Politico: Η ΕΕ βοηθά την Τουρκία να απελαύνει δια της βίας μετανάστες σε Συρία και Αφγανιστάν

16:08 11/10/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Σε εκτενή έρευνα το Politico, περιγράφει το πώς η Τουρκία με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που λαμβάνει για να προσφέρει στήριξη στους μετανάστες, τους απελεύνει βίαια προς Συρία και Αφγανιστάν.

Από την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης το 2015, η ΕΕ διοχέτευσε περισσότερα από 11 δισεκατομμύρια ευρώ στην Τουρκία για να βοηθήσει τη χώρα να υποστηρίξει, να στεγάσει και να διαχειριστεί σχεδόν 4 εκατομμύρια ανθρώπους που είχαν διαφύγει προς τα βόρεια για να γλιτώσουν από τον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο

της Συρίας.

Αυτά τα κεφάλαια αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική προσπάθεια στην ιστορία της ΕΕ, αλλά ο σκοπός τους απέχει πολύ από το να είναι αλτρουιστικός. Στόχος είναι η ελαχιστοποίηση των αφίξεων αιτούντων άσυλο στο μπλοκ διασφαλίζοντας την παραμονή τους στην Τουρκία. Το ποσό περιλαμβάνει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ευρώ για την ασφάλεια των συνόρων και τις διαδικασίες ασύλου για να βοηθήσει την Άγκυρα να περιορίσει τους πρόσφυγες.

Ωστόσο, η Άγκυρα έχει βαρεθεί να λειτουργεί ως χώρος αποθήκευσης προσφύγων της Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια, η τουρκική κυβέρνηση άρχισε να χρησιμοποιεί μεγάλο μέρος αυτής της υποδομής που χρηματοδοτείται από την ΕΕ για να μειώσει τον αριθμό των αιτούντων άσυλο που φιλοξενεί συγκεντρώνοντας και εκτοπίζοντας βίαια Σύρους, Αφγανούς και άλλους που αντιμετωπίζουν κίνδυνο στις χώρες καταγωγής τους, σύμφωνα με έρευνα του Politico και οκτώ ακόμη ειδησεογραφικών μέσων, σε συνεργασία με το Lighthouse Reports.

Καθώς η εχθρότητα προς τους πρόσφυγες εκτινάχθηκε στα ύψη πρώτα στην Ευρώπη και μετά στην Τουρκία, τα κέντρα υποδοχής μετατράπηκαν σε στρατόπεδα απέλασης. Οι κρατούμενοι ανέφεραν βασανιστήρια, παραμέληση και άρνηση πρόσβασης σε προμήθειες που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών. Οχήματα με το μπλε και χρυσό έμβλημα της ΕΕ και το τουρκικό αστέρι και την ημισέληνο κυνηγούν τώρα μετανάστες χωρίς έγγραφα και, σε τουλάχιστον μία περίπτωση, τους έχουν μεταφέρει πέρα ​​από τα σύνορα παρά τη θέλησή τους.

Η έρευνα αποκάλυψε ότι η Κομισιόν, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ που είναι αρμόδιο για την επίβλεψη της χρηματοδότησης που χορηγείται στην Τουρκία, έχει αγνοήσει επανειλημμένα τις προειδοποιήσεις — από ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, δικηγόρους, διπλωμάτες, ακόμη και από το προσωπικό της — που έδειχναν ότι τα κονδύλια της ΕΕ χρησιμοποιήθηκαν για την υποστήριξη ενός συστήματος απέλασης που διώχνει δεκάδες χιλιάδες αιτούντες άσυλο.

Οι απελάσεις σε χώρες όπου οι επιστρεφόμενοι αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο δίωξης, απάνθρωπης μεταχείρισης ή θανάτου απαγορεύονται σύμφωνα με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Η ίδια η ΕΕ θεωρεί τη Συρία και το Αφγανιστάν πολύ επικίνδυνες χώρες για οργανωμένες επιστροφές. Στις αρχές Οκτωβρίου, το Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε ότι η μεταχείριση των Ταλιμπάν προς τις γυναίκες συνιστά δίωξη, δίνοντας το δικαίωμα στις γυναίκες πρόσφυγες από το Αφγανιστάν σε άσυλο με βάση μόνο το φύλο τους.

