Ο ακήρυχτος πόλεμος κατά των γυναικών στην Ευρώπη...

17:19 26/2/2023 - Πηγή: Kafeneio-gr

«Κάθε φορά που συμβαίνει, το ξαναζείς. Είναι τρομερό. Σκέφτομαι πάντα αχ αυτή η μάνα, αυτός ο πατέρας, τι έχουν να περάσουν». Για την Κατερίνα Κώτη, μητέρα της 31χρονης Ντόρας Ζαχαριά που δολοφονήθηκε στη Ρόδο τον Σεπτέμβριο του 2021 από τον πρώην σύντροφό της λίγες μέρες μετά τον χωρισμό τους, κάθε νέα αναγγελία γυναικοκτονίας είναι ακόμα ένας μικρός θάνατος. Η Ντόρα ήταν το 11ο θύμα εκείνη τη χρονιά σε μια λίστα που έμελλε να μεγαλώσει αρκετά…

Στην καρδιά του περασμένου καλοκαιριού τρεις γυναίκες έχασαν σε

λιγότερο από 48 ώρες τη ζωή τους σε διαφορετικές γωνιές της Ελλάδας από τα χέρια των συντρόφων τους. Στις 31 Ιουλίου 2022 άντρας μαχαίρωσε μέχρι θανάτου τη σύζυγό του στο Ρέθυμνο, όταν εκείνη του ζήτησε να χωρίσουν. Την επόμενη μέρα στη Ζάκυνθο άλλος άντρας ξυλοκόπησε άγρια τη σύζυγό του και έπειτα τη σκότωσε με μαχαίρι. Λίγες ώρες πριν από τη δολοφονία της η γυναίκα είχε μεταβεί στο οικείο αστυνομικό τμήμα για να καταθέσει για άλλη μία φορά μήνυση σε βάρος του, καθώς την είχε πάλι χτυπήσει. Μερικές μόλις ώρες αργότερα μια 17χρονη στο Περιστέρι θα γινόταν το νεότερο σε ηλικία θύμα γυναικοκτονίας στη χώρα.
Αυτού του είδους η «επιδημική» συχνότητα δολοφονιών γυναικών από νυν ή πρώην συντρόφους τους αποτελεί την κορύφωση μιας τάσης που φαίνεται ότι μαστίζει εδώ και καιρό την Ελλάδα και φαίνεται πως οξύνθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας. Και όχι μόνο την Ελλάδα - στην Ισπανία την πρώτη εβδομάδα του έτους σημειώθηκαν τέσσερις δολοφονίες γυναικών σε διαφορετικές πόλεις μέσα σε μία μέρα. Παρόμοιες θλιβερές ειδήσεις φτάνουν και από άλλα ευρωπαϊκά κράτη και αναθερμαίνουν ανά τακτά διαστήματα τη συζήτηση γύρω από την ανάγκη αναγνώρισης της γυναικοκτονίας ως ιδιώνυμου εγκλήματος. Μέχρι στιγμής μόνο δύο ευρωπαϊκά κράτη, η Κύπρος και η Μάλτα, έχουν τολμήσει να κάνουν αυτό το βήμα.
Την υψηλότερη αύξηση, 187,5%, στις γυναικοκτονίες συνολικά σημείωσε το 2021 η Ελλάδα: από 8 περιστατικά το 2020 σε 23 το 2021
Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Σημειώθηκε αύξηση στον αριθμό των γυναικών που δολοφονήθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια από άντρες συντρόφους ή μέλη των οικογενειών τους; Συμβαδίζει η εξέλιξη αυτή με ευρύτερη έξαρση της έμφυλης και δη της ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο της πανδημίας; Υπήρξε όντως ένα διευρυμένο μοτίβο γυναικοκτονιών στην Ευρώπη και ποιες χώρες εμφανίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στον περιορισμό της βίας κατά των γυναικών;
Η cross-border data έρευνα MIIR - EDJNet
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δεν είναι εύκολο να βρεθούν, καθώς σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν έχουν δημοσιευτεί επίσημα δεδομένα που να αφορούν χρονολογίες μετά το 2018. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων - EIGE, που είναι επιφορτισμένο με τη διεξαγωγή ερευνών και την παρακολούθηση των πολιτικών που αφορούν τη βία κατά των γυναικών, έχει ξεκινήσει από το 2020 σχετική έρευνα, ωστόσο τα αποτελέσματα αυτής δεν αναμένεται να δημοσιευτούν πριν από το 2024. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η Ε.Ε. δεν θα έχει για περίπου μία πενταετία πλήρη εικόνα για ό,τι έχει συντελεστεί σε έναν κρίσιμο τομέα που επηρεάζει τον μισό πληθυσμό της!
