Δημοτικό Θέατρο Πειραιά: Η αδερφή μου του Σταύρου Ζουμπουλάκη – Σκηνοθεσία Περικλής Μουστάκης

17:21 4/12/2023 - Πηγή: Το Ποντικι

Μέσα από την επιληψία της αδερφής του, που σφράγισε τη ζωή της και, με έναν άλλο τρόπο, και τη δική του, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, θέλησε να μας μιλήσει για την αρρώστια, τον πόνο, τη χαρά, την πίστη και πάνω από όλα για την καλοσύνη και την αγάπη. Ένα κείμενο τελικά παρηγορητικό.

Ο συγγραφέας, μας χαρίζει ένα άκρως εξομολογητικό και βαθιά προσωπικό αφήγημα, το οποίο μέσα από συνομιλίες με την Βέιλ, τον Λεβινάς και τον Καμύ, φτάνει σε μας ως ένα μείζον θεολογικό σχόλιο, μια υπαρξιακή και ταυτόχρονα οικουμενική διερώτηση πάνω στο ζήτημα της αγάπης, της πίστης, αλλά και της αρρώστιας.

αφοπλιστική, εξομολογητική απλότητα της αφήγησης του Ζουμπουλάκη, τρυπάει σαν βέλος το κέντρο της καρδιάς και προκαλεί εσωτερικό ρίγος, οδηγώντας τελικά στη λύτρωση.

Η προπώληση άνοιξε: https://www.more.com/theater/i-aderfi-mou-tou-staurou-zoumpoulaki/

Ειδική προσφορά έως 10/12 με τιμή εισιτηρίου 10 ευρώ

Σημείωμα συγγραφέα Σταύρου Ζουμπουλάκη

Η αδερφή μου, η αρρώστια της και η σχέση μου μαζί της καθόρισαν τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, που κρίνω, ιεραρχώ, αξιολογώ. Ο Καμύ μας είπε ότι το κυριότερο, το μόνο, φιλοσοφικό ζήτημα είναι το ζήτημα της αυτοκτονίας, γιατί θέτει το ερώτημα της αξίας ή της απαξίας της ζωής. Η ιστορία της αδερφής μου με οδήγησε από τα εφηβικά μου χρόνια να θεωρώ ότι το κύριο φιλοσοφικό ερώτημα είναι η αρρώστια. Η αρρώστια θέτει, με τον οξύτερο τρόπο, το ζήτημα του νοήματος της ζωής, του Θεού, της σχέσης με τους άλλους, της ευδαιμονίας, της χαράς. Δεν πιστεύω διόλου σε όλη αυτή τη μεταφυσική του πόνου ούτε στην εξαγνιστική λειτουργία του, πιστεύω μόνο ότι όποιος δεν έχει πονέσει θα γίνει μοιραία ένας ρηχός και λίγο ως πολύ ανόητος άνθρωπος. Αλλά πάλι όποιος δεν έχει γευτεί τη χαρά είναι ένας άρρωστος άνθρωπος, που μπορεί εύκολα να γίνει φθονερός, χαιρέκακος και μνησίκακος. Αυτά τα εγκώμια του πόνου τα κάνουν άνθρωποι που μάλλον δεν έχουν πονέσει όσο λένε. Η αρρώστια, η δική σου και των άλλων, σε οδηγεί να εκτιμάς την αξία των πιο κοινών και καθημερινών πραγμάτων της ζωής και ταυτόχρονα να σχετικοποιείς, χωρίς να μηδενίζεις, τη σημασία άλλων, που θεωρούνται σημαντικά.

Για την παράσταση έγραψαν

«…Είναι μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της φετινής χρονιάς, κι από τις πλέον ασπρόσμενες. Το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη έδωσε την ευκαιρία στον Περικλή Μουστάκη να επιστρέψει στο είδος εκείνο του θεάτρου με το οποίο εξαρχής καταπιάστηκε στην πολύχρονη πορεία του: το «θέατρο του Ιερού». Πιθανόν να είναι από τους λίγους, μαζί με τον Τερζόπουλο και τον Παπακωνσταντίνου, που επιχειρούν να βαθύνουν τον κόσμο της σκηνής, τόσο ώστε να φτάσει στις πηγές μιας έκφρασης τελεστικής μα και αποκαλυπτικής. Η έρευνά του προέρχεται ασφαλώς από τις αντίστοιχες εργαστηριακές καταθέσεις του Πολωνικού Θεάτρου – μια σκηνή φτωχή και αγνή, που θα ασκητεύει ανακαλώντας την κραυγή και το θάμπος ενός χαμένου ιερού τόπου…» | ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Η Εφημερίδα των Συντακτών, 3/2/2020

«…Η εκφορά του λόγου είχε μια ανατριχιαστική απόσταση από κάθε ρεαλισμό. Ο λόγος ακουγόταν με την ξηρασία του θανάτου και την σκοτεινιά του ασυνείδητου, εκεί που ο ζωντανός συναντιέται με το νεκρό. Η νεκρή Γιούλα έδινε στο ζωντανό οδυνώμενο αδελφό της το λόγο, τον έκανε να σκάβει την ψυχή του και να μετατρέπει το πένθος σε λέξεις…