Μια εσωτερική έκθεση της Επιτροπής περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ βοήθησε τη χρηματοδότηση των εργασιών για τη μετατροπή κέντρων φιλοξενίας και ασύλου σε εγκαταστάσεις που μοιάζουν με φυλακές, αποτρέποντας τη διαφυγή. «Οι εξωτερικοί τοίχοι είχαν ύψος 1,5 μέτρο και δεν εμπόδιζαν τις αποδράσεις και, αντίθετα, ενθάρρυναν τέτοιες προσπάθειες», έγραψαν οι συντάκτες της έκθεσης. «Σε αυτόν τον τοίχο, τοποθετήθηκαν πάνελ ασφαλείας 4,5 μέτρων και συρματοπλέγματα. Το ποσοστό διαφυγής μειώθηκε δραματικά».

Η Τουρκία διαθέτει τώρα 32 κέντρα απομάκρυνσης με χωρητικότητα σχεδόν 20.000 ατόμων, σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια. Σε συνέντευξή του τον Αύγουστο, τους περιέγραψε ως «τη μεγαλύτερη δύναμη υποδομής μας όσον αφορά την απέλαση».

Ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος μίλησε υπό το καθεστώς ανωνυμίας, είπε ότι το μπλοκ έχει υποστηρίξει οικονομικά 30 κέντρα απομάκρυνσης — χρηματοδοτώντας την κατασκευή ή την ανακαίνισή τους ή τον εξοπλισμό, το προσωπικό και τη διαχείριση τους. Τα έγγραφα δείχνουν ότι τα χρήματα της ΕΕ δαπανήθηκαν για τα πάντα, από βρεφικά ρούχα μέχρι συρματοπλέγματα, με τη συνολική χρηματοδότηση των κέντρων να φτάνει σχεδόν τα 213 εκατομμύρια ευρώ. (Εκπρόσωπος της Επιτροπής ανέφερε την αξία των συμβάσεων που σχετίζονται με κέντρα απομάκρυνσης σε 199,7 εκατομμύρια ευρώ.)

Το κέντρο απομάκρυνσης στην Τούζλα ήταν μεταξύ πολλών τοποθεσιών που ανακαινίστηκαν με περισσότερα από 5 εκατομμύρια ευρώ από κονδύλια της ΕΕ πριν από μερικά χρόνια, δείχνουν έγγραφα. Το κέντρο της Σανλιούρφα, ένα από τα οκτώ που κατασκευάστηκαν από την αρχή με χρήματα της ΕΕ, έλαβε 6,8 εκατομμύρια ευρώ.

Συνολικά, οι φορολογούμενοι της ΕΕ βοήθησαν στη χρηματοδότηση της κατασκευής 14 στρατοπέδων απελάσεων — εκ των οποίων τα οκτώ έχουν ολοκληρωθεί — στην ανακαίνιση και συντήρηση άλλων 11 χώρων και στη διαχείριση κέντρων γενικότερα, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Επιτροπής.

Ο εκπρόσωπος είπε επίσης ότι όλη η χρηματοδότηση της ΕΕ για τους πρόσφυγες και τη μετανάστευση στην Τουρκία παρέχεται σύμφωνα με τους κανόνες του μπλοκ, προσθέτοντας ότι η διασφάλιση της προστασίας των προσφύγων και η διαχείριση των κέντρων απομάκρυνσης είναι ευθύνη της Άγκυρας. Η ΕΕ πραγματοποιεί τακτικά αποστολές παρακολούθησης σε τοποθεσίες που έλαβαν χρηματοδότηση και χρηματοδοτεί επίσης έργα που στοχεύουν στην «ενίσχυση της πρόσβασης σε δικαιώματα και υπηρεσίες» στα κέντρα απομάκρυνσης, τόνισε ο εκπρόσωπος.

Κακές συνθήκες κράτησης

Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα κέντρα απομάκρυνσης είναι απαραίτητα για τη διαχείριση της μετανάστευσης και ότι η ΕΕ χρηματοδοτεί τη βελτίωσή τους. «Η βοήθεια της ΕΕ στα κέντρα απομάκρυνσης έχει βοηθήσει σημαντικά τις προσπάθειες των τουρκικών αρχών να βελτιώσουν τις φυσικές και υλικές συνθήκες στα κέντρα», είπε ο εκπρόσωπος.

Ωστόσο, οι συνθήκες είναι μακριά από καλές.

