Τι όφειλε και τι δεν έπραξε το Λιμενικό...

22:45 15/6/2023 - Πηγή: Kafeneio-gr

Tι προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο...

Εύλογα όσο και αμείλικτα ερωτήματα έχουν δημιουργηθεί μετά τη βύθιση του αλιευτικού σκάφους με τους εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες ανοιχτά της Πύλου, οδηγώντας δεκάδες ανθρώπους σε τραγικό θάνατο – και με βάσιμους φόβους για εκτόξευση του αριθμού των θυμάτων.
Τα... κύρια ερωτήματα αφορούν τη στάση του Λιμενικού, πριν από την τραγωδία: τι όφειλε να πράξει και τι δεν έκανε για να αποφευχθεί το μοιραίο. Μεταξύ αυτών, το βασικότερο: γιατί δεν πραγματοποίησε επιχείρηση διάσωσης από τη στιγμή που εντόπισε το μοιραίο αλιευτικό, αλλά το άφησε

στη θάλασσα για ώρες μέχρι περίπου τις 2 μετά τα μεσάνυχτα, όταν παλαντζάρισε το σκάφος και βυθίστηκε με όλο το ανθρώπινο φορτίο του;
Η ελληνική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το σκάφος ήταν αξιόπλοο και έπλεε με «σταθερή πορεία και ταχύτητα», μέχρι λίγο πριν βυθιστεί. Ωστόσο, τόσο η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες όσο και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης υπογράμμισαν πως το σκάφος των προσφύγων βρισκόταν σε κίνδυνο. Παράλληλα, με βάση την ομάδα Alarm Phone και του γεωγραφικού στίγματος του αλιευτικού, προκύπτει πως το σκάφος έμεινε ακυβέρνητο. Ο τεράστιος αριθμός των επιβατών συνηγορεί στο ότι το πλοίο δεν ήταν αξιόπλοο και ήταν άμεση η ανάγκη συνδρομής των προσφύγων και μεταναστών.
Έπρεπε να παρέμβει το Λιμενικό;
Θετικά απαντά στην παραπάνω ερώτηση ο ναύαρχος εν αποστρατεία του Λιμενικού και διεθνής πραγματογνώμονας Νίκος Σπανός. «Το σκάφος βρισκόταν σε κίνδυνο. Άρα πρέπει να δράσει άμεσα η ελληνική πολιτεία. Θα πρέπει να οργανώσει το επιχειρησιακό της σχέδιο, πλωτά μέσα πρέπει να σπεύσουν στην περιοχή έτσι ώστε να αποβιβάσουν τον κόσμο σε άλλα σκάφη», δήλωσε χαρακτηριστικά, μιλώντας στην ΕΡΤ.

Ερωτηθείς μάλιστα για τις δυνατές ενέργειες του Λιμενικού στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπου γίνεται λόγος για άρνηση διάσωσης εκ μέρους των επιβατών, απάντησε: «Είναι σαν να μου λέτε ότι μπορώ να σας βλέπω να πνίγεστε αλλά εγώ σας αφήνω να πνίγεστε. Δεν ρωτάμε το προσωπικό σε ένα σκάφος που κινδυνεύει αν χρειάζεται βοήθεια. Βοήθεια χρειάζονται και με το παραπάνω, αφού το σκάφος είναι ακυβέρνητο. Έπρεπε να πράξουμε τα δέοντα. Στο Γύθειο υπήρχε σκάφος που μπορούσε να βοηθήσει, είναι ναυαγοσωστικό. Θα μπορούσε να φιλοξενήσει τους ανθρώπους, μέχρι και νοσοκομείο έχει μέσα».
Την άποψή του ότι το Λιμενικό έπρεπε να παρέμβει εξέφρασε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξης Τσίπρας, κατά την ενημέρωση που είχε στην Καλαμάτα για τις συνθήκες του ναυαγίου, διατυπώνοντας ένα εύλογο ερώτημα: «Όταν υπάρχει ένα πλοίο σε διεθνή ύδατα, όπου συντελείται αδίκημα, αν διακινεί ναρκωτικά για παράδειγμα, εκεί υπάρχει παρέμβαση ανεξαρτήτως αν ο κυβερνήτης δεχτεί ή δεν δεχτεί την παρέμβαση των αρχών. Έτσι δεν είναι; Όταν υπάρχει διακινδύνευση τόσων εκατοντάδων ανθρωπίνων ζωών και προφανής διάσταση της εκμετάλλευσης και της παρανομίας των διακινητών -εδώ πρόκειται για μία εξόφθαλμη εγκληματική πράξη- το αντίστοιχο πλαίσιο δεν υπάρχει;».

Μάλιστα, ανέβηκαν οι τόνοι σε διάλογο που είχε με τον υπηρεσιακό υπουργό Πολιτικής Προστασίας, Ευάγγελο Τουρνά, όταν ο τελευταίος φέρεται να επιχείρησε να καταγραφεί πως δεν υπήρχε καμία άλλη λύση. «Δηλαδή μας λέτε κύριε υπουργέ ότι όταν ένα πλοίο που ταξιδεύει υπέρφορτο είναι καταδικασμένο να βουλιάξει; Δεν υπάρχει καμία δυνατότητα;» ρώτησε ο Αλ. Τσίπρας.
Σημειώνεται ότι ο εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, Άκης Σκέρτσος, σχολίασε ειρωνικά τις δηλώσεις Τσίπρα, χωρίς ωστόσο να εισέλθει στην ουσία του θέματος: «Ενώ βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη η επιχείρηση έρευνας-διάσωσης των ναυαγών από το λιμενικό σώμα και ενώ η χώρα μας διαχειρίζεται με ευθύνη και ευαισθησία τη μεγάλη ανθρωπιστική τραγωδία που συνέβη σε διεθνή ύδατα, ο κ. Τσίπρας εμφανίζεται σαν "εμπειρογνώμονας-ανακριτής" ναυτικών δυστυχημάτων και "έτοιμος να δώσει απαντήσεις" για θέματα που δεν γνωρίζει», ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Σκέρτσος.
Τι λένε οι διεθνείς συμβάσεις
Σε περίπτωση όπου ένα πλοίο διατρέχει κίνδυνο, η κύρια ευθύνη βαραίνει το κράτος που επιχειρεί έρευνα και διάσωση. Αυτό αναφέρουν η Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) και η Διεθνή Σύμβαση του Αμβούργου για τη θαλάσσια έρευνα και διάσωση (Search and Rescue - SAR). Τα επιχειρησιακά πρωτόκολλα συνηγορούν στην υποχρέωση έρευνας και διάσωσης, όταν υπάρχει κίνδυνος για το πλοίο και τους επιβαίνοντες του.
Υποχρέωση προστασίας προκύπτει και από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του ΟΗΕ.
Εξάλλου, η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ προβλέπει ότι τα παράκτια κράτη θα πρέπει να έχουν σχέδια έρευνας και διάσωσης και –όπου χρειάζεται– να συνεργάζονται με γειτονικά κράτη για την υλοποίηση αυτών των σχεδίων.