Η Δώρα Στυλιανέση, παλιά συνεργάτρια του Μουστάκη και με γνώση της μεθόδου του, ηθοποιός με γερή υποκριτική σκευή, ανέλαβε ένα τιτάνειο έργο, να ερμηνεύσει τον θηριώδους έκτασης μονόλογο στην αδιαβάθμητη, σταθερή τονικότητα και με το πρόσωπό της παγωμένο σε σταθερή έκφραση ως μάσκα. Ερμηνεία δύσκολη που έφερε άψογα εις πέρας προξενώντας ιερό ρίγος στον θεατή…» | ΜΑΡΩ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, Περιοδικό «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ» τεύχος 1, Μάρτιος 2020

«…Στο βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη με οδήγησε η συνταρακτική παράσταση που σκηνοθέτησε πρόσφατα ο Περικλής Μουστάκης. Ο Ζουμπουλάκης αφηγείται με έναν βαθιά προσωπικό, εξομοληγητικό τρόπο, που φτάνει τη θρησκευτική κατάνυξη, την αρρώστεια της αδερφής του – δηλαδή τις επιληπτικές κρίσεις που εμφανίστηκαν κατά την εφηβεία της και δεν την εγκατέλειψαν μέχρι το θάνατό της αρκετές δεκαετίες αργότερα. Η σχέση του συγγραφέα μαζί της και η θεώρηση της ίδιας της ζωής μέσα από το πρίσμα της ασθένειας μετουσιώνεται σε μία οδυνηρή κατάθεση ψυχής, που λειτουργεί όμως -τουλάχιστον για τον αναγνώστη- θεραπευτικά, λυτρωτικά, σχεδόν εξαγνιστικά. Μέσα μου, βιβλίο και παράσταση είναι δεμένα αδιαχώριστα, διαβάζοντας τις λέξεις ακούω τη συγκλονιστική ερμηνεία της Δώρας Στυλιανέση και ανακαλώ τη σκηνοθεσία που τους έδωσε τρισδιάστατο όγκο. Εκδόσεις Πόλις, 2012 (ανατύπωση 2020)…» Από την Τόνια Καράογλου Αθηνόραμα 27 Δεκεμβρίου 2021

«…Αριστοτεχνικά συγκροτημένο έργο, από όλες τις καλλιτεχνικές πλευρές του, σύλληψης, σκηνοθεσίας, μουσικής επένδυσης, ερμηνείας και αισθητικής. Εξαιρετική, λιτή και αρμονική η διαμόρφωση του σκηνικού χώρου και το αιθέριο, εκπληκτικής έμπνευσης κοστούμι της Νίκης Ψυχογιού.

Ελεγειακή η μουσική της Φραγκίσκης Μουστάκη. Άψογος ο Δημήτρης Σιγανός ως συμπαραστάτης της αφηγήτριας – πρωταγωνίστριας. Παράσταση με έντονο συμβολισμό και συναισθηματισμό που διευρύνει τη συναισθηματική μας νοημοσύνη. Μια εξομολόγηση η οποία κάνει τέχνη το λυγμό και την αισθαντικότητα του θεραπευτή που προσπαθεί να ανακουφίσει τις πληγές των ανθρώπων.

Η Δώρα Στυλιανέση είχε μια αναπάντεχη μαγεία και ιερατικότητα. Δεν το φαντάζεσαι ότι μπορεί κάποιος να φτάσει σε τέτοιο επίπεδο εκφραστικότητας. Ανεξάντλητη, παράφορη, σε μια ερμηνεία που διαπερνά το φράγμα του χρόνου. Μας δίνει μια εξομολόγηση τόσο διάφανη σε κατανόηση, που μοιάζει άγγελος τυλιγμένος στις λευκές φτερούγες του. Η παρουσία της είχε χαρά, χρώματα, φως, πολύ φως, εγκαρτέρηση, εσωτερική μοναξιά, και το φυσικό και ψυχολογικό άλγος της απώλειας σ’ όλο του το μεγαλείο. Σαν πεταλούδα που πετά προς τη φλόγα. Γεμάτη πνοή και ποιητικότητα, ο άλλος άνθρωπος, ο αγαπημένος, εκείνος που παρηγορεί στον πόνο για τον θρήνο των ζωντανών, για το αγκάθι που χώθηκε στη σάρκα. Γίνεται με κάθε πόρο του σώματός της εκείνη που αναλαμβάνει να κουβαλήσει πάνω της την ευθύνη ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Από την άλλη ο ανεκτίμητος θεατράνθρωπος Περικλής Μουστάκης, που μας τιμά με τις σκηνοθεσίες του, μάς μεταφέρει ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν και να διαδοθούν ώστε όλοι εμείς να παραμείνουμε πλήρως ανθρώπινοι. Γιατί μόνο η επαφή με την τέχνη επουλώνει τις πληγές της απουσίας…» Ειρήνη Αιβαλιώτου Cat is art 24 Ιανουαρίου 2020

