Δημοκρατία με εθνικό τίμημα

06:10 29/7/2023 - Πηγή: Το Ποντικι

Την 25η Ιουλίου 1974, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απευθύνει διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό.

Υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, την απόλυτη ανάγκη εθνικής σύμπνοιας και αναφέρεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, πρώτος στόχος της οποίας είναι η προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της Κύπρου, καθώς και η χάραξη της

πορείας προς μια πραγματικά προοδευτική δημοκρατία, στην οποία θα έχουν θέση όλοι οι Έλληνες. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής καλεί τους νέους να συνεισφέρουν στην προσπάθεια και υπογραμμίζει την κρισιμότητα της μεταβατικής αυτής περιόδου και την ανάγκη για πολιτική ωριμότητα, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την ευημερία του έθνους.

H Κυβέρνησις, […] έχει πρώτον και υπέρτατον χρέος να αντιμετωπίση όλους τους εξωτερικούς κινδύνους, που επεσωρεύθησαν από τα πρόσφατα, δραματικά γεγονότα. Tην ώραν αυτήν, η σκέψις μου στρέφεται πρωτίστως προς την δοκιμαζομένην Mεγαλόνησον, της οποίας την ανεξαρτησίαν και ακεραιότητα θα προασπίσωμεν δι’ όλων μας των δυνάμεων […].

[…] Όταν, […] θα έχη αντιμετωπισθή το εθνικόν θέμα, που συνταράσσει ολόκληρον τον Eλληνισμόν, η Κυβέρνησις […] θα ασχοληθή με τα πιεστικώτερα προβλήματα του τόπου. Kαι το κυριώτερον εξ’ αυτών είναι η ταχεία χάραξις της διαδικασίας που θα οδηγήση στην θεμελίωσιν μιας πραγματικής και προοδευτικής δημοκρατίας, στο πλαίσιο της οποίας θα έχουν θέσιν όλοι οι Έλληνες.

Eις την ζωήν όλων των εθνών υπάρχουν στιγμαί που επιβάλλουν έξαρσιν ηθικήν και εθνικήν. Eίναι αι στιγμαί εκείναι κατά τας οποίας ένας λαός απογοητευμένος από το πρόσφατον και το απώτερον παρελθόν αναζητεί με αγωνία τον δρόμον του. Kαι τας στιγμάς αυτάς ακριβώς ζη σήμερον η χώρα μας. […] Κ. Σβολόπουλος (επιμ.), Κωνσταντίνος Καραμανλής, Αρχείο

Αμέσως μετά, ανακοινώθηκαν τα πρώτα μέτρα για την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος: κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου, απόλυση όλων των κρατουμένων, αμνήστευση όλων των πολιτικών αδικημάτων και απόδοση της ιθαγένειας στους πολίτες από τους οποίους την είχε στερήσει η δικτατορία του 1967. Στις άμεσες επιδιώξεις της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας συμπεριλαμβανόταν η αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας και η διαμόρφωση κλίματος εθνικής ενότητας, η αποδιοργάνωση του πλέγματος εξουσίας της δικτατορίας και η αποκατάσταση του πολιτικού ελέγχου στο στράτευμα, η προετοιμασία για τη διενέργεια εκλογών και η αντιμετώπιση της κρίσης στην Κύπρο.

Παράλληλα, στη Γενεύη άρχισαν την ίδια ημέρα οι ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στο Κυπριακό. Αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μαύρος.

Στις 30 Ιουλίου 1974, στη Γενεύη επήλθε συμφωνία για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο αλλά και την αναγνώριση ύπαρξης δύο χωριστών διοικήσεων. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν. Ωστόσο, στις 14 Αυγούστου, τα τουρκικά στρατεύματα προχώρησαν στον Αττίλα 2 καταλαμβάνοντας τελικά το 38% περίπου της Κύπρου. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατήγγειλε την Τουρκία και ανακοίνωσε την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Στις 15 Αυγούστου, σε νέο διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό δήλωσε ότι «η ένοπλος αντιμετώπισις των Τούρκων εις Κύπρον καθίστατο αδύνατος και λόγω αποστάσεως και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων». Η κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο έγινε στις 18.00 της 16ης Αυγούστου 1974.

Οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου κατάφεραν τότε να θεμελιώσουν το πληρέστερο – από όσα είχαν προηγηθεί – πολίτευμα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ειδικότερα, μετά τη συγκρότηση της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και την αντιμετώπιση των συνεπειών της κυπριακής τραγωδίας, νομιμοποιήθηκαν όλοι οι πολιτικοί σχηματισμοί, περιλαμβανομένου του ΚΚΕ, που βρισκόταν εκτός νόμου από το 1947, προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη της Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής και αποφασίστηκε διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τον οριστικό προσδιορισμό της μορφής του πολιτεύματος.

Φωτό Πηγή: (Αρχείο ΕΡΤ)

Διαβάστε επίσης:

Και εγένετο Μεταπολίτευση!

Πώς φτάσαμε στα Ιουλιανά! – Μέρος Πρώτο

Πώς φτάσαμε στα Ιουλιανά! – Μέρος Δεύτερο