Politico: Οι 31 ημέρες που έκαναν τον Μερτς καγκελάριο και άλλαξαν τη Γερμανία για πάντα

16:01 24/2/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Ήταν αργά το βράδυ, ακριβώς ένα μήνα πριν από τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, που ο Φρίντριχ Μερτς εκμυστηρεύτηκε σε μια ομάδα μελών του κόμματος ότι είχε λάβει μια ιστορική απόφαση, όπως αποκαλύπτει δημοσίευμα του Politico.

Η χώρα βρισκόταν είχε βιώσει μια φρικτή επίθεση μια μέρα νωρίτερα, όταν ένας Αφγανός αιτών άσυλο χρησιμοποίησε ένα κουζινομάχαιρο για να σκοτώσει ένα 2χρονο αγόρι και έναν άνδρα.

Σύμφωνα με όσους τον γνωρίζουν καλά, ο Μερτς – ο επόμενος

καγκελάριος της Γερμανίας- είναι ένα άτομο που είναι εξίσου πιθανό να επηρεαστεί από τη δική του συναισθηματική αντίδραση όσο και από ψυχρούς πολιτικούς υπολογισμούς. Εκείνο το βράδυ απέδειξε ότι μπορούσε να αξιοποιήσει και τα δύο ταυτόχρονα.

Είπε στους συναδέλφους του σε ιδιωτική συνομιλία ότι οι φόνοι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Τις προηγούμενες εβδομάδες η δημόσια υποστήριξη στο κόμμα του είχε αρχίσει να υποχωρεί – και η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ανέβαινε σε πρωτοφανή επίπεδα. Αλλά τώρα είχε ανανεώσει την αποφασιστικότητά του. Μέσα σε λίγες ώρες από την επίθεση είχε αποφασίσει μια ριζοσπαστική πορεία δράσης που θα άλλαζε τις τελευταίες εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας, θα τον ωθούσε στη νίκη και θα άλλαζε την ίδια τη Γερμανία. «Ο [Μερτς] είναι κάποιος που μπορεί να συγκινηθεί συναισθηματικά», δήλωσε στο POLITICO ο Serap Güler, ένας συντηρητικός βουλευτής που ενημερώθηκε από τον Μερτς αμέσως μετά τις δολοφονίες. «Αυτή η επίθεση, ειδικά επειδή είχε να κάνει με ένα παιδί, τον συντάραξε πραγματικά μέχρι το μεδούλι».

Το Politico, επιχειρώντας να ρίξει φως στο παρασκήνιο του αποτελέσματος των γερμανικών εκλογών πήρε συνεντεύξεις τις τελευταίες εβδομάδες με περισσότερους από δώδεκα πολιτικούς και στελέχη της εκστρατείας από όλο το πολιτικό φάσμα.

«Δεν με νοιάζει»

Η επίθεση στο Aschaffenburg άναψε ένα φιτίλι για τον Μερτς. Από καιρό πίστευε ότι η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) έπρεπε να υιοθετήσει μια πιο σκληρή γραμμή για τη μετανάστευση – αλλά η σοκαριστική φύση της επίθεσης, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη υποστήριξη του AfD, τον έπεισε ότι ήταν τώρα ή ποτέ.

«Δεν με νοιάζει ποιος θα ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι πολιτικά», είπε στους δημοσιογράφους την επόμενη μέρα της επίθεσης, υπονοώντας την κριτική που ήξερε ότι θα ερχόταν επειδή ασπαζόταν τη ρητορική του λαϊκιστή αντιπάλου του.

Στη νυχτερινή συνομιλία με μέλη της συμμαχίας του CDU, τους μίλησε για τη νέα στρατηγική του, τόσο ιστορική και ριζοσπαστική όσο και αμφιλεγόμενη. Όσοι άκουγαν έδιναν προσοχή σε κάθε λέξη. Νόμιζαν ότι ακουγόταν συναισθηματικός και ταραγμένος. Τον μήνα που απέμενε πριν από τις εκλογές, τους είπε ο Μερτς, ότι θα προωθούσε σκληρές προτάσεις για τη μετανάστευση στο κοινοβούλιο και – δραματικά – δεν θα αποθαρρυνόταν ακόμα κι αν αυτό σήμαινε, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, να στηριχθεί σε ψήφους της ακροδεξιάς.