Στον υποβλητικό χώρο της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου, ο Περικλής Μουστάκης σκηνοθετεί, έναν μονόλογο, μια εξομολόγηση με θεολογικές και φιλοσοφικές παραμέτρους που απευθύνεται από έναν επιβιώσαντα αδελφό στην αποβιώσασα αδελφή του. Ο πόνος της απώλειας που μπορεί να εμπεριέχει κι απελευθέρωση από μια χρόνια αγωνία, ο θαυμασμός που ανάγεται σε ιδεοποίηση ή όπως το αναφέρει ο ίδιος «αγιοποίηση», η σύγκρουση της εκκλησιαστικής διδασκαλίας με το ένστικτο δικαίου, είναι οι βασικές παράμετροι που θίγονται σε αυτόν τον μονόλογο που διατρέχει το σύνολο της ζωής και των επιλογών της Γιούλας Ζουμπουλάκη, αδελφής του συγγραφέα Σταύρου Ζουμπουλάκη που υπογράφει αυτό το βιωματικό αφήγημα.

Ο Περικλής Μουστάκης σκηνοθετεί με έναν άκρως απαιτητικό τρόπο, στα πρότυπα μιας εξπρεσιονιστικής προσέγγισης ένα αφήγημα, που περιστρέφεται γύρω από το προσωπικό βίωμα του συγγραφέα. Μεταφέρει τον πυλώνα της αφήγησης στην νεκρή αδελφή, και επιλέγει να προβάλλει τον πρωταγωνιστή ως ηχώ της κύριας αφηγήτριας. Δρομολογεί την εξέλιξη της πρωταγωνίστριας μέσα από σταθερές εικόνες ακινησίας, ενώ η φωνή της εξιστορεί με μια προοδευτική σταθεροποίηση της υψηλής τονικότητας και παρεμβολές της φράσης leitmotiv«λέει ο γλυκός μου ο Σταύρος» σε διαφορετική κλίμακα, ενώ από τα δύο τρίτα του κειμένου και ως το τέλος εισάγεται κι ένα γέλιο πολύ πιο γειωμένο και βαθύ τεχνικά. Με μια δεύτερη προσέγγιση η Δώρα Στυλιανέση λειτουργεί ως μια αντιπροβολή του αδελφού, είναι ο ίδιος, ως αφηγητής μέσα από το σχήμα της. Η παρουσία της λευκής φιγούρας που σταθερά εξιστορεί, της σκοτεινής που αντηχεί τον λόγο και η παρεμβολή σταθερά κι επαναλαμβανόμενα δύο επιπλέον φωνών, είναι μια καθηλωτική εμπειρία που προσπαθεί να διεισδύσει στο εσωτερικό της αφήγησης, να συναισθανθεί το κίνητρο των γραφομένων, της παραμέτρους της αλληλεπίδρασης των συναισθημάτων και του ορθολογισμού.

Η Δώρα Στυλιανέση επιδεικνύει μέγιστη πειθαρχία σε αυτή την τεχνική προσέγγιση του κειμένου και ο Άλκης Ζούπας συνηγορεί με αντίστοιχη τεχνική και σωματική παρουσία. Τα κοστούμια της Νίκης Ψυχογιού αναδεικνύουν την σκηνοθεσία και αναδεικνύονται στον ειδικό χώρο της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Η επιλογή της μουσικής (Φραγκίσκη Μουστάκη) είναι μια ασφαλής επιλογή, η οποία όμως χάρις στην ιδιαιτερότητα της αμφιλεγόμενης καταγωγής της (κατά πολλούς αν και αποδίδεται στον Αλμπινόνι 1671 – 1751, είναι έργο του μουσικολόγου Ρέμο Τζιατσόπο, 1910 – 1998) συνομιλεί σε παράλληλο επίπεδο με την επιλογή αφηγητή αυτής της παράστασης. Όλοι συντελούν σε μια ερμηνεία του βιωματικού αφηγήματος του Σταύρου Ζουμπουλάκη, η οποία δείχνει έναν δωρικό σεβασμό στο ίδιο το κείμενο του εστιάζοντας στην απεύθυνση του προς το κοινό. Νάγια Παπαπάνου – Boem

Για 6 μόνο παραστάσεις

18,19,26/12 και 2,15,16/1/24

Η αδερφή μου

του Σταύρου Ζουμπουλάκη

σκηνοθεσία Περικλής Μουστάκης

Κείμενο: Σταύρος Ζουμπουλάκης

Σκηνοθεσία-σύλληψη: Περικλής Μουστάκης

Επιμέλεια σκηνικού χώρου-κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού

Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου

Μουσική επιμέλεια: Φραγκίσκη Μουστάκη

Βοηθός σκηνοθέτη: Ματθίλδη Τούμπουρου

Φωτογραφίες: Σοφία Μανώλη- Γιάννης Πρίφτης