Επανέρχεται δριμύτερη η κρίση των τραπεζών.

15:50 23/12/2013 - Πηγή: Kafeneio-gr

Η κρίση χρεών γίνεται ξανά κρίση των τραπεζών

Ο ΒΑΣΙΚΟΣ λόγος για τον οποίο δεν μπορούμε να αναμένουμε μια γρήγορη (2014) ή δυναμική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας (βλ., ρυθμούς ανάπτυξης 3%-4% του ΑΕΠ τα προσεχή έτη, όπως λογαριάζει το Μνημόνιο) είναι η επιστροφή στην κρίση χρεών, με τη μορφή μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Το 2008-2009 η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε αντιμετωπίστηκε με δύο τρόπους: τα κράτη επωμίστηκαν το μεγαλύτερο μέρος των χρηματοπιστωτικών ζημιών, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος

και μετακυλίοντας το βάρος του λογαριασμού στους φορολογούμενους πολίτες, την ίδια ώρα που οι τράπεζες κουκούλωσαν το πρόβλημα υπερδανεισμού του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις, νοικοκυριά), δηλαδή των μη εξυπηρετούμενων (κόκκινων ή κακών) δανείων τους, αναχρηματοδοτώντας τα σαν να μην υπήρχε κανένα πρόβλημα.
Αυτή η πολιτική τού να «προσποιείσαι πως όλα τελούν υπό έλεγχο και να μεταθέτεις χρονικά την επίλυση του προβλήματος (pretend and extend) απέτρεψε βεβαίως τη συστημική κατάρρευση (επίδραση ντόμινο) και με την εκτύπωση χρήματος πρόσφερε καύσιμο ύλη για να συνεχίζει να κινείται υποτυπωδώς η οικονομία, είχε όμως κι ένα σοβαρό αντίτιμο: το νέο χρήμα πήγε για μπάλωμα τρύπας στους ισολογισμούς των τραπεζών ή διοχετεύτηκε κερδοσκοπικά εκ νέου στις χρηματιστηριακές αγορές μετοχών και ομολόγων ή παραγώγων με συνέπεια, (α) η όποια διεθνής ανάκαμψη να μη δημιουργεί απασχόληση και στην Ευρώπη μάλιστα να αυξάνει η ανεργία και (β) να δημιουργηθούν νέες φούσκες υπερδανεισμού που όποτε αναπότρεπτα σκάσουν θα προκαλέσουν τη μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία της ανθρωπότητας, τόσο λόγω μεγέθους φούσκας όσο και παγκοσμιοποίησης.

Δημιουργήθηκαν έτσι νέα χρέη στη βάση της πλασματικής ανάπτυξης, τα οποία ήλθαν να προστεθούν στα παλιά αναχρηματοδοτημένα το 2008-2009 χρέη, που τώρα έφθαναν στο όριό τους (δηλαδή να μην εξυπηρετούνται), καθώς οι πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής που προκαλούσε η εκτίναξη στα ύψη του δημόσιου χρέους σχεδόν όλων των αναπτυγμένων οικονομιών είχαν αποτέλεσμα τη μείωση των εισοδημάτων, της καταναλωτικής δαπάνης και, εν τέλει, του πληθωρισμού που στη μεν Ελλάδα έχει καταστεί αρνητικός, στη δε Ευρώπη σχεδόν μηδενικός, με ροπή προς τον αποπληθωρισμό.

