“Η Τουρκία στα Βαλκάνια: η στρατιωτική σχέση με την Αλβανία”

15:34 27/8/2020 - Πηγή: Kafeneio-gr

Γράφει ο Παύλος Κακλατζής

H Τουρκία διεκδικεί σε διάφορες περιοχές της Ευρασίας και της Βόρειας Αφρικής να αναδειχθεί σε προστάτιδα περιφερειακή δύναμη και ως ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου. Στην προκειμένη, η περιοχή ενδιαφέροντος που είναι τα Βαλκάνια, αποτελεί μια πρώην Οθωμανική επαρχία στην οποία...
, ομοίως, η Τουρκία οικοδομεί δεσμούς, όχι μόνο με την πολιτική ήπιας ισχύος, αλλά και με της υψίστης, τη στρατιωτική. Αναπόσπαστο μέρος αυτής της στρατηγικής αποτελούν οι στρατιωτικές συνεργασίες με τα Τίρανα, οι οποίες, πέρα από γεωπολιτικά οφέλη, συνοδεύονται

και από επωφελείς οικονομικές σχέσεις.

Στη σύγχρονη ιστορία, η κατάρρευση του κομμουνισμού στην Αλβανία οδήγησε σε εμβάθυνση των διακρατικών σχέσεων και της συνεργασίας με την Τουρκία σε οικονομικούς, πολιτικούς και ειδικά, στρατιωτικούς τομείς. Η Τουρκία, στο πλαίσιο αυτό, τη δεκαετία του 1990, προσπάθησε να έχει διευρυμένο ρόλο στα Βαλκάνια μέσω της ανάπτυξης διμερών σχέσεων με την Αλβανία κι όχι μόνο. Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί ενθάρρυναν τις στενότερες τουρκικές σχέσεις με την Αλβανία, καθώς η παρουσία της Τουρκίας στην περιοχή κατά την περίοδο θεωρήθηκε στοιχείο σταθερότητας. Λόγω της γεωπολιτικής πολυπλοκότητας και των συγκρούσεων στην περιοχή, η Αλβανία αναζήτησε μια προστατευτική δύναμη στην Τουρκία που είναι μέλος του ΝΑΤΟ και διαθέτει εκσυγχρονισμένο στρατό. Την ίδια περίοδο, οι διακρατικές σχέσεις μεταξύ Αλβανίας και Τουρκίας χαρακτηρίστηκαν από επισκέψεις υψηλού επιπέδου, στρατιωτικές συμφωνίες και την ανάπτυξη μερικών τουρκικών στρατευμάτων.

Πιο συγκεκριμένα, τον Ιούλιο του 1992 υπεγράφη συμφωνία Αλβανίας-Τουρκίας για στρατιωτική συνεργασία, η οποία περιελάμβανε εκπαίδευση και κατάρτιση προσωπικού, διμερή συνεργασία στην παραγωγή όπλων, κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, ανταλλαγή στρατιωτικών αντιπροσωπειών και κοινές επιτροπές για την επέκταση περαιτέρω στρατιωτικών δεσμών στο μέλλον. Η συμφωνία περιελάμβανε, επίσης, την ανοικοδόμηση του Ναυστάθμου Πασαλιμάνι της Αλβανίας στον κόλπο του Αυλώνα στην Αδριατική Θάλασσα από τους Τούρκους, με αντάλλαγμα την παραχώρηση δικαιωμάτων πρόσβασης και χρήσης στην Τουρκία. Η Αλβανία, λοιπόν τότε, χαιρέτισε τις αυξημένες δεσμεύσεις για τουρκική στρατιωτική και οικονομική βοήθεια.

Ένα μήνα μετά την υπογραφή της συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας, ένα τουρκικό πολεμικό πλοίο στάλθηκε στο λιμάνι του Ντούρες. Η δράση της θεωρήθηκε ότι υποδηλώνει τη δέσμευση της Τουρκίας απέναντι στην αλβανική ασφάλεια, η οποία έγινε δεκτή από τον αλβανικό πληθυσμό. Η Αλβανία και η Τουρκία έχουν έκτοτε πραγματοποιήσει κοινές ναυτικές ασκήσεις στα ανοικτά της αλβανικής ακτής. Η Τουρκία συμμετείχε στην αναδιάρθρωση του αλβανικού στρατού και στην παροχή στρατιωτικής βοήθειας, ενώ η τουρκική ηγεσία έχει εκφράσει ότι η ασφάλεια της Αλβανίας συνδέεται στενά με αυτήν της Τουρκίας. Η Τουρκία, παράλληλα, έχει εκπαιδεύσει τις αλβανικές ένοπλες δυνάμεις, ιδίως αξιωματικούς και στελέχη των ειδικών δυνάμεων. Κατά τη διάρκεια της αναταραχής στην Αλβανία το 1997, η Τουρκία μαζί με άλλες χώρες συμμετείχε στην Επιχείρηση Alba παρέχοντας μια ταξιαρχία 800 Τουρκικών στρατευμάτων για την αποκατάσταση της τάξης, χρησιμεύοντας ως σταθεροποιητικός παράγοντας.

