΔ χορηγεί το καθεστώς προστασίας μόνο σε εκείνους οι οποίοι έχουν αποκτήσει νομίμως την ιδιότητα του «μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος» (και όχι σε εκείνους οι οποίοι την έχουν αποκτήσει παράτυπα)!
Το συμπέρασμα; Οι «Σαράφης» και «Κελέση» είναι απαραίτητο να εξεταστούν ενώπιον των βουλευτών με την πραγματική τους ταυτότητα!