Το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) μαζί με συνολικά 18 ευρωπαϊκούς δημοσιογραφικούς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων και οι iMEdD Lab, Deutsche Welle, El Confidencial, Civio, OBCT κ.ά., στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Δημοσιογραφίας Δεδομένων (EDJNet) επιχείρησε να αποτυπώσει μέσα από τη συγκέντρωση επικαιροποιημένων στοιχείων τον πληρέστερο χάρτη της βίας κατά των γυναικών στην Ευρώπη σήμερα.
Η έρευνα βασίστηκε σε δύο πρωταρχικές πηγές δεδομένων: αρχικά τους δείκτες του EIGE για την καταγραφή της συντροφικής βίας κατά γυναικών και των γυναικοκτονιών από άντρες δράστες (Intimate Partner Violence), όπως περιλαμβάνονται στην έκθεση του 2021 για την Ισότητα των Φύλων που περιέχει δεδομένα ώς το 2018. Ως «συντροφική βία» το EIGE ορίζει κάθε πράξη φυσικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας που σημειώνεται μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων/συντρόφων, ασχέτως του αν κατοικούν στο ίδιο σπίτι. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα αναζήτησαν και συνεισέφεραν επικαιροποιημένα δεδομένα, που ελέγχθηκαν με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές τού EIGE.
Ως δεύτερη πηγή και εργαλείο άτυπης «επαλήθευσης» των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκαν οι βάσεις δεδομένων της Eurostat που παρέχουν στοιχεία ώς το 2020 -και αυτά επικαιροποιήθηκαν από τις δημοσιογραφικές ομάδες- για τις ανθρωποκτονίες με πρόθεση (intentional homicides) αλλά και για βιασμούς, σεξουαλικές επιθέσεις -όπου ο δράστης είναι σύντροφος ή μέλος οικογένειας- καθώς και data για την ποινική μεταχείριση δραστών.
Η μαύρη τρύπα των δεδομένων έμφυλης βίας στην Ε.Ε.
Μετά την επικαιροποίηση στοιχείων στη βάση της πρώτης πηγής δεδομένων, ο συνολικός αριθμός γυναικοκτονιών από το 2010 ώς το 2021 στις 20 χώρες που παρέχουν σχετικά δεδομένα υπολογίζεται σε 3.232 - ωστόσο δεν προκύπτουν δεδομένα για οχτώ χώρες (Πολωνία, Βουλγαρία, Δανία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ρουμανία). Εντούτοις από τον παραπάνω αριθμό προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις υποκαταγραφής από τις αστυνομικές αρχές. Κι αυτό γιατί παράλληλα τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν 6.593 ανθρωποκτονίες γυναικών από πρόθεση στην Ευρώπη μεταξύ 2011-2021, εκ των οποίων 4.208 από συντρόφους και 2.385 από συγγενείς (δεδομένα για 20 χώρες: Αυστρία, Κροατία, Κύπρος, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ολλανδία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία).
Τόσο στην έρευνα που πραγματοποιήσαμε όσο και συνολικά στη διαχείριση της βίας κατά των γυναικών και τη χάραξη πολιτικής, η έλλειψη σύγχρονων δεδομένων αποτελεί σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα. Αναζητώντας επικαιροποιημένα δεδομένα οι ομάδες του EDJNet έπεσαν σύσσωμες πάνω στο σημαντικό κενό της δημοσίευσης πρόσφατων δεδομένων από πλευράς κρατικών φορέων καθώς και στην ελλιπή συλλογή δεδομένων που να φέρουν κοινά και άρα συγκρίσιμα χαρακτηριστικά. «Δεν δίνεται βαθμολογία στην Ε.Ε. στον τομέα της βίας λόγω έλλειψης συγκρίσιμων δεδομένων σε όλη την Ε.Ε.» επισημαίνει το ίδιο το EIGE, που αναζητά τρόπους να ξεπεράσει αυτόν τον σκόπελο.
Παρά τα εμπόδια, από τα δεδομένα που περιλαμβάνει πλέον η πρωτογενής βάση δεδομένων του MIIR προκύπτουν σημαντικά ευρήματα για την κατεύθυνση της έμφυλης βίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το διάστημα της πανδημίας.
Για να διαβασετε ολόκληρο το κείμενο των Κώστα Ζαφειρόπουλου, Ιωάννας Λουλούδη, Νίκου Μορφονιόυ (MIIR), πατήστε ΕΔΩ