Νίκος Καζαντζάκης: Σαν σήμερα γεννήθηκε ο σπουδαίος λογοτέχνης

11:46 18/2/2019 - Πηγή: In.gr

Σαν σήμερα 18 Φεβρουαρίου 1883 γεννήθηκε ο Νίκος Καζαντζάκης, ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους του πνεύματος που άφησε μεγάλη παρακαταθήκη στον ελληνικό και παγκόσμιο πολιτισμό.

Για τον σπουδαίο λογοτέχνης βγήκε πριν λίγους μήνες στις αίθουσες και το ντοκιμαντέρ «Αναζητώντας στον Καζαντζάκη» σε συμπαραγωγή el culture και των εκδόσεις Καζαντζάκης.

Ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Σκούρας επιχείρησε ένα ταξίδι στη ζωή και το έργο του συγγραφέα σε μια συγκλονιστική αφήγηση του Μάκη Παπαδημητρίου.

Συνοδοιπόροι

σ’ αυτό το ταξίδι είναι μελετητές, ακαδημαϊκοί, συγγραφείς, καλλιτέχνες, μεταφραστές, όπως οι Γιώργος Γραμματικάκης, Βασίλης Βασιλικός, Νίκος Μαθιουδάκης, Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Νίκη Σταύρου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Νίκος Χρυσός που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γνώρισαν τον Καζαντζάκη είτε κυριολεκτικά είτε μέσα από τα έργα του και μοιράζονται μαζί μας τις απόψεις, τις εμπειρίες τους, αλλά και ανέκδοτες ιστορίες.

Το οδοιπορικό ξεκινά από την Κρήτη, όπου γεννήθηκε ο μεγάλος λογοτέχνης και όπου τώρα κόσμος από όλες τις χώρες επισκέπτεται το Μουσείο Καζαντζάκη, όπως μας λένε η διευθύντριά του Βαρβάρα Τσάκα και η ερευνήτρια Παρασκευή Βασιλειάδη. Το ταξίδι συνεχίζει στην Αντίμπ της Γαλλίας, στο BoziDar της Τσεχίας, στην Ασίζη της Ιταλίας, στη Μάνη και στην Αίγινα, σε τόπους δηλαδή που έζησε, εργάστηκε κι εμπνεύστηκε ο συγγραφέας. Άνθρωποι που συνεργάστηκαν μαζί του, όπως η γραμματέας του στην UNESCO Yvette Renoux, ή που τον γνώρισαν από οικογενειακές αφηγήσεις, όπως η κ. Κατερίνα Εξαρχουλέα-Γεωργιλέα στη Μάνη όπου εργάστηκε μαζί με τον πραγματικό Γιώργο Ζορμπά, μας δίνουν το πορτραίτο του συγγραφέα και της εποχής του. Η καθηγήτρια Χριστίνα Ντουνιά και ο ηθοποιός Στέφανος Ληναίος, μας περιγράφουν τη δυνατή του φιλία με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό.

Για κορυφαία έργα του, όπως η Ασκητική που αντικατοπτρίζει τη φιλοσοφία του συγγραφέα και η Οδύσεια με τους 33.333 στίχους που αντέγραψε 7 φορές η σύζυγός του Ελένη Καζαντζάκη, μας μιλούν καθηγητές, όπως η Αφροδίτη Αθανασοπούλου και ο Δημήτρης Δημηρούλης, ενώ στη στροφή του στο μυθιστόρημα και στην απήχηση του Ζορμπά αναφέρονται ο καθηγητής Θανάσης Αγάθος και ο ηθοποιός Γιώργος Χωραφάς. Στην αγωνιώδη αναζήτηση και πλάσιμο των λέξεων αναφέρεται ο καθηγητής Χριστόφορος Χαραλαμπάκης και η μεταφράστριά του στα ισπανικά Selma Ancira. Για τον Τελευταίο Πειρασμό, την κινηματογραφική μεταφορά του από τον Σκορτσέζε, την κοσμοθεωρία του Καζαντζάκη και τη στάση της εκκλησίας μας μιλά ο καθηγητής θεολογίας Χρυσόστομος Σταμούλης.

Ο Νίκος Καζαντζάκης όρισε όχι μόνο την εποχή του, αλλά πολύ πέρα απ’ αυτήν. Το ντοκιμαντέρ είναι μια πινελιά στο πορτραίτο του συγγραφέα, αλλά ταυτόχρονα ένα συναρπαστικό ταξίδι, που με πρωτοτυπία, τόλμη και σεβασμό μας αποκαλύπτει πτυχές της προσωπικότητας και του έργου του.