Και οι αναφορές για κακομεταχείριση υπερβαίνουν τους περιορισμούς στην ιατρική περίθαλψη. Οι δημοσιογράφοι που εργάστηκαν σε αυτήν την έρευνα πήραν συνεντεύξεις με 37 πρώην κρατούμενους που κρατούνταν σε 22 κέντρα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Περιέγραψαν θλιβερές συνθήκες, όπως ο συνωστισμός, η ανεπαρκής τροφή και η κακή υγιεινή.

Ο Γκάνι, ένας Αφγανός που υπηρέτησε ως διερμηνέας για τον βρετανικό στρατό, στάλθηκε σε κέντρο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ στο Κιρκλαρέλι, βορειοδυτική Τουρκία, αφού συνελήφθη στην προσπάθειά του να περάσει στη Βουλγαρία τον Ιανουάριο. Είπε ότι τον έβαλαν σε ένα υπόγειο μολυσμένο από έντομα: «Υπήρχαν πινακίδες “χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση” στους τοίχους». Η ΕΕ χρηματοδότησε την κατασκευή του κέντρου απέλασης —που αρχικά προοριζόταν ως χώρος υποδοχής— με 6,7 εκατομμύρια ευρώ.

Αυτός και αρκετοί άλλοι κρατούμενοι είπαν ότι δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε προμήθειες που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.

Πολλοί κρατούμενοι διηγήθηκαν σοβαρές κακοποιήσεις. Από τα 37 άτομα που ερωτήθηκαν, τα 30 ανέφεραν ότι βίωσαν ή έγιναν μάρτυρες ξυλοδαρμού.

Η κακομεταχείριση εντός των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ κέντρων έχει τεκμηριωθεί εκτενώς από την τουρκική υπηρεσία παρακολούθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων TIHEK, τουρκικές ΜΚΟ και δικηγόρους που εκπροσωπούν κρατούμενους, με ορισμένα περιστατικά να καταλήγουν στα δικαστήρια. Μια υπόθεση που βρίσκεται επί του παρόντος στη δίκη ισχυρίζεται ότι φρουροί στο κέντρο της Σμύρνης ξυλοκόπησαν κρατούμενους το 2021. Κάμερες ασφαλείας κατέγραψαν το περιστατικό.

Οι απελάσεις

Παράλληλα, πολλοί Σύροι αναφέρουν ότι εξαναγκάστηκαν να υπογράψουν έγγραφα που αναφέρουν ότι επιστρέφουν οικειοθελώς. Το 2022, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε την Τουρκία ένοχη για πολλές παραβιάσεις στην υπόθεση ενός Σύρου που αναγκάστηκε να υπογράψει ένα έντυπο οικειοθελούς επιστροφής και απελάθηκε το 2018. Εικοσιπέντε από τους 37 πρώην κρατούμενους που ερωτήθηκαν ανέφεραν ότι δέχθηκαν πιέσεις να υπογράψουν τέτοια έντυπα ή ότι είχαν υπογράψει έντυπα για λογαριασμό τους.

Τον Αύγουστο, ο υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια καυχήθηκε ότι οι απελάσεις «παράτυπων μεταναστών» – μια κατηγορία που περιλαμβάνει Αφγανούς και ορισμένους Σύρους – αυξήθηκαν κατά 20%, φτάνοντας τις 160.000 τους τελευταίους 14 μήνες. «Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό απέλασης της Τουρκίας όλων των εποχών», είπε . «Ως Τουρκία, έχουμε απελάσει περισσότερο από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Το προηγούμενο έτος, οι «εθελούσιες» επιστροφές Σύριων είχαν αυξηθεί κατά 113%, είπε ο Yerlikaya. Η τουρκική διεύθυνση διαχείρισης μετανάστευσης δήλωσε ότι από το 2016 έως τις 19 Σεπτεμβρίου φέτος, περισσότεροι από 715.000 Σύροι επέστρεψαν «εθελοντικά, με ασφάλεια και αξιοπρέπεια».

Σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, μια γνήσια οικειοθελής επιστροφή περιλαμβάνει πολλαπλά γραφειοκρατικά βήματα. Ωστόσο, δύο Σύροι αξιωματούχοι των συνόρων είπαν ότι τους ζητήθηκε να μην καταγράφουν στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις απελάσεις, αλλά ότι συλλέχθηκαν ορισμένα δεδομένα.

