Συναίσθημα και ψυχική υγεία-

20:17 9/3/2015 - Πηγή: Kafeneio-gr

Γράφει ο Νικολόπουλος Βασίλης ψυχίατρος

Από όλες τις εκφράσεις της ψυχοπαθολογίας η πιο παρεξηγημένη αλλά και η πιο σημαντική είναι η συναισθηματική.
Συνήθως όταν σκεφτόμαστε μια ψυχική διαταραχη εντυπωσιαζόμαστε από την συμπεριφορικη ή ως προς το περιεχόμενο της σκέψης επίδραση των συμπτωμάτων που συχνά έχουν ένα παράδοξο και αξιοπερίεργο χαρακτήρα (πχ κάποιος που δεν χρησιμοποιεί το μετρό ή κάποιος που πιστεύει ότι τον καταδιώκουν)

ενώ τείνουμε να δίνουμε λιγότερη βαρύτητα στο συναισθηματικό περιεχόμενο που τα συνοδεύουν (πχ άγχος ,φόβο, ανησυχία, στενοχώρια κλπ) ακριβώς επειδή τα θεωρούμε συνηθισμένα. Κι όμως είναι η συναισθηματική διάσταση εκείνη που οικοδομεί την θεραπευτική σχέση, προσφέρει την θεραπευτική αντιμετώπιση και........ απαλλάσσει από το άγχος του στίγματος.
Οικοδομεί την θεραπευτική σχέση. Τι είναι «φυσιολογικό»; Πολλές φορές η επαφή με έναν ειδικό ψυχικής υγείας γίνεται με το φόβο της κρίσης που μοιάζει σχεδόν με μιαν απόφαση δικαστική. Ο ειδικός τοποθετείται σε μια θέση κριτή όπου αφού εκθέσουμε τις σκέψεις ή τις συμπεριφορές μας αποφαίνεται για την «φυσιολογικότητα» τους ή μη. Ακόμη χειρότερα αν επιμείνουμε σε αυτή την προσέγγιση συνήθως καταλήγουμε σε μια ανταλλαγή επιχειρημάτων που οδηγεί στην υπεράσπιση και την οχύρωση πίσω από την προβληματική συμπεριφορά. Κι όμως η θεραπευτική σχέση ξεκινά αν ξεπεράσουμε αυτή την παγίδα. Αν δούμε ότι το θέμα δεν είναι να ορίσουμε τι είναι «παθολογικό», δεν είναι η «ετικέτα» αλλά το συναισθηματικό περιεχόμενο που επενδύεται σε μια σκέψη ή συμπεριφορά και την καθιστά δυσλειτουργική. Μπορούμε να διαφωνούμε με τις ώρες για το τι είναι «παράλογο» ή «λογικό» αλλά να συμφωνήσουμε σχεδόν αμέσως για την ανάγκη ανακούφισης από το άγχος, την ανησυχία, την στενοχώρια, την ένταση που μπορεί να συνοδεύουν μια σκέψη ή μια συμπεριφορά περιορίζοντας την καθημερινή μας λειτουργικότητα. Η εστίαση στο συναίσθημα αμέσως ξεκλειδώνει την θεραπευτική σχέση, οικοδομεί μια συμμαχία και προσφέρει ένα κίνητρο κοινά αποδεκτό: την διαχείριση μιας δυσάρεστης συναισθηματικής κατάστασης. Προσφέρει την θεραπευτική αντιμετώπιση. Είτε μιλάμε για το νευρωτικό είτε για το ψυχωτικό επίπεδο είτε μιλάμε για φαρμακοθεραπεία είτε για ψυχοθεραπεία είναι εντυπωσιακή η συναισθηματική μεταβολή που οδηγεί και στην αντιμετώπιση της δυσλειτουργικής συμπεριφοράς.
Και είναι χαρακτηριστική από τα πρώτα στάδια μιας θεραπείας που υποδηλώνει και την θετική της έκβαση η συναισθηματική αποεπενδυση με τρόπο που η ίδια εκείνη σκέψη ή συμπεριφορά που μας γέμιζε άγχος, στενοχώρια ή ένταση ξαφνικά να χάνει την συναισθηματική της σημασία έτσι που ακόμη κι αν υπάρχει να μην μας απασχολεί τόσο.
Ακόμη περισσότερο η μετάθεση της θεραπευτικής στόχευσης από τη συμπεριφορά ή τη σκέψη στο συναίσθημα που τις συνοδεύει ξαφνικά αποκαλύπτει έναν πιο προσιτό και συνηθισμένο αντίπαλο την ύπαρξη αρνητικών συναισθημάτων που μπορεί να έχουμε ήδη διαχειριστεί επιτυχώς σε πληθώρα άλλων καταστάσεων .
Αυτό απομειώνει το μέγεθος της θεραπευτικής πρόκλησης, την φέρνει στα μέτρα μας έτσι που ο αντίπαλος πια να μην είναι οι « εξωτικοί ογκόλιθοι» της ψυχοπαθολογίας αλλά καθημερινά συνηθισμένα συναισθήματα έστω και σε κλίμακες έντασης που μας αποδιοργανώνουν. Κι αν πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα πρώτα είναι ακριβώς για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τα δεύτερα.
Απαλλάσσει από το άγχος του «στίγματος». Έχετε φοβίες, πανικούς, ιδεοληψίες, παραληρήματα, καταθλίψεις ,μανίες ή καταναγκασμούς και αισθάνεστε «στιγματισμένος», φοβάστε ότι «τρελαθήκατε» ή ότι σας κατακρίνουν κι όμως ο φόβος, το άγχος, η στενοχώρια, η αμηχανία, η ένταση, η πεσμένη ή ανεβασμένη διάθεση είναι ποιότητες συναισθημάτων που εκατομμύρια "φυσιολογικοί" άνθρωποι μοιράζονται μαζί σας.
Κι αν μπορέσουμε να δούμε πέρα από το πλαίσιο της σκέψης , της συμπεριφοράς ή της αντίληψης με τις συνακόλουθες περί "φυσιολογικού" αξιολογήσεις θα δούμε την αποτυχία στην διαχείριση συναισθημάτων που ποιος από μας και σε οποιαδήποτε κατάσταση (κοινωνική,επαγγελματικη,διαπροσωπική κλπ) δεν την έχει αισθανθεί;
Μέσα από το συναισθηματικό πρίσμα τα ζητήματα της ψυχικής υγείας επανατοποθετούνται όχι ως διαταραχές που ισοπεδώνουν την ανθρώπινη υπόσταση αλλά ως επιμέρους προβλήματα υγείας που δυσχεραίνουν την καθημερινή μας λειτουργικότητα τόσο ικανά να «στιγματίσουν» όσο και ο σακχαρώδης διαβήτης ή η υπέρταση.-Νικολόπουλος Βασίλης ψυχίατρος-psy-erotisi