Ήταν ένα στοίχημα σεισμικών διαστάσεων. Οι μυημένοι είπαν ότι ήλπιζε ότι προβάλλοντας δύναμη μπροστά στην τραγωδία θα εμπόδιζε την πλημμύρα ψήφων στους αντιμεταναστευτικούς αντιπάλους του. Αλλά ο κίνδυνος να αποτύχει ήταν επίσης τεράστιος – ήξερε ότι ορισμένοι κεντρώοι ψηφοφόροι θα μπορούσαν να είναι τόσο τρομοκρατημένοι που θα επέστρεφαν σε άλλα κυρίαρχα κόμματα και, ακόμη πιο κριτικά, ήξερε ότι η κίνηση θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αφαιρεί το στίγμα από το AfD και ενισχύει την υποστήριξή του.

Η απόφαση άλλαξε εντελώς την πορεία της προεκλογικής εκστρατείας.

Κυριολεκτικά εν μία νυκτί, όλη η προσοχή των μερών στράφηκε στο θέμα της μετανάστευσης και η πρόκληση του Μερτς κατέρριψε αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν Brandmauer, το τείχος προστασίας, το οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή εμπόδιζε τα κυρίαρχα κόμματα να συνεργάζονται επίσημα ή ανεπίσημα με την ακροδεξιά.

Ξαφνικά έφυγαν τα ερωτήματα που αναμενόταν να κυριαρχήσουν στις προεκλογικές συζητήσεις: πώς να αναζωογονηθεί η οικονομία της χώρας, πώς να εκσυγχρονιστεί ο στρατός ή πώς να χειριστεί κανείς τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.

Την Κυριακή, η συμμαχία CDU/CSU του Μερτς ήρθε πρώτη με σχεδόν 29% των ψήφων. Το στοίχημα απέδωσε. Λίγες μόνο ψήφοι εμπόδισαν ένα νέο λαϊκιστικό αριστερό κόμμα, τη Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ, να εισέλθει στο κοινοβούλιο, κάτι που θα έκανε τη συγκέντρωση ενός σταθερού συνασπισμού πολύ πιο σκληρή. Ωστόσο, με το AfD στη δεύτερη θέση με ποσοστό λίγο περισσότερο από 20%, διπλασιάζοντας ουσιαστικά το ρεκόρ του 2021, ήταν μια ανάμεικτη σε συναισθήματα βραδιά για τον νέο καγκελάριο και το αποτέλεσμα υπογραμμίζει τις δύσκολες στιγμές που έρχονται.

Solingen, Magdeburg, Aschaffenburg

Για μήνες πριν από τις εκλογές, η συντηρητική συμμαχία του Μερτς έμοιαζε να έχει πιθανότητες να κερδίσει. Προηγήθηκε σταθερά στις δημοσκοπήσεις από την άνοιξη του 2022, αξιοποιώντας την απογοήτευση των ψηφοφόρων με τον τρικομματικό κυβερνητικό συνασπισμό υπό τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς.

Η υποστήριξη προς τον Σολτς και τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες του σημείωσε ύφεση κατά τη διάρκεια της θητείας της κυβέρνησης. Οι εσωτερικές εντάσεις μεταξύ του SPD, των Πρασίνων και των φιλελεύθερων Ελεύθερων Δημοκρατών έφθασαν τελικά σε έξαρση τον Νοέμβριο, όταν ο συνασπισμός κατέρρευσε και προκάλεσε πρόωρες εκλογές επτά μήνες νωρίτερα από το προγραμματισμένο.

Το Aschaffenburg, το τελευταίο σε μια σειρά εγκλημάτων υψηλού προφίλ που διαπράχθηκαν από αλλοδαπούς πολίτες που ζουν στη Γερμανία, τάραξε την προεκλογική εκστρατεία.

Τον Δεκέμβριο, ένας Σαουδάραβας σκότωσε έξι ανθρώπους και τραυμάτισε 300 όταν έπεσε με ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο σε χριστουγεννιάτικη αγορά στην πόλη Μαγδεμβούργο της ανατολικής Γερμανίας και μια θανατηφόρα επίθεση με μαχαίρι στην πόλη Solingen της δυτικής Γερμανίας τον περασμένο Αύγουστο άφησε πίσω τρεις ανθρώπους νεκρούς και άλλους οκτώ τραυματίες.

