Από την τέχνη του έρωτα στην τέχνη της ρητορικής

08:35 1/5/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

"Π" ARTΒΙΒΛΙΟΈντυπη Έκδοση

Πλάτων

Φαίδρος

Εισαγωγή – μετάφραση – σχόλια: Ν. Μ. Σκουτερόπουλος

Εκδόσεις: Πόλις

Σελ.: 209

Η πλέον συγκλονιστική αναγνωστική υπέρβαση είναι εκείνη κατά την οποία ο αναγνώστης καλείται να κατανοήσει και να συμμεριστεί μιαν άλλη εποχή, μακρινή και συνάμα κοντινή του (λόγω γλώσσας και τόπου) – ταυτόχρονα, ωστόσο, ξένη προς τα ήθη του, τις εκχριστιανισμένες πολιτισμικές του αντιλήψεις, μακριά από τον δικό του κόσμο και τις βεβαιότητές του. Μπροστά στα αρχαία ελληνικά κείμενα, ο αναγνώστης στέκει ανατριχιαστικά μόνος, αντιμέτωπος με μια παράδοση απόμακρη και αλλοιωμένη δραματικά από την κυρίαρχη χριστιανική αντίληψη των ηθών του βίου. Βρίσκεται αντιμέτωπος με θεμελιώδεις αντιφάσεις και αξεπέραστα ηθικά εμπόδια. Αιώνες τώρα, ο χριστιανισμός στρέφεται μνησίκακα ενάντια στο ανθρώπινο σώμα, καταδικάζει εκδικητικά την ομορφιά και την επιθυμία που γεννά και κυρίως εναντιώνεται στο ιδεώδες της αρχαιοελληνικής καλοκαγαθίας που σχετίζεται με την ολοκλήρωση του άνδρα - πολεμιστή της κοινότητας και την ετοιμότητά του να υπερασπιστεί την πόλη του. Ο «Φαίδρος» είναι ένα παιδεραστικό κείμενο, στο οποίο ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τα αθηναϊκά ήθη του 5ου π.Χ. αιώνα. Έτσι, λοιπόν, για την παρακολούθηση του κειμένου, ο αναγνώστης οφείλει πριν από όλα να γνωρίζει και να κατανοεί τα στοιχειώδη, όπως, για παράδειγμα, ότι η ομοφυλοφιλία και ο παιδικός έρωτας, ενώ συνυπάρχουν στην αθηναϊκή κοινωνία και ευρύτερα στον ελλαδικό χώρο, είναι παράλληλα εντελώς ξεχωριστά το ένα από το άλλο. Στον Πλάτωνα, η ερωτική διάθεση αποτελεί την οδό η οποία οδηγεί στην πνευματική τελείωση. Έτσι, έχουμε το άκρως παράδοξο για τα σύγχρονα ήθη να νοείται η πνευματική ολοκλήρωση μόνο μέσα από την ερωτική σχέση ενός ώριμου ανδρός με ένα νεαρό αγόρι. Πρόκειται για μια σχέση μαθητείας ενταγμένης στη διαδικασία μιας μυητικής τελετουργίας που κρατά τις ρίζες της στις απαρχές των πρώιμων ελληνικών κοινωνιών. Αυτή η σχέση στην Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα έχει χάσει τον υποχρεωτικό - θεσμικό της χαρακτήρα και αποτελεί πια συνήθεια προαιρετική, κυρίως της αριστοκρατίας. Η μύηση, πλέον, αποβλέπει, εκτός από την πολεμική αξιοσύνη, και στην ολοκλήρωση του χαρακτήρα. Αξιοσημείωτο δε είναι ότι όλα αυτά τα ήθη δεν επηρεάζουν και δεν επηρεάζονται στο παραμικρό από τον θεσμό του γάμου, που είναι μια άλλη, ξεχωριστή υπόθεση. Με αυτές τις προϋποθέσεις και πολλές άλλες, ο σύγχρονος αναγνώστης έχει την ευκαιρία της απόλαυσης ενός μνημειώδους αναγνώσματος που φέρνει στο φως την τέχνη της ρητορικής, της ανταλλαγής των επιχειρημάτων και συνάμα της πολιτικής δράσης. Στον «Φαίδρο», ο Λυσίας φαίνεται να δοκιμάζει έναν λόγο που στοχεύει περισσότερο στην πειθώ παρά στην αλήθεια. Έτσι, ο λόγος ξεφεύγει από τον έρωτα για να καταλήξει στις συνέπειες της πρακτικής εφαρμογής της ρητορικής τέχνης… Μέσα από μια συγκροτημένη, σύντομη, κατατοπιστική και αποκαλυπτική εισαγωγή, ο κύριος Σκουτερόπουλος μας παραδίδει στα νέα ελληνικά ένα κείμενο αψεγάδιαστο, εναργές και ευανάγνωστο, έτσι που να καταργείται η συχνά αγεφύρωτη απόσταση πρωτοτύπου και μεταφρασμένου κειμένου! ΒΙΒΛΙΟΠΟΝΤΙΚΙ artΠλάτωνΦαίδροςIssue: 1862Issue date: 30-04-2015