Οι συνολικές διμερείς σχέσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 μεταξύ Αλβανίας και Τουρκίας εξακολουθούσαν να είναι καλές. Η Τουρκία θεωρεί ότι η “φιλία” της με την Αλβανία είναι σημαντική λόγω του πλαισίου των σχέσεών της με την Ελλάδα και μέσω της πολιτικής της έχει εκμεταλλευτεί δυσκολίες που προκύπτουν στις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Η στρατιωτική συμμαχία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 στόχευε, επίσης, κατά της Σερβίας, σε περίπτωση που ένας πόλεμος εναντίον του Κοσσυφοπεδίου έτεινε να εξαπλωθεί στην ευρύτερη περιφέρεια.

Οι διακρατικές σχέσεις μεταξύ Αλβανίας και Τουρκίας μετά την κρίση του Κοσσυφοπεδίου είχαν ως στόχο την ενίσχυση της στρατιωτικής και οικονομικής συνεργασίας. Η Τουρκία υποστήριξε τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Αλβανίας στα Βαλκάνια και στάθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Επιπλέον, η εμφάνιση της Αλβανίας στα Βαλκάνια ως βασικός εταίρος του ΝΑΤΟ συνέβαλε σε καλές και ισχυρότερες σχέσεις Αλβανίας-Τουρκίας, ιδίως σε στρατιωτικά θέματα. Αργότερα, η Τουρκία υποστήριξε την ένταξη της Αλβανίας για να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ το 2009 και η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Αλβανίας και Τουρκίας θεωρείται από το ΝΑΤΟ ως σταθεροποιητικός παράγοντας στην ευμετάβλητη περιοχή των Βαλκανίων. Μέσω του στρατιωτικού της προσωπικού, η Τουρκία συνεχίζει να εκπαιδεύει τις αλβανικές ένοπλες δυνάμεις και επίσης να παρέχει βοήθεια στις προσπάθειες εφοδιασμού και εκσυγχρονισμού του αλβανικού στρατού. Για παράδειγμα, τα συστήματα ραντάρ για την επιτήρηση του αλβανικού εναέριου χώρου, εκτός από τον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό, έχουν παρασχεθεί από την Τουρκία.

Στην πλούσια παράδοση των αλβανοτουρκικών στρατιωτικών συνεργασιών ήρθε να προστεθεί άλλη μία τον Αύγουστο του 2020 έπειτα από έγκριση του Αλβανικού Κοινοβουλίου, η 26η τέτοιου είδους τα τελευταία 22 χρόνια. Ήταν μάλιστα η δεύτερη τέτοια συμφωνία εντός του 2020. Τον Φεβρουάριο, ο Γενικός Δ/ντής Αμυντικής Πολιτικής της Αλβανίας Φλ. Καλί και ο Τούρκος συνταγματάρχης Σ. Τζουμχούρ Σομέρ, στρατιωτικός ακόλουθος της Τουρκίας στα Τίρανα, είχαν υπογράψει μνημόνιο Αμυντικής Συνεργασίας, σε συνέχεια και υλοποίηση του απορρήτου «Σχεδίου Συνεργασίας για το 2020» που είχε υπογραφεί μεταξύ των υπουργείων άμυνας των δύο χωρών. Μόλις τον περασμένο Μάιο δε, το Αλβανικό Κοινοβούλιο είχε επικυρώσει αυτήν την Συμφωνία, μαζί με το πρωτόκολλο οικονομικής βοήθειας από την Άγκυρα προς τα Τίρανα. Ένα πενταετές σχέδιο το οποίο προβλέπει και την οικονομική ενίσχυση με 100 εκ. τουρκικές λίρες (16,5 εκ. δολάρια) που θα χρησιμεύσει για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων. Παράλληλα, τον Ιούνιο, το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας ανέφερε πως 39 στελέχη των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων είχαν μεταφερθεί με τουρκικό μεταγωγικό αεροσκάφος από τα Τίρανα στην Καμπούλ, όπου θα υπηρετούσαν εντός της Τουρκικής Ειδικής Ομάδας στο Αφγανιστάν.

Συμπερασματικά, είναι πρόδηλο ότι η Τουρκία, χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική της δύναμη και τεχνογνωσία, δεν αφήνει καμία ευκαιρία να πάει χαμένη, όσον αφορά στην εδραίωση και αύξηση της επιρροής της, τόσο στην Αλβανία, όσο και -είτε μέσω αυτής, είτε όχι- στην ευρύτερη περιοχή. Οι ακανθώδεις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο, και κατά επέκταση με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια σειρά από ζητήματα όπως το προσφυγικό-μεταναστευτικό και οι διεκδικήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο δείχνουν ότι έχει απομακρυνθεί προ πολλού από την ενταξιακή της πορεία. Παρ’ όλ’ αυτά, εάν και όταν ολοκληρωθούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις των Βρυξελλών με τα Τίρανα ή εάν ξεκινήσουν αυτές με την Πρίστινα, η Τουρκία θα έχει επιτύχει τον στόχο της, διαθέτοντας πλέον και θεσμικά μία ισχυρή φωνή υποστήριξης των συμφερόντων της στην περιοχή. Δε στοχεύει σε καμία περίπτωση να ενταχθεί η ίδια σε ακόμα μία ένωση κρατών όπου δε θα έχει αυτήν το πρώτο λόγο. Η πολυτάραχη Βαλκανική χερσόνησος συγκεντρώνει άλλωστε το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) και η έντονη ανάμειξη της Τουρκίας σηματοδοτεί την πρόθεσή της να έχει λόγο στις εξελίξεις στην περιοχή, στα πλαίσια του νεο-οθωμανικού δόγματος που έχει υιοθετήσει.

pollsandpolitics.gr