Τα ονόματα των πόλεων που είχαν γίνει μάρτυρες επιθέσεων είχαν γίνει πολιτική συντομογραφία για προφανή απόδειξη ότι η μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας είχε αποτύχει: Solingen, Magdeburg, Aschaffenburg.

Η αλλαγή της τακτικής του Μερτς δεν ήταν μόνο συναισθηματική. Συντηρητικοί πολιτικοί εκμυστηρεύτηκαν στο Politico ότι ήταν επίσης μέρος μιας υπολογισμένης προσπάθειας για να ξανακερδηθούν οι ψηφοφόροι που είχαν αυτομολήσει στην ακροδεξιά.

Τις ημέρες μετά το Aschaffenburg, ένας βουλευτής από τη συντηρητική συμμαχία του Mετς είπε ότι το κόμμα παρακολουθούσε με απογοήτευση καθώς η θέση του στις δημοσκοπήσεις έπεσε από 35% στις αρχές Δεκεμβρίου σε μόλις 28% στα τέλη Ιανουαρίου. Τα πράγματα πήγαιναν μόνο προς μια κατεύθυνση.

Καθώς οι προτάσεις του έφτασαν στο βήμα του γερμανικού κοινοβουλίου την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου, ο Μερτς περπάτησε σε ένα πολιτικό τεντωμένο σκοινί. Ενώ επέμεινε ότι το κόμμα του δεν θα συμμετείχε ποτέ σε συνασπισμό με το AfD, αφήνοντας το τείχος προστασίας ανέπαφο, ωστόσο υποστήριξε ότι η κατάσταση απαιτεί άμεση δράση.

«Ναι, μπορεί το AfD για πρώτη φορά να επιτρέψει την ψήφιση ενός απαραίτητου νόμου», είπε ο Μερτς κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο βήμα του κοινοβουλίου. Αλλά «είμαστε αντιμέτωποι με την επιλογή να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε αβοήθητοι καθώς άνθρωποι στη χώρα μας απειλούνται, τραυματίζονται και δολοφονούνται» ή «να σηκωθούμε και να κάνουμε ό,τι είναι αναμφισβήτητα απαραίτητο σε αυτό το θέμα».

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, παρά την άμεση αντίδραση που δέχθηκε στα μέσα ενημέρωσης και από κόμματα αριστεράς, το CDU σχεδόν ομόφωνα στοιχήθηκε πίσω από τον Μερτς. Ακόμη και η σπάνια δημόσια κριτική από την πρώην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, η οποία είπε ότι θεώρησε την απόφαση του Μερτς «λάθος», ελάχιστα τον κλόνισε.

Μιλώντας στο POLITICO εκείνη την εποχή, ο Jürgen Hardt, υψηλόβαθμος βουλευτής του CDU, είπε ότι η κίνηση θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι τα κυρίαρχα κόμματα θα σταματήσουν να χάνουν ψήφους στο AfD – και ενδεχομένως να επαναφέρουν κάποιες ψήφους.

«Διασφαλίζουμε ότι κανείς άλλος δεν θα κινηθεί προς την πλευρά του AfD», είπε, «επειδή μπορούν να βρουν μια πολιτική απάντηση στις επείγουσες ανησυχίες τους μέσα στα δημοκρατικά κόμματα».

Το mainstreaming της ακροδεξιάς

Το AfD παρακολούθησε με αγαλλίαση τη συζήτηση για το Aschaffenburg και το τείχος προστασίας. Τελικά είχε τα κυρίαρχα κόμματα εκεί που τα ήθελε: να μιλούν κι αυτά και για τη μετανάστευση.

«Αν υπήρξε μια σημαντική στιγμή προεκλογικής εκστρατείας, τότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι το γεγονός ότι οι αφηγήσεις των ανταγωνιστών μας έχουν καταρρεύσει από την πραγματικότητα», δήλωσε βουλευτής του AfD τις ημέρες πριν από την ψηφοφορία. «Πολλά από τα πράγματα που λέγαμε στο κόμμα μας από την αρχή… ξαφνικά αποδείχθηκαν σωστά».

