Ο Φούλιους Ζιζάνιους στα σχολεία

18:18 10/4/2014 - Πηγή: Kafeneio-gr

Γράφει ο Ανδρέας Ζαμπούκας

Ο Φούλιους Ζιζάνιους μπήκε στο γαλατικό χωριό και έκανε άνω-κάτω τους Γαλάτες. Ακόμα κι ο Αστερίξ, αυτό το τέρας ψυχραιμίας και ορθολογισμού, θεωρήθηκε προδότης. Η διχόνοια παρά λίγο να διαλύσει τα πάντα και οι Ρωμαίοι να καταφέρουν αυτό που δεν μπόρεσαν τόσοι γενναίοι εκατόνταρχοι στο παρελθόν. Eυτυχώς που ο καλός Τουτάτης προστατεύει τους φίλους μας και η συναίνεση...........
επανέρχεται μπροστά στον κοινό κίνδυνο.
Ο «Φούλιους Ζιζάνιους» όμως, ήρθε και στα ελληνικά σχολεία.

Πήρε όλη τη χαρτούρα της «αυτοαξιολόγησης» από το υπουργείο και μπήκε μέσα στους συλλόγους των δασκάλων και των καθηγητών. Σε κάποια σχολεία μαίνεται κανονικός εμφύλιος. Βγήκαν στην επιφάνεια ταπεινά ένστικτα, συσσωρευμένες κακίες, φοβικά σύνδρομα, ζήλιες και αντιπαλότητες μεταξύ συναδέλφων που αδυνατούν να διαχειριστούν τη νέα κατάσταση.
Ποιο μικρόβιο διχόνοιας κομίζει ο «Φούλιους»; Την κρίση! Υπάρχουν ομάδες εργασίας, κατάλογοι που πρέπει να συμπληρωθούν, δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο, ερωτηματολόγια που θα μεταφέρουν απόψεις μαθητών και γονέων, κριτική από συναδέλφους για τον καθηγητή και πολλά άλλα πρωτόγνωρα για την κοινωνία των εκπαιδευτικών. Όλα τα μέλη της κοινότητας ενός σχολείου καλούνται να συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα όπου όλοι θα αξιολογούν όλους και θα εκπονούν εργασίες.
Για όποιον δεν έχει ασχοληθεί, οι αντιδράσεις των εκπαιδευτικών φαίνονται υπερβολικές. Είναι όμως; Είναι σαφές ότι η απόρριψη της αξιολόγησης δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από λογικό άνθρωπο. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να απαγορεύει στον εργοδότη να αξιολογεί τους υπαλλήλους του. Εδώ, όμως, έχουμε να κάνουμε με μια κατάσταση που εφαρμόζεται σε ένα περιβάλλον με συντηρητικές κουλτούρες λειτουργίας, σχεδόν απαξιωμένο από τις κυβερνήσεις και την υπόλοιπη κοινωνία.
Γιατί τόση καχυποψία μεταξύ των δασκάλων; Πρώτον, δεν έχουν εμπιστοσύνη στο υπουργείο. Πώς είναι δυνατόν να εμπιστευτούν συγκεντρωτικές διαδικασίες που τους καθιστούν υποχείρια στην κρίση ενός συστήματος, που τους ξέρει μόνο ως αριθμούς και θέσεις; Δεύτερον, φοβούνται ότι οι συνάδελφοι που δεν τους συμπαθούν θα τους «κάψουν» με την πρώτη ευκαιρία. Τρίτον, δεν θέλουν να παρεμβαίνουν με τυχόν αυθαίρετες απόψεις, γονείς και μαθητές που θα συμπληρώνουν ερωτηματολόγια. Και τέλος, βλέπουν ότι πολλά μόρια αξιολόγησης δίνονται από εξωσχολικές διαδικασίες, όπως είναι τα σεμινάρια και οι άσχετες επιμορφώσεις.
Γενικότερα, φοβούνται γιατί δεν εμπιστεύονται κανέναν. Ούτε καν τον ίδιο τους τον εαυτό...! Και τσακώνονται μεταξύ τους. Κάποιοι επαναστατούν και κάποιοι άλλοι θέλουν να γίνουν πιο νομοταγείς από τον νόμο για να προβάλουν την προθυμία τους. Ποιος όμως τους έφερε σ΄αυτή την κατάσταση; Ο μισθοί πείνας, η ανυπαρξία ελέγχου τα προηγούμενα χρόνια, η κατάρρευση του επαγγελματικού κύρους και η οργανωτική διάλυση των σχολείων. Άρα λοιπόν, η πολυδιαφημιζόμενη αξιολόγηση πάει να εφαρμοστεί σε μια κοινωνία όπου επικρατεί η ανωριμότητα και η δυσπιστία για όλα. Είναι σαν να προσπαθείς να επιβάλλεις τη δημοκρατία στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και όλοι φοβούνται ότι από κάπου θα πέσουν οι αμερικάνικες βόμβες…
Βέβαια, όπου οι διευθυντές είναι σοβαροί και ξέρουν από διοίκηση, δεν παρουσιάζεται κανένα πρόβλημα. Εκεί, ό,τι κι αν προκύψει, όποια παράλογη απαίτηση και να παρουσιαστεί από το υπουργείο, αντιμετωπίζεται και προσαρμόζεται στα δεδομένα του σχολείου. Γιατί ο Λυκειάρχης που δεν φοβάται, που έχει τα κότσια και τις ικανότητες να οργανώσει το σύστημα, εμπνέει και στους άλλους κουλτούρα συναίνεσης και ευθύνη αμοιβαιότητας. Έτσι αποδεικνύεται ότι η αξιολόγηση είναι θέμα αποκεντρωμένης διεργασίας μέσα στο σχολείο και όχι συγκεντρωτικής τυπολατρείας από το υπουργείο.
Είμαι βέβαιος ότι από την επόμενη χρονιά, τα πράγματα θα μπουν σε μια τάξη και η ομόνοια θα επανέλθει στο «γαλατικό χωριό». Το Υπουργείο ίσως σκεφτεί κι άλλους «πρωτοποριακούς» τρόπους για να παρακινήσει τον δάσκαλο να γίνεις «καλύτερος». Ό,τι όμως, κι αν κάνει, όποια σχέδια κι αν επιβάλλουν οι σύμβουλοι του υπουργού, δάσκαλος πρόθυμος, χωρίς κύρος, κοινωνική καταξίωση και ικανοποιητικό μισθό δεν μπορεί να υπάρξει. Γιατί στις εξαιρέσεις δεν μπορείς να βασίζεσαι. Δεν αρκούν οι «γενναίοι» να σώσουν τον κόσμο, χρειάζονται και οι «εργάτες».
Στα ελληνικά σχολεία θα πρέπει να δημιουργηθεί το μοντέλο του δραστήριου, υπεύθυνου και σκληρά εργαζόμενου δασκάλου που συνεχώς θα βρίσκεται στα σχέδια της αξιολόγησης. Όχι, όμως, χωρίς επιβράβευση (χρηματική και ηθική) και μόνο με την απειλή της απόλυσης. Όχι με ασάφειες κριτηρίων και χαρτιά μεταπτυχιακών και σεμιναρίων.
Φτιάξτε πρώτα κανόνες αποκεντρωμένης διοίκησης στα σχολεία, εμπεδώστε την κουλτούρα του σεβασμού και της συναίνεσης και μετά ζητήστε τις πιο σκληρές ευθύνες από τους δασκάλους. Έτσι «προλετάριους» όπως τους καταντήσατε μόνο φόβο, καχυποψία και αντίδραση θα εισπράξετε στις αποφάσεις σας.