Σήμερα, λοιπόν, το φάντασμα του αποπληθωρισμού απειλεί να ρίξει την Ευρώπη σε μια κατάσταση χειρότερη από αυτή της Ιαπωνίας του '90, που έχασε πάνω από μία δεκαετία σε ανάπτυξη. Τους τελευταίους 12 μήνες οι τραπεζικές χρηματοδοτήσεις στην Ευρώπη μειώθηκαν 2% σημειώνοντας την πιο απότομη κάμψη που έγινε ποτέ στην Ευρωζώνη. Συγχρόνως, η προσφορά χρήματος (Μ3) αυξήθηκε μόλις 2%, που απέχει μακράν του 4,5% που η ΕΚΤ θεωρεί συνεπές με τη νομισματική σταθερότητα. Το χειρότερο, όμως, είναι πως το πιστωτικό κραχ στην Ε.Ε. θα επιταθεί το 2014, καθώς με τον έλεγχο ποιότητας του χαρτοφυλακίου 130 ευρωπαϊκών συστημικών τραπεζών που επιβάλλει η ΕΚΤ (έλεγχος που ολοκληρώνεται τέλη του 2014) οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να συρρικνώσουν περισσότερο ακόμη τους ισολογισμούς τους, σε μία προσπάθεια να μη φανεί πως στερούνται επαρκών κεφαλαίων.

Στην αναδίπλωση αυτή εξωθούν και οι πολιτικές λιτότητας που προκάλεσε η δημοσιονομική κρίση και οι οποίες ψαλιδίζοντας το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων και, κατ' επέκταση, τα έσοδα και κέρδη μιας σειράς επιχειρήσεων προκαλούν ασφυξία σε όσους βαρύνονται με δάνεια διακόπτοντας την ομαλή εξυπηρέτησή τους. Ετσι, εξηγείται η ταχεία αύξηση των κόκκινων ή κακών δανείων (βλ. πίνακα) την περίοδο 2008-2012 με βάση την τάση της οποίας υπολογίσαμε το ύψος τους και για το 2013.

Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική γιατί έχει τον δεύτερο -μετά την Ιρλανδία- υψηλότερο ρυθμό αύξησης των κακών δανείων στη διάρκεια της τετραετίας και γιατί αντίθετα απ' ό,τι ισχυρίζεται ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Προβόπουλος (βλέπει φέτος επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής τους) τα νούμερα που παραθέτει για το πρώτο εξάμηνο φέτος δείχνουν αύξηση του ποσοστού τους κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες από τον Δεκέμβριο 2012, δηλαδή 10 μονάδες περίπου (από 24,5% σε 34% του συνόλου των δανείων) μέσα σε ένα χρόνο κι ενώ αναμένεται συνέχεια λόγω του ενιαίου φόρου ακινήτων που θα πλήξει καίρια την ήδη βυθισμένη στην ύφεση αγορά ακινήτων (-37% οι πραγματικές τιμές κατοικιών από το 2008) προκαλώντας νέα φουρνιά κόκκινων στεγαστικών δανείων το 2014.

Για να αντιληφθούμε τη βαρύτητα της εξέλιξης αυτής για το τραπεζικό μας σύστημα και την οικονομία που αναζητεί χρηματοδότηση προκειμένου να ανακάμψει, δεν έχουμε παρά, (α) να βρούμε το μερίδιο των ελληνικών κόκκινων δανείων στο σύνολο των ευρωπαϊκών στο εξεταζόμενο διάστημα και (β) να συσχετίσουμε τα κακά δάνεια με το σύνολο των καταθέσεων στις τράπεζες, που αποτελεί έναν σημαντικό δείκτη υγείας τους.

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, πως το μεν ελληνικό μερίδιο στο σύνολο των κακών δανείων της Ε.Ε. από 2,3% το 2008 αυξήθηκε σταθερά σε 4,7% το 2012 και κατ' εκτίμηση σε 5,6% το 2013 (δηλ., δυόμισι φορές πάνω στην πενταετία), το δε ποσοστό των κακών δανείων της χώρας στο σύνολο των τραπεζικών καταθέσεων εκτινάχθηκε από 5,3% το 2008 σε 51,9% το 2013 (δεκαπλασιάστηκε)!

Αυτές οι διαπιστώσεις υπογραμμίζουν την επιστροφή της κρίσης από το δημόσιο σε χρηματοπιστωτικό επίπεδο, την προτεραιότητα που λαμβάνει εκ νέου η επίλυση του τραπεζικού προβλήματος και την αδυναμία χρηματοδότησης της ανάκαμψης της οικονομίας για το 2014 και αρκετά χρόνια ακόμα...

Του ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