Υπό την ηγεσία της Άλις Βάιντελ, πρώην οικονομολόγου που διοικεί με επιτυχία το όλο και πιο ριζοσπαστικό κόμμα, το AfD είχε ήδη κάνει μεγάλα βήματα προς την κατεύθυνση της εδραίωσης της θέσης του στη γερμανική πολιτική.

Αυτή η αυξανόμενη κυριαρχία της συζήτησης στο εσωτερικό συνέπεσε με την αυξανόμενη αποδοχή στο εξωτερικό.

Μετά την ενθουσιώδη στήριξη του κόμματος από τον Έλον Μασκ στα τέλη του περασμένου έτους, υψηλόβαθμα μέλη του AfD παρευρέθηκαν στην ορκωμοσία του Τραμπ στην Ουάσιγκτον σε ένδειξη ότι η κυβέρνησή του προσπαθούσε ενεργά να ενισχύσει τη γερμανική ακροδεξιά.

«Η σχέση μας με τους ξένους φίλους μας, τόσο με τους Ευρωπαίους γείτονές μας όσο και με τις ΗΠΑ, καθώς και με την Κίνα και τη Ρωσία, δεν ήταν ποτέ τόσο κακή», δήλωσε η Βάιντελ στις αρχές Φεβρουαρίου. «Ως η δεύτερη ισχυρότερη δύναμη στη Γερμανία, θα είναι επίσης πρωταρχικό μου καθήκον να βοηθήσω να το διορθώσω».

Η ομάδα της ζήτησε μια επίσκεψη ενόψει των εκλογών με τον εθνικιστή φιλορώσο Πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν σε αυτή που ήταν η πρώτη επίσημη συνάντησή της με έναν Ευρωπαίο ηγέτη.

«Το AfD δεν είναι ένα κόμμα που χαιρετίζεται από τους πρωθυπουργούς σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες — αλλά είναι καιρός να το αλλάξουμε αυτό», είπε ο Όρμπαν μετά τη συνάντησή του με τη Βάιντελ στην επίσημη κατοικία του.

Η αντίδραση

Αλλά άλλα κόμματα θεώρησαν την προθυμία του Μερτς να περάσει νομοθεσία με τη βοήθεια του AfD ως άμεση αντίφαση με μια υπόσχεση που είχε δώσει τον Νοέμβριο.

Ωστόσο, η όποια ορμή ήταν βραχύβια. Εντός του SPD, η θέση του Σολτς ήταν τόσο εύθραυστη που μερικά μέλη σκέφτηκαν να τον αντικαταστήσουν με τον πιο δημοφιλή συνάδελφό του, τον υπουργό Άμυνας Μπόρις Πιστόριους. Στα παρασκήνια, ήταν ακόμη πιο επικριτικοί, με αρκετούς υποψήφιους να αρνούνται να αναρτήσουν αφίσες με το πρόσωπο του Σολτς.

Οι Πράσινοι, επίσης, άρχισαν να κάνουν άμεση αναφορά στην κίνηση που σπάει ταμπού. Φρέσκιες αφίσες της εκστρατείας απεικόνιζαν τον ηγέτη των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ ως την αξιόπιστη εναλλακτική του Μερτς.

Αλλά προς έκπληξη και των δύο μερών, ο πραγματικός νικητής του κύματος κατά του Μερτς ήταν η Αριστερά, της οποίας η νεαρή ηγέτης Χάιντι Ράιχινγεκ επέκρινε σφοδρά τον Μερτς για «σκόπιμη» συνεργασία με το AfD και η ομιλία της στο κοινοβούλιο απογειώθηκε στο TikTok και στο Instagram. Το κόμμα σημείωσε άνοδο τις τελευταίες ημέρες, φτάνοντας στο σχεδόν 9% των ψήφων.

«Η προσέγγιση του Μερτς στο μεταναστευτικό ζήτημα στη Bundestag, μαζί με το AfD, έφερε νέους υποστηρικτές της Αριστεράς», δήλωσε ο ερευνητής της κοινής γνώμης Manfred Güllner. «Από αυτή την άποψη, η Αριστερά είναι πράγματι νικητής στην τελική φάση της προεκλογικής εκστρατείας».

