Ο αποκαλυπτικός μηχανισμός του μίσους

07:34 9/11/2019 - Πηγή: In.gr

Υπάρχει στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν στις ΗΠΑ μια ομάδα υπό τον καθηγητή Κοινωνικής Ψυχολογίας Νουρ Κτέιλι που μελετάει εντατικά το φαινόμενο του απανθρωπισμού, της αντιμετώπισης ανθρώπων σαν να μην έχουν την ανθρώπινη ιδιότητα. Λένε λοιπόν ότι, πέραν της κοινωνικής διάστασης, το φαινόμενο προέρχεται από μια επιβιωτική δυνατότητα που διαθέτει ο εγκέφαλος, αυτή τού να κάνει γρήγορες συνάφειες.

Για να το εξηγήσουν, μας το παρομοιάζουν με δύο λογισμικά. Οταν κάποιος βλέπει απέναντί του έναν άγνωστο, το λογισμικό Α τον κατηγοριοποιεί στα γρήγορα, από εμφανή χαρακτηριστικά, ταυτίζοντάς τον με ανθρώπους που αναγνωρίζει.

Το λογισμικό Β ανατρέχει μετά σε μνήμες και εμπεδωμένες πεποιθήσεις και υποδεικνύει συμπεριφορά, π.χ. «δεν μου αρέσει η φάτσα του, ας κάτσω αλλού» ή «είναι ηλικιωμένη, ας τη βοηθήσω». Ο Κτέιλι σκέφτηκε να μεταχειριστεί αυτόν τον μηχανισμό, δείχνοντας μια επιστημονικά αβάσιμη σειρά σκίτσων που δείχνει υποτίθεται στάδια εξέλιξης του ανθρώπου, χωρίς να τους πει περί τίνος πρόκειται, και ζητώντας από λευκούς Αμερικανούς αρχικά να αντιστοιχίσουν σκίτσα με φυλές, ρωτώντας π.χ. ποιο σκίτσο απεικονίζει έναν Αραβα.

Τα αποτελέσματα είναι τρομακτικά αλλά όχι καινούργια.

Η αποστέρηση της ανθρώπινης ιδιότητας διατρέχει την ιστορία των ανθρωπίνων κοινωνιών ως χαρακτηριστικό του μίσους και όπλο προπαγάνδας, προκατάληψης και εκμηδενισμού της προσωπικότητας.

Υποκείμενο απανθρωπισμού είναι ο αλλοδαπός και ο αλλόθρησκος, ο απελευθερωμένος που τονίζει άθελά του την καταπίεσή σου, ο νέος που εισχωρεί στο κατεστημένο σου με τους δικούς του όρους. Οτιδήποτε σπάει την πρωτόγονη και συμφέρουσα επιβιωτική ομοιογένεια.

Ωστόσο, παράλληλα, η ίδια έρευνα επαναβεβαιώνει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ξεχωριστός γιατί έχει και τους άλλους μηχανισμούς, αυτούς που μας δίνουν τη δυνατότητα να αναπτύξουμε εμπιστοσύνη, συνεργασία, συμπαράσταση και όλες τις ανθρώπινες συμπεριφορές που καταχωρίζουμε κάτω από τον γενικό λαϊκό όρο «ανθρωπιά». Και αυτό το αναντίρρητο γεγονός οδηγεί αβίαστα στο μεγάλο συμπέρασμα: ότι το μίσος και η τοξικότητα μαρτυρούν πάντα περισσότερα για όσους τα νιώθουν παρά για όσους τα δέχονται.