Το γυναικείο θέατρο στο Αφγανιστάν

11:06 18/10/2013 - Πηγή: Athina984

Πριν από έναν χρόνο, η ηθοποιός Αννέτα Παπαθανασίου πήγε να διδάξει την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή στο πανεπιστήμιο της Καμπούλ. Ανακάλυψε πως η υποκριτική τέχνη θεωρείται εκεί ανήθικη και ότι οι γυναίκες γυναίκες ηθοποιοί αντιμετωπίζονται ως πόρνες. Αποφάσισε να κάνει ένα ντοκιμαντέρ, με τίτλο «Playing With Fire».

Στο ντοκιμαντέρ αφηγείται τις συγκλονιστικές ιστορίες των Αφγανών γυναικών που έχουν την τόλμη να ασχοληθούν με το θέατρο. Η Αννέτα Παπαθανασίου μίλησε στην Ελευθερία Πάντζιου και την εκπομπή «Αθήνα η πόλη μας».

Ε.

Πάντζιου: Θα ήθελα να μου πείτε λίγο για την εμπειρία σας, τι συνέβη όταν πήγατε στο πανεπιστήμιο της Καμπούλ;
Α.Παπαθανασίου: Να σας πω την αλήθεια εντυπωσιάστηκα παρά πολύ μια μέρα που είδα μια φωτογραφία μέσω ιντερνέτ, μια φωτογραφία από μια παράσταση στο Αφγανιστάν που ήταν από παράσταση Μολιέρου. Και έτσι ήθελα να ανακαλύψω τι ακριβώς γίνεται. Γιατί εμείς ξέρουμε το Αφγανιστάν μονό μέσω πολέμου και των Αλαμπών. Οπότε ξεκίνησα να ερευνώ, να μαθαίνω. Είχα κάνει και άλλο ένα ντοκιμαντέρ στο Αφγανιστάν, το «Καντίρ ένας Αφγανός Οδυσσέας», οπότε είχα επαφές. Στην πορεία μίλησα με τον καθηγητή, τον υπεύθυνο του θεατρικού τμήματος του Πανεπιστήμιου στην Καμπούλ. Δεν πίστευα ότι υπάρχει θεατρικού τμήματος. Υπάρχει και είναι πολύ μεγάλο δηλαδή έχει πολλούς φοιτητές, αλλά οι περισσότεροι είναι άντρες. Όπως και τους γυναικείους ρόλους τους παίζουν πολύ συχνά άντρες γιατί οι γυναίκες αγωνίζονται να παίξουν και βρίσκονται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση μετέπειτα, γιατί δεν αναγνωρίζεται αυτή η τέχνη είτε από τον περίγυρο, ή από το περιβάλλον, ή από τη γειτονιά, και κυρίως από τους ηγέτες τους θρησκευτικός που έχουν. Μπαίνοντας λοιπόν στη διαδικασία να συνομιλώ με τον υπεύθυνο του Πανεπιστήμιου στην Καμπούλ, φτάσαμε στο να οργανώσουμε και αυτά τα σεμινάρια που εμένα με ενδιέφερε να κάνω πολύ και την Αντιγόνη του Σοφοκλή, που αναφέρεται σε μια νέα δυναμική κοπέλα που προσπαθεί να πάει εναντία στον Βασιλιά και να κάνει αυτό που πιστεύει ότι είναι το σωστό. Και μου φάνηκε ότι θα ήταν ενδιαφέρον να κάνουμε αυτό το σεμινάριο. Βεβαία να σας πω ότι δεν υπήρχε μέχρι στιγμής θεατρικό έργο ούτε κωμωδία ούτε τραγωδία μεταφρασμένο στα Αφγανικά.

Αυτό θα έκανε πολύ δύσκολη τη δουλεία σας φαντάζομαι.
Α.Π.: Ήταν πολύ δύσκολο γιατί έπρεπε να το οργανώσουμε και προσπαθήσαμε και βρήκαμε βιβλία από το Ιράν τα οποία είναι μεταφρασμένα στα περσικά και τα περσικά είναι παρόμοια με μια από τις γλώσσες τις βασικές του Αφγανιστάν, Tantari. Οπότε μπορέσαμε να βρούμε αυτά τα βιβλία και να τα πάμε στο πανεπιστήμιο και είμαι περήφανη γι αυτό. Με κάποιο τρόπο μπήκε όχι μόνο η Αντιγόνη του Σοφοκλή αλλά και ο Αριστοφάνης και ο Ευριπίδης στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστήμιου.

