Γιατί δεν αντιδρά η Εκκλησία;...

06:47 6/9/2023 - Πηγή: Kafeneio-gr

Με όσα ακραία είδαμε να διαδραματίζονται τις τελευταίες μέρες στον Εβρο σε βάρος μεταναστών και προσφύγων, πιστεύει κανείς ότι οι εξαθλιωμένοι από τις κακουχίες και τον φόβο των «υπανθρώπων» πρόσφυγες και μετανάστες με όσα υφίστανται στην πορεία τους προς την Ευρώπη, αν φτάσουν ποτέ εκεί, θα ήθελαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, τις γειτονιές, τους συγγενείς τους, όλα αυτά που τους έδιναν ταυτότητα και υπόσταση στην κοινωνία τους;...

Οπως γράφει η Χάνα Αρεντ, «η πρώτη απώλεια που υπέστησαν οι "χωρίς δικαιώματα" ήταν η απώλεια των εστιών τους και αυτό σήμαινε την απώλεια

του κοινωνικού πλέγματος στο οποίο γεννήθηκαν και εντός του οποίου εξασφάλισαν για τον εαυτό τους μια ξεχωριστή θέση στον κόσμο».
Για να μην έχουμε αυταπάτες για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επικαλείται η Δύση, να ποιο είναι το κριτήριο που θέτει η Χάνα Αρεντ με αφορμή τους πρόσφυγες: «Η έννοια των δικαιωμάτων του ανθρώπου, έγραφε, βασισμένη στην υποτιθέμενη ύπαρξη κάποιου ανθρώπινου όντος καθεαυτό, κατέρρευσε σε κομμάτια μόλις εκείνοι που τη διακήρυσσαν βρέθηκαν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με ανθρώπους που είχαν πραγματικά χάσει κάθε άλλη συγκεκριμένη ιδιότητα και δεσμό εκτός από το γεγονός ότι ήταν άνθρωποι. […] Το παράδοξο εδώ είναι ότι ακριβώς η φιγούρα που θα έπρεπε κατ’ εξοχήν να ενσαρκώνει τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο πρόσφυγας, συνιστά αντίθετα τη ριζική κρίση αυτής της έννοιας».
Διαπίστωνε επίσης ότι «ένα μόνιμο καθεστώς “ανθρώπου καθαυτόν” είναι αδιανόητο για το δίκαιο του έθνους-κράτους». Γι' αυτό τα δεινά των προσφύγων «δεν οφείλονται στο ότι δεν είναι ίσοι απέναντι στον νόμο, αλλά ότι δεν υπάρχει κανένας νόμος γι' αυτούς».
Ομως ο χριστιανισμός αποδέχεται τη μονογένεση, της μιας και μοναδικής καταγωγής του ανθρώπου που περιγράφεται στη Βίβλο, η οποία συνεπαγόταν ότι όλοι οι άνθρωποι ήσαν δυνητικά ίσοι και όλοι μπορούσαν να γίνουν χριστιανοί και απέρριπτε την πολυγένεση που εκφράστηκε με τον λανθάνοντα και τον έκδηλο ρατσισμό και κατηγοριοποίησε τον άνθρωπο. Αποδέχεται δηλαδή τον «άνθρωπο καθαυτόν» αγνοώντας οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του, εθνότητας, φυλής, χρώματος.
Ως εκ τούτου θα περιμέναμε από την Εκκλησία να αντιδράσει έντονα στο πογκρόμ που εξαπολύθηκε από «κυνηγούς κεφαλών» στον Εβρο, παλαιότερα και αλλού, και να αντιδρά και στις δηλώσεις πολιτικών που γεμίζουν τα γραφεία τους με εικόνες μπροστά στις κάμερες, λες και εκπλειστηριάζονται, για να πληροφορηθεί το πανελλήνιο το μέγεθος της πίστης τους, αλλά καλλιεργούν ή ανέχονται τον ρατσισμό στηρίζοντας όσα παράλογα βιώνουμε σε βάρος ανθρώπων.