H ιστορία του μεγάλου λογοτέχνη

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε το 1883, στην τουρκοκρατούμενη τότε Κρήτη που μαχόταν για την ελευθερία. Ο πατέρας του, θέλοντας να εμφυσήσει στο γιο του την αξία της ελευθερίας, στις άγριες σφαγές που έγιναν στην Κρήτη το 1889 τον πήγε στην Πλατεία με τα λιοντάρια και τον έβαλε να προσκυνήσει τα παγωμένα πόδια των κρεμασμένων στον πλάτανο από τους Τούρκους.

Ο πατέρας του τον προόριζε για δικηγόρο και όχι για συγγραφέα ή δημοσιογράφο. Έτσι το 1906 πήρε με άριστα το πτυχίο του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο έφερε και την υπογραφή τού Κωστή Παλαμά ως Γενικού Γραμματέως τού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1907 κάνοντας μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία έρχεται σε επαφή με τον καθηγητή Ερρίκο Μπερξόν, ο οποίος τον επηρέασε βαθύτατα στη διαμόρφωση της δικής του φιλοσοφίας.

Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1906 γράφοντας δοκίμια, ωστόσο στην μετέπειτα πορεία του ασχολήθηκε με όλα τα είδη του λόγου, ποίηση όπως η Οδύσεια, μυθιστορήματα όπως «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» θεατρικά έργα και τραγωδίες όπως «Προμηθέας Πυρφόρος», φιλοσοφία όπως «Ασκητική» και «Συμπόσιον», μεταφράσεις όπως«Η Θεία Κωμωδία» τού Δάντη, έγραψε ταξιδιωτικά έργα και διασκεύασε μεγάλο αριθμό παιδικών βιβλίων. Έτσι άφησε πίσω του πλούσιο και σημαντικό έργο που συνέβαλε στην αναγνώρισή του διεθνώς.

Αναμείχθηκε και στα κοινά, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον διόρισε Γεν.Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως και τον έστειλε στον Κάυκασο το 1919, προκειμένου να συνδράμει στον επαναπατρισμό των εκεί Ελλήνων Ποντίων, που υπέφεραν μετά την επικράτηση του κομμουνισμού από το 1917 στη Ρωσία. Τότε μετέφερε,μέσα σε τεράστιες δυσκολίες, 150.000 Έλληνες και τους εγκατέστησε στη Μακεδονία και στη Θράκη. Μαζί του πήρε και τον Γιώργη Ζορμπά, τον μυθιστορηματικό «Αλέξη Ζορμπά».

Από τις 26 Νοεμβρίου 1945 μέχρι τις 11 Ιανουαρίου 1946 διετέλεσε Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη. Επίσης, υπήρξε Δημοτικός Σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων. Το 1947-1948 διετέλεσε Τμηματάρχης της ΟΥΝΕΣΚΟ στο Παρίσι, από όπου και παραιτήθηκε, προκειμένου να μπορέσει απερίσπαστος να επιδοθεί στην «αγνή και αφιλόκερδη πνευματική δουλειά», όπως είπε ο ίδιος.

Έκανε δύο γάμους, με τη Γαλάτεια Αλεξίου, έρωτας των νεανικών του χρόνων, που δυστυχώς κατέληξε σε διαζύγιο. Παντρεύτηκε όμως και δεύτερη φορά την Ελένη Σαμίου με την οποία έζησε μια ευτυχισμένη ζωή που του πρόσφερε τις κατάλληλες συνθήκες για να γίνει παραγωγικός.

Πηγή έμπνευσής του ήταν τα ταξίδια. Ο ίδιος ταξίδεψε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο, φτάνοντας από τη Μέση Ανατολή ως τη Σιβηρία. Με την Κύπρο συνδέθηκε πολύ και τάχθηκε σταθερά υπέρ των αγώνων της για ελευθερία.

Κατά το ταξίδι τής επιστροφής του από την Ιαπωνία και την Κίνα, εισήχθη στην Πανεπιστημιακή Κλινική τού Φράιμπουργκ της Γερμανίας, όπου πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1957, στις 10:20 το βράδυ. Νεκρός μεταφέρθηκε στην Αθήνα και μετά στην Κρήτη.

Τον τάφο του έχει σφραγίσει κατά τρόπο επιγραμματικό και απλό, ένα επιτύμβιο με φράσεις από την «Ασκητική».

«Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λεύτερος», δηλαδή όλες οι μορφές ελευθερίας με τη μεταφυσική έννοια του όρου ανάγονται σε μια, στην απουσία φόβου και ελπίδας. Η ελευθερία ήταν το κεντρικό φιλοσοφικό πρόβλημα και το υψηλότερο αγώνισμα της ψυχής του.