Η εσωτερική διάσταση του κυπριακού μνημονίου

14:47 17/3/2013 - Πηγή: Kafeneio-gr

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΛΗΣ ΓΑΛΕΝΙΑΝΟΣ
Η συμφωνία της Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Ένωση σπάει ένα μεγάλο ταμπού φορολογώντας το κεφάλαιο των καταθέσεων, στην ουσία κουρεύοντάς τις. Ενώ τα μνημόνια στα οποία έχουν περιέλθει η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία περιλαμβάνουν αυξήσεις στη φορολογία, σε καμία χώρα δεν έχει υπάρξει απαίτηση για κούρεμα των καταθέσεων...
Μια πιο προσεκτική ματιά,

όμως, δείχνει ότι αυτή η παράμετρος έχει θετικά στοιχεία για την Κύπρο λόγω του μεγάλου αριθμού ξένων καταθετών.

Αυτή τη στιγμή η Κύπρος χρειάζεται 17 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 95% του ΑΕΠ της χώρας, κυρίως για να επανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζές της οι οποίες υπέστησαν μεγάλες ζημιές από το κούρεμα του ελληνικού χρέους (ως μέτρο σύγκρισης, τα δάνεια του πρώτου ελληνικού μνημονίου αντιστοιχούσαν στο 60% του ελληνικού ΑΕΠ). Χωρίς αυτά τα χρήματα θα καταρρεύσει το τραπεζικό της σύστημα, που σήμερα επιβιώνει μόνο χάρη στην στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κάτι που θα αναγκάσει τη χώρα να βγει από το ευρώ με ανυπολόγιστο κόστος για τους Κυπρίους.

Στο βαθμό λοιπόν που είναι απαραίτητο να βρεθούν τα 17 δισ., το βασικό ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει τη νύφη. Με αυτό το κριτήριο, η συμφωνία αυτή έχει το προσόν (για τους Κυπρίους) ότι μεταφέρει ένα μεγάλο τμήμα του κόστους προς τους ξένους καταθέτες.
Πιο συγκεκριμένα, η συμφωνία περιλαμβάνει ένα δάνειο 10 δισ. από την τρόικα και την υποχρέωση να φορολογηθεί εφάπαξ το κεφάλαιο των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες κατά 6 περίπου δισ. (οι καταθέτες θα πάρουν ως αντάλλαγμα μετοχές στις τράπεζές τους οι οποίες όμως αναμένεται να είναι μικρότερης αξίας) ενώ το εναπομείναν δισ. θα βρεθεί από άλλες πηγές όπως την επαναδιαπραγμάτευση των δανείων από τη Ρωσία.

Με άλλα λόγια, περίπου το ένα τρίτο του προγράμματος (6 από τα 17 δισ.) θα βρεθεί από το κούρεμα των καταθέσεων ενώ τα υπόλοιπα δύο τρίτα από το δάνειο της τρόικας που θα αποπληρωθεί μέσω της μελλοντικής λιτότητας.
Το κούρεμα του κεφαλαίου των καταθέσεων, όμως, θα πλήξει κυρίως τους ξένους καταθέτες: οι συνολικές καταθέσεις στην Κύπρο είναι σχεδόν τετραπλάσιες από το ΑΕΠ (οι καταθέσεις ήταν 70,2 δισ. ευρώ στο τέλος του 2012 ενώ το ΑΕΠ ήταν περίπου 17,8 δισ.) ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπως για παράδειγμα την προ κρίσης Ελλάδα, ήταν περίπου ίσες με το ΑΕΠ.

Αν υποθέσουμε ότι οι καταθέσεις των Κυπρίων πολιτών είναι ίσες με το ΑΕΠ της χώρας τότε τα τρία τέταρτα των καταθέσεων προέρχονται από ξένους και συνεπώς τα 4,5 δισ. του κουρέματος (που αντιστοιχούν στο 25% του συνολικού κόστους των 17 δισ.) θα τα επωμιστούν οι ξένοι καταθέτες. Να σημειωθεί ότι οι καταθέσεις ευρωπαίων πολιτών αυξήθηκαν κατά 4 δισ. όταν ξεκίνησε η ελληνική κρίση, οπότε μάλλον σε αυτά τα επίπεδα κυμαίνονται οι καταθέσεις Ελλήνων πολιτών.

Όσον αφορά τις αναδιανεμητικές συνέπειες της συμφωνίας, είναι θετικό ότι καλούνται να πληρώσουν περισσότερα οι μεγαλύτεροι καταθέτες (κατά 9.99% από τα 100.000 ευρώ και πάνω) αλλά είναι αρνητικό ότι οι καταθέσεις φορολογούνται από το πρώτο ευρώ (κατά 6.75% μέχρι τα 100.000 ευρώ). Καθώς φορολογείται το κεφάλαιο των καταθέσεων, που περιλαμβάνει τις αποταμιεύσεις μιας ζωής για τους μικροκαταθέτες, θα ήταν προτιμότερο να υπάρξει ένα μεγάλο αφορολόγητο και υψηλότερος συντελεστής για τα μεγάλα ποσά.

Μία επιπλέον παρενέργεια είναι ότι το κούρεμα αυτό ενδέχεται να δημιουργήσει και αρνητικές συνέπειες στην μακροπρόθεσμη πορεία του τραπεζικού κλάδου της Κύπρου. Αυτό θα φανεί στην πορεία.
Συνοψίζοντας, στο βαθμό που η χρηματοδότηση αυτή είναι απαραίτητη, η μετατόπιση του κόστους προς τις καταθέσεις έχει ως αποτέλεσμα την σημαντική μείωση του δανείου της τρόικας και της λιτότητας που θα χρειαστεί να επιβληθεί στην Κύπρο για την αποπληρωμή του.

Η ευρωπαϊκή όμως διάσταση αυτής της συμφωνίας είναι πολύ πιο αρνητική. Αυτό θα είναι το θέμα επόμενου άρθρου.

*Ο Μανόλης Γαλενιανός είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας