Αφιέρωμα: 110 χρόνια από τους Βαλκανικούς Πολέμους (Μέρος τέταρτο)

06:02 24/12/2022 - Πηγή: Το Ποντικι

Το διάγγελμα του Γεωργίου

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΜΟY

Αι ιεραί υποχρεώσεις προς την φιλτάτην πατρίδα, προς τους υποδούλους αδελφούς μας και προς την ανθρωπότητα επιβάλλουσιν εις το κράτος, μετά την αποτυχίαν των ειρηνικών προσπαθειών του προς επίτευξιν και εξασφάλισιν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των υπό τον τουρκικόν ζυγόν Χριστιανών, όπως διά των όπλων θέσει τέρμα εις την δυστυχίαν την οποίαν ούτοι υφίστανται από τόσων αιώνων.

Η Ελλάς πάνοπλος μετά των συμμάχων αυτής, εμπνεομένων υπό των αυτών αισθημάτων και συνδεομένων διά κοινών υποχρεώσεων, αναλαμβάνει τον ιερόν αγώνα του δικαίου

και της ελευθερίας των καταδυναστευομένων λαών της Ανατολής. […]

Η Ελλάς, μετά των αδελφών συμμάχων κρατών, θα επιδιώξη πάση θυσία τον ιερόν αυτόν σκοπόν, επικαλούμενοι δε την αρωγήν του Yψίστου εν των δικαιοτάτω τούτω αγώνι του πολιτισμού, ανακράζομεν Ζήτω η Ελλάς, Ζήτω το Έθνος.

Αθήναι, 5 Οκτωβρίου 1912

Ο βασιλεύς Γεώργιος Το Υπουργικόν Συμβούλιον

Πηγή: Η Αθήνα των βαλκανικών πολέμων, 1912-1913, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, ΕΛΙΑ, Αθήνα 1993, σ. 20.

Η γενική επιστράτευση, που ξεκίνησε από τα μεσάνυχτα της 17ης Σεπτεμβρίου 1912, ολοκληρώθηκε σύμφωνα με τον σχεδιασμό της. Το σύνολο του ελληνικού στρατού ξηράς κατανεμήθηκε σε δυο μεγάλες μονάδες: τον στρατό Θεσσαλίας και τον στρατό Ηπείρου. Από τη μια πλευρά συντάχτηκαν τα τέσσερα χριστιανικά κράτη της χερσονήσου του Αίμου Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο και Ελλάδα, κι από την άλλη η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Από τους συμμάχους, η Βουλγαρία διέθετε τον πιο ισχυρό στρατό, ενώ η Ελλάδα εκτός από τον στρατό της είχε και ισχυρό στόλο. Αρχικά οι τέσσερις αυτές χριστιανικές χώρες άσκησαν διπλωματική πίεση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για ευρείες μεταρρυθμίσεις και για την απόδοση της αυτονομίας σε όλες τις χριστιανικές περιοχές.

Το τελεσίγραφό τους το έστειλαν με τη μορφή Διακοίνωσης των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών τον Οκτώβριο του 1912. Η Υψηλή Πύλη φυσικά το απέρριψε, και έτσι ξεκίνησε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος.

«Ηθική δύναμις»

Σε ομιλία του στη Βουλή, στις 5 Οκτωβρίου του 1912, ο Λάμπρος Κορομηλάς, υπουργός των Εξωτερικών τότε, είπε πως «ηθική δύναμις» συνέδεε τα κράτη του Αίμου σε μια «σταυροφορία της προόδου, του πολιτισμού, της ελευθερίας». Το κλίμα στην κοινή γνώμη ήταν ιδιαίτερα ένθερμο σε αυτή τη σύγκλιση εναντίον της Τουρκίας, ωστόσο δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς από την άλλη ότι ο πάγος είχε σπάσει τις αντιπαλότητες μεταξύ των χωρών της Βαλκανικής Συμμαχίας.

Όλο το καλοκαίρι που προηγήθηκε, η σχετική αρθρογραφία στις εφημερίδες είχε αναλάβει να λειάνει τις διάφορες έχθρες. Έτσι οι Βούλγαροι εμφανίζονταν πλέον ως ένας λαός που έχει στραμμένο το βλέμμα του στην πρόοδο, στην ανάπτυξη των επιστημών και γενικά γινόταν προσπάθεια εξωραϊσμού τής – τελείως αρνητικής – εικόνας που είχε η κοινή γνώμη.

Το ίδιο βιολί παίχτηκε και με τους Σέρβους και Μαυροβούνιους μέσα σε μια λογική «να γνωρίσουμε καλύτερα τους καλούς μας γείτονες». Η νέα αυτή πολιτική, που αποσιωπούσε τα εγκλήματα των Βουλγάρων στη Μακεδονία, δεν έμενε χωρίς αμφισβητήσεις, ωστόσο σ’ εκείνη τη συγκύρια αυτός ο τεχνητός φιλοβουλγαρισμός ήταν αναγκαίος, καθώς κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν είχε να προτείνει μιαν εναλλακτική πολιτική απέναντι στα Βαλκάνια.

Το χρονικό των μαχών

9 Οκτωβρίου 1912: Μάχη του Σαρανταπόρου

Στα Στενά του Σαρανταπόρου, η Ελλάδα ξεκινά νικηφόρα την πρώτη της πολεμική σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μέσα σε μια μέρα, οι τουρκικές δυνάμεις υποχώρησαν προς τα Σέρβια, αφήνοντας στα χέρια του ελληνικού στρατού αρκετό υλικό και λίγους αιχμαλώτους. Τελικά, ο ελληνικός στρατός, παρά την ισχυρή αντίσταση των τουρκικών δυνάμεων, πέτυχε μια σημαντική νίκη, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Μετά τη μάχη στα στενά του Σαρανταπόρου απελευθερώθηκαν η Κατερίνη και η Κοζάνη.

19 – 20 Οκτωβρίου: Μάχη των Γιαννιτσών

Μια από τις σημαντικότερες νίκες του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Ύστερα από διήμερες μάχες στα Γιαννιτσά και με την επικράτηση των ελληνικών δυνάμεων, άνοιξε ο δρόμος για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

20 Οκτωβρίου 1912: Μάχη της Νικόπολης

Απελευθέρωση της Πρέβεζας.

21 – 23 Οκτωβρίου: Μάχη των Πέντε Πηγαδιών

Ανεπιτυχής προσπάθεια για την κατάληψη των Ιωαννίνων, τα οποία φυλάσσονταν από ισχυρή φρουρά στο Μπιζάνι εξοπλισμένη με 112 πυροβόλα. Οι λιγοστές ελληνικές δυνάμεις αναγκάστηκαν να περιοριστούν στη νίκη της προηγούμενης μέρας στη Νικόπολη, συνέπεια της οποίας ήταν η απελευθέρωση της Πρέβεζας στις 2 Νοεμβρίου.

22 – 24 Οκτωβρίου: Μάχη του Σόροβιτς

Οι ελληνικές δυνάμεις, καθώς προχωρούσαν προς το Μοναστήρι, συγκρούστηκαν και ηττήθηκαν από Οθωμανούς που υποχωρούσαν από τη μάχη του Πρίλεπ κοντά στο Σόροβιτς (Αμύνταιο).

26 – 27 Οκτωβρίου: Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Μετά τις δυο νικηφόρες μάχες του ελληνικού στρατού στα Γιαννιτσά και στο Σαραντάπορο, στις 26 και 27 Οκτωβρίου 1912, τα ελληνικά στρατεύματα εισέρχονται στη Νύφη του Θερμαϊκού! Η Θεσσαλονίκη παραδίδεται άνευ όρων και μαζί με 25.000 αιχμαλώτους στον βασιλιά Κωνσταντίνο από τον Οθωμανό στρατηγό Χασάν Ταχσίν Πασά. Όπως είναι γνωστό, καθοριστική υπήρξε η παρέμβαση του Ελευθερίου Βενιζέλου, ώστε να πειστεί ο πείσμων αρχιστράτηγος και κατόπιν μοιραίος για τον ελληνισμό Κωνσταντίνος Β’ να μην οδηγήσει τα ελληνικά στρατεύματα στη Βόρεια Ήπειρο, όπως σχεδίαζε, αλλά να τα κατευθύνει προς τη Θεσσαλονίκη, ώστε να προλάβουν την επέλαση των Βουλγάρων, οι οποίοι ενδιαφέρονταν να καταλάβουν την πόλη και να έχουν πρόσβαση στο Αιγαίο.

