ΠΓΔΜ: Σχεδόν όσο ο μισός μισθός κοστίζει η θέρμανση

23:32 12/12/2018 - Πηγή: In.gr

Η ζωή είναι δύσκολη στην ΠΓΔΜ. Οι κάτοικοι ξοδεύουν σχεδόν τον μισό μισθό τους για να ζεστάνουν τα σπίτια τους. Μια νέα πρωτοβουλία για τη βελτίωση των κτιρίων φαίνεται να αλλάζει αργά την κατάσταση. Όμως ακόμα πολλοί ζουν σε δύσκολες συνθήκες.

Στο ισόγειο διαμέρισμα ενός μεγάλου κτιριακού συγκροτήματος στα προάστια των Σκοπίων, ο τρίχρονος Ντερίν Μπαϊράμ

σπρώχνει το κόκκινο αυτοκινητάκι του στο πάτωμα. Οι γονείς του Σβετλάνα και Ερτάν χαμογελούν καθώς τον παρατηρούν. Μόλις πριν από δύο χρόνια, εξηγούν, το διαμέρισμά τους δεν ήταν ένα μέρος όπου μπορούσε να παίξει το παιδί – ήταν εντελώς παγωμένο.

«Πριν από τον Ντερίν μπορούσαμε να έρθουμε σπίτι αργά ή να μείνουμε έξω εάν το διαμέρισμα ήταν κρύο» εξηγεί η Σβετλάνα, που εργάζεται σε εκδοτικό οίκο. Ομως τώρα εκείνη και ο σύζυγός της, βοηθός οδοντιάτρου, μένουν σπίτι πολύ περισσότερο. Το κτίριο όπου βρίσκεται το διαμέρισμα των Μπαϊράμ εκσυγχρονίστηκε το 2016 με τη βοήθεια της διεθνούς φιλανθρωπικής οργάνωσης για τις οικίες Habitat for Humanity, εξηγούν οι «Financial Times».

Η οργάνωση βοήθησε τους κατοίκους του κτιρίου να κάνουν μονώσεις, να φτιάξουν την πρόσοψη και να τοποθετήσουν καινούργια σκεπή. Οι αλλαγές, λέει ο Ερτάν, δεν έκαναν μόνο το διαμέρισμα της οικογένειας πιο ζεστό, αλλά τους γλίτωσαν και πολλά χρήματα που πλήρωναν στους λογαριασμούς για το ρεύμα.

Με ξύλα και σκουπίδια

Στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, σχεδόν το μισό από το μέσο εισόδημα των οικογενειών δαπανάται στο ενεργειακό κόστος, που μπορεί να είναι τόσο υψηλό ώστε τον χειμώνα οι φτωχές οικογένειες συνήθως συγκεντρώνονται σε ένα δωμάτιο του σπιτιού.

Οι πιο φτωχοί καίνε σκουπίδια ή ανακυκλωμένο ξύλο, που έχει συνήθως υποστεί επεξεργασία και έτσι παράγει επιβλαβείς αναθυμιάσεις. Το υψηλό κόστος της θέρμανσης αποτρέπει πολλούς νέους να φύγουν από το σπίτι των γονιών τους και να μετακομίσουν στο δικό τους, εξηγεί η Λιλιάνα Αλτσεβα, υπεύθυνη της Habitat for Humanity στα Σκόπια. Πολλοί νέοι βέβαια επιλέγουν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Διεθνείς οργανισμοί υπολογίζουν ότι περίπου 20% με 30% του πληθυσμού (περίπου 450.000 με 600.000 άτομα) έχουν μεταναστεύσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες σε αναζήτηση εργασίας και καλύτερου βιοτικού επιπέδου.

Με την ανεργία να φθάνει το 28% και το 20% να ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, πολλοί πολίτες της χώρας παλεύουν να πληρώσουν τους λογαριασμούς κάθε μήνα. Το κόστος της θέρμανσης ισοδυναμεί με το 50% του μέσου μισθού στην ΠΓΔΜ.

Η πιο μολυσμένη πρωτεύουσα

Από το 2009 η Habitat έχει συμβάλει στη βελτίωση 60 κτιρίων – συνολικά 1.900 διαμερισμάτων – ώστε να γίνουν λιγότερο ενεργοβόρα. Η διεθνής οργάνωση υπολογίζει ότι έτσι οι οικογένειες μπορεί να γλιτώνουν έως και 40% σε κόστος. Η οικογένεια Μπαϊράμ λέει ότι οι λογαριασμοί της μειώθηκαν κατά 20% και έτσι τώρα μπορούν να τα βγάλουν πέρα – και να αναπνέουν πιο καθαρό αέρα απ» ό,τι οι περισσότεροι συμπατριώτες τους.

Τα Σκόπια χαρακτηρίστηκαν ως η πιο μολυσμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2018 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εν μέρει επειδή τα 2/3 των νοικοκυριών χρησιμοποιούν ξύλα ως κύρια πηγή θέρμανσης. Η μόλυνση είναι κατά δέκα φορές μεγαλύτερη από τα στάνταρ που θέτουν η ΕΕ και ο ΠΟΥ – υπολογίζεται ότι 2.574 άτομα πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο από ασθένειες των πνευμόνων και της καρδιάς.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Habitat περίπου 80% των σπιτιών στη χώρα χτίστηκαν πριν από το 1991, όταν η ΠΓΔΜ ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Γιουγκοσλαβία – τα περισσότερα σπίτια χτίστηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη γιουγκοσλαβική περίοδο υπήρχαν υπηρεσίες που συντηρούσαν τα κτίρια, όμως κατόπιν τα πάντα κατέρρευσαν.

«Αυτά τα σπίτια είναι χτισμένα με τσιμεντόλιθους που πια έχουν τρύπες, όπως τα τουβλάκια Lego» λέει ο Ντάρκο Μπλαζέφσκι, επικεφαλής της ένωσης ιδιοκτητών ακινήτων.

Χρόνιες παθήσεις

Η οικογένεια Βέλεφ ζει σε διαμέρισμα που έχτισε η Habitat σε μια νέα γειτονιά του Βέλες. Μέχρι πρόσφατα κατοικούσαν σε κτίριο του 19ου αιώνα. «Οι τοίχοι ήταν υγροί. Δεν ήταν κατάλληλο μέρος για να ζει κάποιος, πόσω μάλλον για να μεγαλώνει παιδιά» λέει ο Ντίμτσε, παρατηρώντας ότι τα δύο του παιδιά, ο 19χρονος Νικόλας και η 18χρονη Γκαμπριέλα, είχαν χρόνια βρογχίτιδα που συχνά το γύρναγε σε πνευμονία. Με μια επένδυση σχεδόν ίδια με όσα χρειάζονταν για να φτιάξουν το παλιό σπίτι, συν 400 ώρες προσωπικής εργασίας, η οικογένεια μετακόμισε στο νέο της διαμέρισμα το 2012.

Η χώρα δεν αναπτύχθηκε καθόλου στη διάρκεια της δεκαετούς διακυβέρνησης του εθνικιστή πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι, τον οποίο η Κομισιόν έχει κατηγορήσει για διαφθορά και διαρκείς παραβιάσεις της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Τώρα, στόχος είναι η βελτίωση της ζωής ώστε οι νέοι να μη χρειάζεται να μεταναστεύουν.