Bιβλίο: Ένα απολαυστικό ανάγνωσμα, για εσωστρεφείς και μη

06:01 13/4/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Κυριάκος Αθανασιάδης

Εσωστρέφεια. Αυτή η υπερδύναμη

Πρόλογος: Σουζάνα Παπαφάγου

Εκδόσεις: Bell

Σελ.: 176

«Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο (και πιο ενδιαφέρον) μέρος της ανθρώπινης προόδου είναι προϊόν εσωστρεφών προσωπικοτήτων, ενώ οι πόλεμοι και τα πισωγυρίσματα είναι κατά ένα πελώριο ποσοστό απότοκο σκληροπυρηνικών εξωστρεφών: δυστυχισμένων ανθρώπων».

Στην «Εσωστρέφεια» του Κυριάκου Αθανασιάδη δεν βρήκα μόνο εγώ τον εαυτό μου, είναι / είμαστε πολλοί οι εσωστρεφείς – όπως όμως σημειώνει κι ο συγγραφέας, αρκετοί αναγκάζονται να συμβαδίζουν με τις επιταγές

και τα καλούπια μιας εξωστρεφούς κοινωνίας. Κι είναι ένα μικρό επίτευγμα πάντα, η στιγμή που τελειώνουν αυτά τα φαιδρά της εξωστρέφειας ή σταματάνε να είναι μόδα: αχ αυτές οι γιορτές σε ανοιχτό σπίτι, όπου άνθρωποι που δεν συμπαθείς θα έρθουν δήθεν να σου ευχηθούν αλλά στην πραγματικότητα για να στραβοκοιτάξουν τα κουταλάκια του γλυκού ή τα αστέρια του σκοτς, κι αν είναι αυτά πολλά, θα ζητήσουν μπέρμπον, επειδή μια φορά – θα το φωνάξουν δυνατά να το ακούσει όχι μόνο η εορταστική ομήγυρη αλλά και οι γειτόνοι – που είχαν πάει στο Τενεσί και πετούσαν φελλούς στα βαρέλια, έμαθαν πως το μπέρμπον είναι καλύτερο από το σκοτς που τους σερβίρει ο παρακατιανός οικοδεσπότης. Δεν θέλουμε κόσμο ξένο στο σπίτι μας λέμε. Πείτε μας εσωστρεφείς.

Ο Αθανασιάδης δεν δηλώνει απλώς εσωστρεφής, αλλά in extremis, «αντικοινωνικός, ακοινώνητος». Όμως υπερήφανος εσωστρεφής. Και φροντίζει να υπενθυμίζει στον αναγνώστη γιατί: επειδή οι εσωστρεφείς είναι αυτοί οι μονόχνοτοι που δημιουργούν, αυτοί που αναλαμβάνουν κάτι και φροντίζουν, από ένα αίσθημα ατομικής ευθύνης πρώτα, να το φέρουν σε πέρας, κι έπειτα «πηγαίνουν στο σπίτι τους και την άλλη μέρα ξεκινούν ένα άλλο» έτσι απλά, χωρίς ανταποδοτικότητα. Συνήθως επειδή οι εσωστρεφείς (έστω, καταλήγουν να) ασχολούνται με μια δουλειά που είναι δική τους, επιλογή τους. Και συνήθως την κάνουν μόνοι, επειδή άλλωστε «όλοι ξέρουμε τι άλογα μπορεί να σχεδιάσει μια Επιτροπή: καμήλες». Εσωστρεφείς υπήρξαν και είναι οι πρωτοπόροι επιστήμονες και οι κορυφαίοι καλλιτέχνες – όχι επειδή οι εσωστρεφείς έχουν αποκλειστικότητα στη δημιουργικότητα, αλλά επειδή είναι αυτοί που με «υπομονή, προσήλωση, και μοναξιά» μετουσιώνουν τη δημιουργικότητα σε αποτέλεσμα. Οι εξωστρεφείς είναι καλοί για πλασιέ πάλι, η κοινωνικότητά τους γίνεται ανταποδοτική.

Είναι στίγμα η εσωστρέφεια ακόμη για πολλούς – το παιδί που κλείνεται στο δωμάτιό του και παίζει παιχνίδια ή διαβάζει, ο ενήλικας που δεν κάνει τα γενέθλιά του «στο Ολυμπιακό Στάδιο», αυτός που έχει αποφασίσει να μην σέβεται και να μην καταπιέζεται από κοινωνικές υποχρεώσεις, αυτός που γνωρίζει ότι «ο χρόνος είναι η μοναδική μας όντως περιουσία» και συνεπώς είναι πολύτιμος για να αναλώνεται σε τυπικότητες. Το περιγράφει χαρακτηριστικά ο Αθανασιάδης με δυο εμπειρίες δικές του, με δυο αγωνίες του δημόσιου ομιλητή πριν του δώσουν τον λόγο, μία σε παιδική ηλικία και μία στην ενηλικίωση. Υπογραμμίζει φυσικά πόσο σημαντικό είναι να φύγει αυτό το στίγμα, στο κάτω – κάτω συνήθως κάτι σπουδαίο θα γεννηθεί από έναν εσωστρεφή, ή τουλάχιστον κάτι μη φωνακλάδικο, κάτι που δεν θα έχει επένδυση την μπέρτα του παντογνώστη, κάτι που δεν θα ασφυκτιά από ψεύτικες διαχυτικότητες, σαν αυτήν την πανταχού παρούσα θεία της παιδικής ηλικίας που σε πνίγει στα φιλιά, αυτήν που περιγράφει ένας από τους φίλους του συγγραφέα, στις σύντομες παρεμβαλλόμενες βινιέτες ιστοριών συνειδητοποίησης της εσωστρέφειάς τους – είπαμε, είναι πολλοί οι εσωστρεφείς.