Να υπομνήσει δηλαδή σε όλους αυτούς που δηλώνουν χριστιανοί ότι δεν μπορούν να υιοθετούν άλλες αρχές και αξίες ως πολίτες και αντίθετες ως θρησκευόμενοι. Πολιτική και θρησκεία απευθύνονται στην ίδια κοινωνία και ας μην ξεχνάμε ότι ιστορικά η θρησκεία προηγήθηκε της πολιτικής, ακολούθησαν οι -ισμοί. Αν η Εκκλησία αποσιωπά και δεν υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τότε ποιος θα τα υπερασπιστεί όταν αλληθωρίζει η πολιτική;
Γιατί η Εκκλησία επιβάλλεται να είναι μπροστάρης στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών; Διότι μόνο η θρησκεία ως υπερεθνικός θεσμός μπορεί να υπερβαίνει σύνορα, εθνότητες, φυλές και να συνενώνει τους ανθρώπους, αφού ο χριστιανισμός και οι άλλες θρησκείες δεν έχουν εθνικό χαρακτήρα, προηγήθηκαν αιώνες της δημιουργίας του έθνους-κράτους. Ομως η φωνή της Εκκλησίας δεν ακούστηκε καν. Ξαφνικά ο χριστιανισμός προσέλαβε εθνικά χαρακτηριστικά στη χώρα μας;
Ούτε μπορεί να ισχύει για τον χριστιανισμό η θεωρία των «δύο βασιλείων», την οποία είχε προωθήσει ο λουθηρανισμός για να ιεροποιήσει την υποταγή στην εγκόσμια εξουσία και ασπάζεται και η Εκκλησία μας για να νίψει τας χείρας της στα εγκλήματα της πολιτικής εξουσίας, σε εξορίες, πόλεμους, ακραίες ταξικές ανισότητες. Αυτή η θεωρία των «δύο βασιλείων» χρησιμοποιήθηκε στη χιτλερική Γερμανία για να δικαιολογήσει την απάθεια απέναντι στον ναζισμό από τους χριστιανούς. Υπήρξαν όμως και γενναίοι θεολόγοι που υποστήριξαν ότι αυτό που εμποδίζει τον χριστιανό να προσχωρήσει στη ναζιστική ειδωλολατρία της φυλής είναι η απόλυτη υπερβατική φύση του Θεού.
Κάποτε θα πρέπει η Εκκλησία μας να αξιολογήσει γιατί η Ορθοδοξία υπερέχει κοινωνικά έναντι των άλλων εκφάνσεων του χριστιανισμού και να υπερασπιστεί έμπρακτα την υπεροχή της στηρίζοντας την έννοια του «ανθρώπου καθαυτόν». Δεν υπερέχει λόγω θεολογικών δογματικών διαφορών που υπήρξαν το πρόσχημα των αποσχίσεων από την Ορθόδοξη Εκκλησία και αργότερα από την Καθολική, αλλά λόγω των διαφορετικών κοινωνικοπολιτικών συνθηκών οι οποίες ίσχυαν κάθε φορά που συνέβαιναν αυτά.
Το προνόμιο της Ορθοδοξίας έγκειται στη διαπίστωση ότι εμφανίστηκε στην περίοδο της δουλοκτητικής κοινωνίας εκφράζοντας τους καταπιεσμένους της εποχής, σε αντίθεση με τον καθολικισμό που ταυτίστηκε με την άρχουσα τάξη του φεουδαλισμού, τους φεουδάρχες, και σε αντίθεση με τις εκφάνσεις του προτεσταντισμού που εξ αρχής ταυτίστηκαν με τα συμφέροντα της ανερχόμενης αστικής τάξης, η οποία επικράτησε στη συνέχεια, και τον καπιταλισμό. Ποιο ήταν το πρωτογενές υλικό της πρώτης χριστιανικής κοινότητας; Ποιας μορφής κοινωνική οργάνωση είχε αναπτύξει; Συμβιβάζονται όλα αυτά με την ανοχή της έναντι της πολιτικής σε βάρος των προσφύγων ως μη ανθρώπων;
Δημήτρης Μακροδημόπουλος (Τ. αρχιμηχανικός ΟΣΕ, πολιτικός μηχανικός ΑΠΘ)
efsyn.gr