Φύλα και ταυτότητες

21:22 27/11/2012 - Πηγή: Neolaia

Στο μάθημα της Ν. Ε. Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου, έχει οριστεί από πέρυσι να διδάσκονται ποιήματα και πεζά ενταγμένα μέσα στη θεματική ενότητα: «Φύλα και ταυτότητες». Διαβάζουμε, λοιπόν, λογοτεχνικά κείμενα για να μελετήσουμε την εξέλιξη, μέσα στον χρόνο, των σχέσεων μεταξύ άντρα και γυναίκας, πατέρα και κόρης, αδελφού και αδελφής…Το θέμα του γάμου, του προξενιού, της προίκας και των «παλαιών γυναικείων αρετών» μπαίνει για τα καλά στην κουβέντα με τους μαθητές.

Φαντάζομαι ότι για κάθε σχολική τάξη, το οικονομικό-κοινωνικό υπόβαθρο των μαθητών αναπόφευκτα διαμορφώνει και τον δικό του,

ξεχωριστό προσανατολισμό στον διάλογο.

Στη δική μου τάξη, έχοντας παιδιά από ανθρώπους που έγιναν γονείς στα 18 τους χρόνια, που δεν κατάφεραν να σπουδάσουν και που σήμερα είναι άνεργοι ή δουλεύουν για ένα μεροκάματο, τα πρότυπα για τον ρόλο της γυναίκας είναι αποκαλυπτικά…

Ο γάμος, για τα κορίτσια, εξακολουθεί να είναι αυτοσκοπός και η θέση της γυναίκας στο σπίτι, ή έστω σε παραδοσιακά «θηλυκά» επαγγέλματα, για τα αγόρια, παραμένει αμετακίνητο στερεότυπο.

Ακούω μικροαστικά κατάλοιπα της δεκαετίας του ΄60 να ανακυκλώνονται στο νεανικό κοινό του 2012 και αναρωτιέμαι πόσο χειραφετημένη είναι άραγε η ελληνική κοινωνία σήμερα. Γιατί ακόμα και στις πιο «αναβαθμισμένες» τάξεις, δεν πιστεύω ότι εκλείπουν οι αντιλήψεις που θα οδηγήσουν αύριο σε οικογενειακές σχέσεις συμβατικές, μίζερες και επιφανειακές.

Εμμονές για «αποκατάσταση» μέσω του άλλου, λογικές «εξάρτησης» και γάμοι – οχήματα οικονομικής ανέλιξης και κοινωνικής επίδειξης δεν υπάρχουν τελικά μόνα στα σχολικά κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας των περασμένων αιώνων. Τέτοιες απόψεις επιβιώνουν και σήμερα, σε διάφορα περιβάλλοντα… Η διαπραγμάτευση των «φύλων και ταυτοτήτων» στην τάξη επικαιροποιείται με τον πιο άχαρο τρόπο, όταν βλέπεις την εικόνα της γυναίκας – αντικειμένου ομορφιάς και υποταγής – να αναπαράγεται από την ίδια την επιτηδευμένη στάση, την ομιλία και το ντύσιμο των σύγχρονων «χαριτωμένων» κοριτσιών που αναζητούν τον «καλό» γαμπρό.

Μια απελευθερωμένη συζήτηση για τα φύλα και τις ταυτότητες θα παραμείνει ζητούμενο, όσο δεν συνειδητοποιούμε, μεγάλοι και μικροί, ότι μόνο ισότιμες σχέσεις, χτισμένες στον αλληλοσεβασμό αλλά και στον αλληλοθαυμασμό μπορούν να ανατρέψουν τα αναχρονιστικά μοντέλα.

Και τέτοιες ανατροπές θα γίνουν μόνο από καλλιεργημένους ανθρώπους με προσωπικότητα, με δημιουργικότητα και όραμα που φεύγει από τα στενά όρια των τεσσάρων τοίχων της «οικογενειακής θαλπωρής» και ανοίγεται στο ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι, μοιράζεται πνευματικά ενδιαφέροντα και πραγματεύεται λεπτές ανησυχίες…