Πως ήταν λοιπόν εκεί η επικοινωνία σας με τους φοιτητές;
Α.Π.: Να σας πω την αλήθεια είχα 200 άντρες φοιτητές και ελάχιστες γυναίκες. Ήταν με παρά πολύ κέφι, αυτό είναι το ενδιαφέρον. Υπάρχουν οι έξεις... στο Αφγανιστάν. Το Αφγανιστάν είναι πολύ επικίνδυνο γιατί πλησιάζει ο καιρός που θα φύγουν οι δυνάμεις, θα φύγει ο Αμερικανικός Στρατός, το ΝΑΤΟ, πλησιάζει αυτή η εποχή και είναι όλοι φοβισμένοι για το τι θα συμβεί. Από τη μια μεριά λοιπόν υπάρχουν οι νέοι που θέλουν να μάθουν περισσότερα, που έχουν διάθεση για τέχνη, όχι μονό στο θέατρο αλλά και στη ζωγραφική και στον κινηματογράφο θέλουν να κάνουν παρά πολλά πράγματα και από την άλλη μεριά έχει ανέβει τρομερά ο συντηρητισμός, ο κόσμος ο συντηρητικός, γιατί φοβούνται την εξέλιξη, δεν την θέλουν και τη φοβούνται την εξέλιξη που βλέπουν να έρχεται και τώρα στο πανεπιστήμιο υπάρχει μια προστασία. Όσο λοιπόν και οι άντρες και οι γυναίκες, αλλά κυρίως οι γυναίκες είναι προστατευμένες μέσα στο πανεπιστήμιο, έχει καλώς. Μόλις βγουν προς τα έξω και κάνουν μια παράσταση που θα τη δει το κοινό, ή ακόμα περισσότερο μπει στο ιντερνέτ, αυτό αμέσως είναι η κατακραυγή. Γιατί σύμφωνα με τα έθιμά τους μια γυναίκα δε μπορεί να αγγίξει το χέρι ενός άντρα που δεν είναι συγγενής της. Πώς να παίξει στο θέατρο; Καταλαβαίνετε; Πώς να παίξει ειδικά ένα ευρωπαϊκό έργο. Πιθανόν η κατακραυγή δεν είναι τόσο μεγάλη όταν παίξει σε ένα έργο που είναι δικό τους, μουσουλμανικό. Με έναν τρόπο που δεν είναι αναγκασμένη να ακουμπήσει κάποιον άνδρα, μπορεί να δείξει τα συναισθήματα της με διαφορετικό τρόπο. Για σκεφτείτε ότι δεν επιτρέπεται να είναι με το κεφάλι ακάλυπτο. Επίσης δε μπορούν να φοράνε και άλλα ρούχα εκτός από μακριά, να είναι καλυμμένα τα χέρια. Είναι πολύ δύσκολο λοιπόν για μια γυναίκα. Βλέπουν τις γυναίκες σε κάποια σίριαλ ή στο ιντερνέτ, τις δυτικές γυναίκες ή ακόμα και από τις Ινδίες, και θεωρούν ότι αυτές οι γυναίκες είναι ελεύθερων ηθών. Δηλαδή ότι είναι κάτι σαν πόρνες οι δυτικές που ασχολούνται με το θέατρο. Όποτε καταλαβαίνετε τι συμβαίνει με τις γυναίκες που θέλουν να γίνουν ηθοποιοί.