Αυτό ήταν ιδιαίτερα απογοητευτικό για τους Πράσινους, οι οποίοι στο παρελθόν ήταν η προτιμώμενη επιλογή των νέων, προοδευτικών ψηφοφόρων.

Η Αριστερά «ήταν καλύτερη στο να μαζέψει όσους βρίσκουν τη συζήτηση για τη μετανάστευση παράλογη και τρομακτική», θρηνούσε ένας βουλευτής των Πρασίνων.

Η επίθεση από τις ΗΠΑ

Ενώ τα γερμανικά κόμματα επικεντρώνονταν στη μετανάστευση και το τείχος προστασίας – σαφώς εγχώρια θέματα – η νέα κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον ετοιμαζόταν να ρίξει μερικές βόμβες.

Στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου, μόλις εννέα ημέρες πριν από τις εκλογές, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς εκφώνησε μια σαρωτική ομιλία, αποδοκιμάζοντας τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Αναφερόμενος σε μια άλλη θανατηφόρα επίθεση που έλαβε χώρα στο Μόναχο την προηγούμενη μέρα, κατήγγειλε τους ευρωπαίους ηγέτες που άνοιξαν «την πύλη σε εκατομμύρια ανεξέλεγκτους μετανάστες».

Η ομιλία ήρθε μετά την ανακοίνωση του Τραμπ ότι σχεδίαζε να ξεκινήσει ειρηνευτικές συνομιλίες με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν με παραχωρήσεις προς τη Μόσχα πριν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις.

Παρά τη σοβαρότητα αυτών των εξελίξεων και τις πιθανές επιπτώσεις τους για τη Γερμανία, η εξωτερική πολιτική φαινόταν σαν μεταγενέστερη σκέψη στην πορεία της εκστρατείας. Οι Πράσινοι και οι αξιωματούχοι του CDU είπαν στο POLITICO ότι η υποβάθμιση του θέματος ήταν μια συνειδητή απόφαση να κερδίσουμε ψήφους και να ξεκινήσουμε τη θέση για διαπραγματεύσεις συνασπισμού.

Μόλις την τελευταία ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας η εξωτερική πολιτική βρέθηκε στην κορυφή της ατζέντας των υποψηφίων.

Ο Μερτς προειδοποίησε δύο ημέρες πριν από τις εκλογές ότι η Ευρώπη δεν μπορούσε πλέον να βασίζεται στην αμερικανική προστασία.

«Όπως και το 1949, δεν αντιμετωπίζουμε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από την επανίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας», έγραψε ο Μερτς σε ένα σημείωμα προς τους υποστηρικτές του την Παρασκευή.

Ήταν μια παρατήρηση που υπαινίσσεται τις προκλήσεις που ξέρει ότι θα έρθουν.

«Μπορούμε πραγματικά να επιτύχουμε την ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ», είπε λίγο μετά τη διακήρυξη της νίκης το βράδυ της Κυριακής. Μετά τις δηλώσεις Τραμπ, «είναι σαφές ότι οι Αμερικανοί, τουλάχιστον αυτό το τμήμα των Αμερικανών, αυτή η κυβέρνηση, αδιαφορούν σε μεγάλο βαθμό για τη μοίρα της Ευρώπης».

Μετά το στοίχημα του Μερτς μετά την επίθεση στο Aschaffenburg – η απόφαση που περιέγραψε σε εκείνο το τηλεφώνημα αργά τη νύχτα – η μετανάστευση έγινε το ζήτημα που ώθησε την εκστρατεία. Αλλά η νέα κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να αγνοήσει τους γεωπολιτικούς σεισμούς που σημειώθηκαν ενώ όλοι κοιτούσαν αλλού.

Διαβάστε επίσης:

Μασσαλία: Άγνωστοι εκτόξευσαν τρεις αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς στο προξενείο της Ρωσίας – Δεν υπάρχουν τραυματίες (photos/videos)

Πάπας Φραγκίσκος: Δεν πονάει, τρώει κανονικά και έχει καλή διάθεση – Η νεότερη ενημέρωση του Βατικανού

Η ΕΕ υιοθέτησε το 16ο πακέτο οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Τι προβλέπει (video)