Είναι δύσκολο όμως, ειδικά στην παιδική ηλικία, την αδυσώπητη στην κρίση της – κι εκεί είναι που το βιβλίο γίνεται όχι μόνο ένα απολαυστικό εγκόλπιο εσωστρεφών (ή εσωστρεφών που πρόκειται να το συνειδητοποιήσουν διαβάζοντας το βιβλίο) αλλά και ως ένα αλφάβητο συμπεριφοράς γονέων (και δασκάλων), μια υπογράμμιση του πώς η «ιδιαιτερότητα» είναι συχνότατα εξαιρετικότητα και όχι έλλειμμα, είναι διαρκής νοητική ενασχόληση και όχι ένα φαινόμενο «weirdo εστέτ».

Γνωρίζει βέβαια καλά, και αναλύει με σαφήνεια, ότι στον κόσμο του διαδικτύου οι εσωστρεφείς ανθούν, δημιουργούν (όπως κι ο ίδιος) κύκλους, επιδρούν με την παρουσία τους, αποκτούν μια ευρείας ακτίνας συναναστροφή, με το απόλυτο πλεονέκτημα όμως της απόστασης, της δυνατότητας να εστιάσει κανείς στο ουσιαστικό όταν και υπό όποιες συνθήκες θέλει: σε έναν μη παραβιάσιμο χώρο. Εκεί οι εσωστρεφείς επιλέγουν τον ουσιαστικό διάλογο ή τη σιωπή, επειδή «δεν υπάρχει νόμος να βγάζουμε προς τα έξω την άποψή μας για όλα».

Είναι απολαυστικό ανάγνωσμα η «Εσωστρέφεια», έχει αναφορές που σου κλείνουν το μάτι (ο «Άνθρωπος του πλήθους» του Έντγκαρ Άλαν Πόε, τα μάτια του αδηφάγου κοινού σε μια βράβευση σαν γάντζοι από το «Hellraiser»), έχει χιούμορ ατέλειωτο: τα γκνου που πέφτουν στον γκρεμό σαν παραβολή της εκάστοτε μόδας των ημερών (όχι, δεν έχει δει το «Adolescence» o Αθανασιάδης, ή αν το είδε δεν είπε την άποψή του), τα μπουντρούμια που «με τον κατάλληλο φωτισμό θα μπορούσαν να γίνουν πολύ καλοί χώροι τέχνης, όπου οι σκληροπυρηνικοί εξωστρεφείς θα συνέρρεαν με χαρά», τα «κρουαζιερόπλοια ως ό,τι πιο κοντινό στην ιδέα του Εωσφόρου για διακοπές», η ικεμπάνα (άντε να ψάχνεις τώρα τι στο καλό είναι αυτή η ικεμπάνα), τα ανέκδοτα για μυημένους (ο συγγραφέας σε πεζοπορία στο βουνό – νομίζω πως όλες οι τεχνητές νοημοσύνες αδυνατούν να το αναπαραστήσουν).

Αλλά περισσότερο απ’ όλα είναι μάθημα: οι εξωστρεφείς θα είναι πάντα το άλας της γης, κι ας πούμε καμιά κουβέντα παραπάνω οι εσωστρεφείς, αδικημένοι γαρ και δικαιολογούμαστε. Όμως η εσωστρέφεια είναι αυτή που, ως υπερδύναμη, θα σε μάθει «να έχεις σε μεγάλη εκτίμηση όχι τόσο τον εαυτό σου όσο τη συνείδησή σου».

Η «Εσωστρέφεια», με συμπλήρωμα στον τίτλο το «Αυτή η Υπερδύναμη», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell. Ο πρόλογος της Σουζάνας Παπαφάγου, κλινικής ψυχολόγου – ψυχοθεραπεύτριας / ομαδικής αναλύτριας, θέτει το επιστημονικό πλαίσιο στο οποίο ακολούθως ο συγγραφέας θα απλώσει τη ζωή του, τη ζωή μας, τις αμηχανίες μας – και τα θαύματά μας.

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Μια φανταστική συνομιλία, ένας πραγματικός συγγραφέας

Βιβλίο: Ένα μυθιστόρημα που στοιχειώνει τη μνήμη

Βιβλίο: Ένας Έλληνας ζωγράφος με ευρωπαϊκό ύφος!