Η έκθεση της Επιτροπής για το 2022 για την Τουρκία σημειώνει ότι 503.000 Σύροι «επαναπατρίστηκαν οικειοθελώς» μέχρι εκείνο το έτος, αλλά ότι η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες παρακολουθούσε μόνο «περίπου 125.000» από αυτούς. Η ίδια η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες δηλώνει ότι έχει επαληθεύσει 186.400 εθελοντικές επιστροφές μεταξύ του 2016 και του Ιουνίου του τρέχοντος έτους· το α’ εξάμηνο του 2024, έχει παρακολουθήσει λιγότερες από 10.000. 

Κάνοντας τα στραβά μάτια

Ενώ η ΕΕ λέει ότι έχει ελάχιστο έλεγχο σε ό,τι γίνεται στην Τουρκία, ενδείξεις ανάμειξής της διακρίνονται σε όλη την υποδομή που χρησιμοποιείται για κρατήσεις και απελάσεις.

Ένας Τούρκος δημόσιος υπάλληλος είπε ότι στο ανατολικό κέντρο απέλασης όπου εργαζόταν μέχρι πρόσφατα, αρκετοί υπάλληλοι — ένας μηχανικός τροφίμων, ένας οδηγός, μεταφραστές και άλλοι — παίρνουν τους μισθούς τους μέσω έργων της ΕΕ. Οι κάμερες ασφαλείας, οι ανακαινίσεις και οι επισκευές χρηματοδοτούνται επίσης από την ΕΕ.

Η σημαία του μπλοκ είναι «παντού, σε όλο τον εξοπλισμό, στα τραπέζια, τις καρέκλες και τα κρεβάτια», πρόσθεσε. «Ένα από τα λογότυπα, για παράδειγμα, είναι ένα μικρό αυτοκόλλητο σε ένα τραπέζι που γράφει: «Χρηματοδοτείται κατά 85% από την ΕΕ και κατά 15% από τον [τουρκικό] προϋπολογισμό».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε στο Lighthouse Reports ότι η στήριξη της ΕΕ για τη «διαχείριση της μετανάστευσης» της Τουρκίας – έργα όπως τα κέντρα απελάσεων – ανήλθε σε περισσότερα από 276 εκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2014 και 2020 και άλλα 30 εκατομμύρια ευρώ έκτοτε, προσθέτοντας ότι τα κονδύλια για τις συνοριακές υποδομές ανήλθαν σε περισσότερα άνω των 609 εκατομμυρίων ευρώ από το 2014.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι δαπανήθηκαν πάνω από 150 εκατ. ευρώ για τέτοια έργα πριν από το 2014. Συνολικά, το ποσό αγγίζει το 1 δισ. ευρώ.

Τον Φεβρουάριο, οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν συμπλήρωση 64,6 δισεκατομμυρίων ευρώ του προϋπολογισμού του μπλοκ, εκ των οποίων τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ θα δαπανηθούν για βοήθεια για τους Σύρους πρόσφυγες καθώς και για προσπάθειες «για την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων» στην Τουρκία, σύμφωνα με στον εκπρόσωπο της Επιτροπής Balazs Ujvari.

Οι όροι ισχύουν για όλη τη χρηματοδότηση της ΕΕ και θεωρητικά, οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να ανακτήσουν χρήματα σε περίπτωση κατάχρησης. Ο διπλωμάτης της ΕΕ είπε ότι εάν υπήρχαν στοιχεία για κατάχρηση που αφορούν «έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από εμάς, αυτό θα είχε επίσης οικονομικές συνέπειες».

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι Βρυξέλλες έχουν δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για το πού διοχετεύται η χρηματοδότησή τους.

Η απάντηση της Κομισιόν

H Κομισιόν απαντώντας σε όλα όσα γράφονται στο Politico ανέφερε ότι η Τουρκία είναι ένας βασικός εταίρος και υποψήφια χώρα για ένταξη στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Πρόσθεσε ότι τα πρότυπα της ΕΕ και τα θεμελιώδη δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.

Η Τουρκία πρέπει να διερευνήσει τις κατηγορίες, καταλήγει.

Διαβάστε επίσης:

Επίσκεψη Σολτς στην Τουρκία: Τα… μασάει το Βερολίνο για τα Eurofighter

Ο τυφώνας Μίλτον «ισοπέδωσε» τη Φλόριντα – Εικόνες απόλυτης καταστροφής (photos/video)

Eργατικό ατύχημα στη Θήβα: Απορριμματοφόρο συνέθλιψε το πόδι εργαζομένου στην καθαριότητα