Έτσι λοιπόν σας ήρθε η ιδέα να κάνετε αυτό το ντοκιμαντέρ

Α.Π.: Να σας πω την αλήθεια η ιδέα μου ξεκίνησε από μια κοπέλα που πήρε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ θεάτρου στο Αφγανιστάν. Εντυπωσιάστηκα καταρχήν με το ότι υπάρχει φεστιβάλ θεάτρου και πήρε το πρώτο βραβείο μια κοπέλα. Και έτσι ξεκίνησα, την είχα μάλιστα στο μυαλό μου ότι θα ναι η ηρωίδα μου. Ξεκίνησα λοιπόν να πάω να κάνω και τα σεμινάρια και ταυτόχρονα να βρω κι αυτή την κοπέλα να την παρακολουθήσω. Φτάνοντας εκεί είχα μια μεγάλη έκπληξη, την κοπέλα δεν μπορέσαμε να τη βρω, δεν ήρθε στο ραντεβού. Και από κει ξεκάνει η ταινία μου. Δηλαδή η ταινία δεν είναι πια αυτή που φανταζόμουν αλλά είναι αυτή που δημιουργήθηκε λόγω των συνθηκών. Η κοπέλα δεν ήταν εκεί γιατί είχε αρχίσει και γινόταν πολύ επικίνδυνη η ζωή της. Την απειλούσαν τρομερά και μια εβδομάδα πριν φτάσουμε εμείς εκεί είχαν σκοτώσει κάποιοι άγνωστοι δυο κοπέλες που έπαιζαν στην τηλεόραση. Γιατί θεωρήθηκε ότι ο ρόλος τους ήταν αντίθετος από το Ισλάμ. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να φοβηθούν όλα τα κορίτσια (ηθοποιοί) και να κρύβονται. Δεν εμφανίστηκε (η κοπέλα) και από κει ξεκάνει η δική μου ταινία που προσπαθώ να τη βρω, βρίσκω την ξαδέρφη της και αρχίζω να επικοινωνώ με φίλες. Από κει και πέρα αρχίζω την έρευνά μου στις γυναίκες ηθοποιούς, ταυτόχρονα με τα σεμινάρια μου. Δε θέλω να πω παρά πολλά γιατί οι μελλοντικοί θεατές πρέπει να έχουν και μερικές εκπλήξεις όταν θα δουν την ταινία. Δεν είναι μονό το δράμα, έχει τον αγώνα αλλά έχει και ένα κέφι. Η χαρά, και το χιούμορ δεν εξαφανίζονται. Το έχουν οι άνθρωποι παρότι ζουν τρομερά επικίνδυνα. Και έτσι ακροβατεί η ταινία μέσα σ αυτό. Μέσα στην ταινία έχω και τους πρώτους κλόουν στο Αφγανιστάν. Όποτε είναι ο κίνδυνος αλλά από την άλλη μεριά είναι και το θάρρος και τα χιούμορ και πως το αντιμετωπίζουν οι νέοι εκεί και οι μεγαλύτεροι ηθοποιοί που αγωνίζονται να δείξουν ότι η τέχνη δεν θα πεθάνει επειδή μπορεί να είναι στο χείλος του εμφύλιου ας πούμε.

Το ντοκιμαντέρ είναι έτοιμο ή έχει ακόμα κάποια στάδια για να ολοκληρωθεί;
Α.Π.: Τώρα μου κάνετε την πιο δύσκολη ερώτηση. Τώρα μου κάνετε την ερώτηση που πρέπει να φτάσω να συνδυάσω το τι συμβαίνει στην ταινία μου με το τι συμβαίνει εδώ, στην Ελλάδα, με τη τέχνη και με το τι συμβαίνει ειδικά με τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν κινηματογράφο και ακόμα περισσότερο που θέλουν να κάνουν ντοκιμαντέρ. Βρισκόμαστε στο μηδέν. Έχουμε φτάσει εκεί με παρά πολλά θέματα.

Τώρα τι γίνεται;
Α.Π.: Ήθελα να σας πω ότι πήραμε και ένα βραβείο το όποιο μας το έδωσαν για την παρουσίαση της ιδέας, το Ευρωπαϊκό δίκτυο ντοκιμαντεριστών, το όποιο θα βοηθούσε στην χρηματοδότηση και το είχαν εγκρίνει και από την ΕΡΤ μας το είχαν υπογράψει και έχουμε κόψει τιμολόγιο (η εταιρεία παράγωγης) το όποιο ποτέ δε μπορέσαμε να το πάρουμε. Γι αυτό το βραβείο πληρώνουμε ΦΠΑ 1500 ευρωπαϊκό, για να καταλάβετε, δηλαδή το πληρώνουμε το βραβείο μας. Τώρα, λοιπόν, αναγκαστήκαμε να φτάσουμε να βρούμε έναν άλλο τρόπο χρηματοδότησης για να μπορέσουμε να το τελειώσουμε, με μια χρηματοδότηση που έγινε από το Deere στο όποιο διδάσκω θέατρο, το όποιο χρηματοδότησε τα σεμινάρια μου. Με αυτόν τον τρόπο μπορέσαμε να πάω στο Αφγανιστάν και να κάνω τα γυρίσματα. Από κει και πέρα όμως όλοι το υπόλοιπο που είναι οι αμοιβές του διευθυντή φωτογραφίας ή το μοντάζ, η μετάφραση, όλα δε μπορούν να χρηματοδοτηθούν και φτάσαμε στο σημείο να προχωρήσουμε σε ένα πρόγραμμα που λέγεται indigo go- μια πλατφόρμα croudfunding. Είναι χρηματοδότηση από το κοινό. Είναι ένα σύστημα το όποιο γίνεται στο εξωτερικό αρκετά και τώρα έχει αρχίσει και εδώ στην Ελλάδα. Δεν είναι έρανος, είναι κάτι ανταλλακτικό, πάντα κάτι δίνουμε, είτε την αφίσα είτε ένα DVD. Επίσης κάποιος αν βάλει τώρα λεφτά γίνεται συμπαραγωγός μέσα στην ταινία και θα χει και ποσοστά, είτε θα δει το όνομά τους στους τίτλους. Ας σκεφτεί κάποιος ότι πρόκειται και για προαγορά του εισιτήριου του στην ταινία.