5 Νοεμβρίου 1912: Εξέγερση της Χειμάρρας

Στις 5 Νοεμβρίου 1912, ο τοπικός πληθυσμός εξεγέρθηκε. Το πολεμικό πλοίο «Αχελώος» αποβίβασε στην περιοχή δύναμη Χειμαρριωτών και Κρητικών εθελοντών υπό την ηγεσία του Σπυρομήλιου και αφού κατέλαβαν άνευ σοβαρής αντίστασης τη Χειμάρρα, πολύ σύντομα κατάφεραν να ελέγξουν την παράκτια περιοχή μεταξύ Αγίων Σαράντα και Αυλώνα.

28 – 29 Νοεμβρίου 1912: Μάχη του Δρίσκου

Ο Δρίσκος είναι χωριό που βρίσκεται στον Νομό Ιωαννίνων. Στη μάχη στην τοποθεσία Δρίσκος μεταξύ του εθελοντικού σώματος των Γαριβαλδινών (Ιταλοί πολεμιστές που συγκρότησαν εθελοντικό στρατιωτικό σώμα) και των Οθωμανών που προστάτευαν τα Ιωάννινα, οι Γαριβαλδινοί ηττούνται, ενώ νεκρός μεταξύ άλλων έπεσε και ο Έλληνας ποιητής Λορέντζος Μαβίλης.

29 – 30 Νοεμβρίου 1912: Μάχη των Πεστών

Επιτυχής έκβαση της μάχης για την κατάληψη του ομώνυμου χωριού και άνοιγμα του δρόμου για την επίθεση προς το Μπιζάνι.

3 Δεκεμβρίου 1912

Η ναυμαχία της Έλλης ήταν η πρώτη από τις δύο κορυφαίες ναυμαχίες μεταξύ του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και του Οθωμανικού Στόλου κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και πραγματοποιήθηκε στην έξοδο των Στενών των Δαρδανελλίων. Η ναυμαχία έληξε με τη νίκη του ελληνικού στόλου και τον εγκλεισμό του οθωμανικού εντός των Στενών.

20 Δεκεμβρίου 1912: Κατάληψη της Κορυτσάς

Αφού ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη, συνέχισε την πορεία του απελευθερώνοντας επίσης τις πόλεις, αρχικά της Καστοριάς και στη συνέχεια της Κορυτσάς. Η εξέλιξη αυτή υπήρξε ευνοϊκή για την ολοκλήρωση της κατάληψης της Ηπείρου.

5 Ιανουαρίου 1913: Ναυμαχία της Λήμνου

Η δεύτερη κατά σειρά σημαντική ναυμαχία που έληξε με νίκη του ελληνικού στόλου και τον εγκλεισμό του οθωμανικού εντός των Δαρδανελίων στη δεκαετία που ακολούθησε.

19 – 21 Φεβρουαρίου 1913: Μάχη του Μπιζανίου

Η μάχη αυτή υπήρξε η σημαντικότερη σύγκρουση του Α’ Βαλκανικού Πολέμου μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού στρατού στο μέτωπο της Ηπείρου. Η αποφασιστική αυτή νίκη άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της ευρύτερης περιοχής των Ιωαννίνων και της Βόρειας Ηπείρου.

Σημ.: Οι ημερομηνίες των μαχών αναγράφονται σύμφωνα με το Ιουλιανό Ημερολόγιο που ίσχυε τότε

Διαβάστε επίσης:

Το Κατάρ, οι Αμερικανοί και η… Εύα

Ψίχουλα για τους δανειολήπτες

Αφιέρωμα: «Αβέρωφ», ο θρύλος του Αιγαίου! – Εξοπλισμοί, ο Ζαχάρωφ και το ατμόπλοιο «Πέλοψ»!