Την Κυριακή με το Βήμα: Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια

17:55 19/10/2020 - Πηγή: In.gr

Αυτή την Κυριακή με το Βήμα

Αριστοτέλης

Ηθικά Νικομάχεια

Το αξεπέραστο έργο του oικουμενικού φιλοσόφου και δασκάλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για την ηθική, την αρετή και τη δικαιοσύνη.

Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διέπουν τις ανθρώπινες συμπεριφορές και πράξεις, και πώς επιτυγχάνεται ο ευτυχισμένος βίος.

Τα αυθεντικά κείμενα με τη μετάφρασή τους, επεξηγηματικά σχόλια και διαφωτιστικές αναλύσεις, σε πολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις.

Αυτή την εβδομάδα o δεύτερος τόμος

Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει σε έναν κόσμο όπου η επικράτηση της τεχνολογίας

έχει αλλάξει το τοπίο της κοινωνίας, και παρά τα αναμφισβήτητα οφέλη πρακτικής κυρίως φύσεως, έχει ως συνέπεια την πνευματική οπισθοχώρηση του ατόμου και την ηθική αποτελμάτωσή του. Σε μια εποχή, ακρότητας και υπερβολής, ηθικής κατάπτωσης και αποπροσανατολισμού, η αριστοτελική θεωρία της μεσότητας για την ανάδειξη της αρετής είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Την έκδοση ενός από τα σημαντικότερα έργα του σταγειρίτη φιλόσοφου, τα Ηθικά Νικομάχεια, ανέλαβε με μνημειώδη απόδοση στη νέα ελληνική και εκτενέστατο σχολιασμό, ο αείμνηστος καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δημήτριος Λυπουρλής.

Τα Ηθικά Νικομάχεια περιστρέφονται ζητήματα ηθικής. Ο Αριστοτέλης ορίζει την έννοια της αρετής που ταυτίζεται με την έννοια του αγαθού. Η θεματική επικεντρώνεται στους όρους και τις προϋποθέσεις των ανθρώπινων πράξεων, στην εννοιολογική οριοθέτηση της ευδαιμονίας, στις ηθικές και διανοητικές αρετές του ανθρώπου, καθώς και στους ορθούς τρόπους συμπεριφοράς και πράξης. Πέρα από το θεωρητικό πλαίσιο, το ερώτημα που ανακύπτει είναι: για ποιον λόγο θα πρέπει ο σύγχρονος αναγνώστης να μελετήσει το έργο αυτό; Τι έχει ουσιαστικά να του προσφέρει; Σε ποια ερωτήματά του θα βρει απαντήσεις;

Ο Αριστοτέλης διακηρύσσει πως ο αγαθός και ενάρετος βίος είναι ο ευτυχισμένος βίος. «Ακρότατον τῶν πρακτῶν άγαθῶν» ονομάζει την ευδαιμονία, δηλαδή το υψηλότερο από τα αγαθά που οι άνθρωποι πετυχαίνουν με τις πράξεις τους. Ο άνθρωπος λοιπόν μπορεί να κατακτήσει την αρετή, εφόσον ικανοποιήσει την προϋπόθεση της προσωπικής ευτυχίας. Και ποια είναι η αρετή για τον Αριστοτέλη; Η αρετή, δεν προκύπτει αυτόματα ούτε προϋπάρχει στην ανθρώπινη φύση. Είναι προϊόν και αποτέλεσμα συντονισμένης νοητικής διαδικασίας και ενεργητικής πράξης που επιλέγεται ελεύθερα από το άτομο και βασίζεται στη φυσική τάση του ανθρώπου για κάτι καλό. Το σημείο όμως εκείνο στο οποίο θα πρέπει να εστιάσει ο ενδιαφερόμενος, είναι εκείνο που βρίσκεται στο μέσον των πραγμάτων. Και για να συμβεί αυτό, θα πρέπει το άτομο να διαθέτει τη λογική και τη φρόνηση, ούτως ώστε να αποφεύγει τις ακρότητες που θα τον οδηγήσουν σε λάθος δρόμο. Ανάμεσα στην υπερβολή και την έλλειψη, τις δύο κακίες, βρίσκεται η έννοια της μεσότητας που ταυτίζεται με την αρετή. Για παράδειγμα, η ανδρεία βρίσκεται στο μέσον του θράσους και της δειλίας· η γενναιοδωρία ανάμεσα στη φιλαργυρία και τη σπατάλη κ.ο.κ.

Μολονότι οι έννοιες της ευδαιμονίας και της μεσότητας είναι οι πιο γνωστές στα Η.Ν., πρέπει να σημειωθεί πως ο Αριστοτέλης πραγματεύεται και άλλες πολύ σημαντικές θεωρητικές έννοιες, όπως η δικαιοσύνη. Δεν είναι τυχαίο πως η διάκριση των εξουσιών στα πάσης φύσεως πολιτειακά συστήματα, έχουν τη βάση τους στον Αριστοτέλη και στο εν λόγω σύγγραμμα.

Τα παραπάνω αποτελούν όψεις της αριστοτελικής φιλοσοφικής σκέψης και επιλέχθηκαν για να καταδείξουν αυτή ακριβώς την αναγκαιότητα της ανάγνωσης των Η.Ν..

Το μεγαλόπνοο αυτό έργο κυκλοφορεί σήμερα με συναίσθηση αυτής της αναγκαιότητας του σημερινού αναγνώστη όχι μόνο για ηθική διαπαιδαγώγηση αλλά και για την κατάκτηση της παντοτινής ευτυχίας.