Έχουν αραχνιάσει τα ταμεία

06:56 9/3/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Οι πληροφορίες που φτάνουν από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους είναι αποκαρδιωτικές. Αν και τα επίσημα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού για τον Φεβρουάριο αναμένεται να ανακοινωθούν στις 10 του μήνα, τα πρώτα στοιχεία κάνουν λόγο για υστέρηση τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ.

Αυτό προστίθεται στην τρύπα του 1 δισ. που έχει σχηματιστεί από τον Ιανουάριο, με αποτέλεσμα η χώρα να βρίσκεται ήδη από τον Φεβρουάριο αντιμέτωπη με δημοσιονομικό έλλειμμα 2 δισ. ευρώ.

Δυστυχώς για την κυβέρνηση, με ελλείμματα – και μάλιστα συνεχώς διευρυνόμενα – αναμένεται

να κυλήσει ολόκληρο το πρώτο εξάμηνο, περίοδος εξαιρετικά κρίσιμη πολιτικά, καθώς θα πρέπει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους τόσο για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης – η οποία και θα οδηγήσει στην εκταμίευση κάποιων χρημάτων – όσο και για την υπογραφή της νέας συμφωνίας, η οποία θα καθορίσει το πώς θα καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες για την επόμενη τριετία ή τετραετία ή τουλάχιστον για την περίοδο μέχρι να ξανανοίξουν οι αγορές για την Ελλάδα.

Ο κίνδυνος να τελειώνει ο Ιούνιος και η χώρα να αντιμετωπίζει δημοσιονομικό κενό 7 δισ. ευρώ είναι κάτι περισσότερο από υπαρκτός.

Γιατί βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο; Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι:

1 Το πρώτο δίμηνο δεν πήγε καθόλου καλά από πλευράς εισπράξεων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η υστέρηση που προαναφέρθηκε. Εν πολλοίς, αυτό οφείλεται στις εκλογές αλλά και στην αβεβαιότητα που επικράτησε μέχρι να ανακοινωθεί η συμφωνία της 24ης Φεβρουαρίου.
2 Το κλίμα εμπιστοσύνης δεν έχει αποκατασταθεί στην αγορά και δεν αναμένεται να αποκατασταθεί σύντομα καθώς η οικονομία θα βρίσκεται σε συνεχή περίοδο «αξιολόγησης» από τους Ευρωπαίους.
Τόσο στο τέλος Απριλίου όσο και στο τέλος Ιουνίου, αναμένονται δύο ακόμη κύματα σκληρών διαπραγματεύσεων. Ειδικά το δεύτερο θα είναι και το σκληρότερο καθώς θα αφορά μεγαλύτερη χρονική περίοδο, ενώ είναι πολύ πιθανό να ανοίξουν θέματα βιωσιμότητας του χρέους.
3 Ούτως ή άλλως, ο προϋπολογισμός της Ελλάδας εμφανίζει, παραδοσιακά, τα περισσότερα έσοδα το δεύτερο εξάμηνο και όχι το πρώτο. Όλοι οι φόροι μεγάλης απόδοσης (τέλη κυκλοφορίας, φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων, φόρος κατοχής ακινήτων) είναι προγραμματισμένο να εισπραχθούν το δεύτερο εξάμηνο.
Δημοσιονομικό έλλειμμα

Την ώρα λοιπόν που η κυβέρνηση ρίχνει όλο το βάρος στην κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού και στην αποπληρωμή των δόσεων που λήγουν μέσα στον Μάρτιο (κατά κύριο λόγο χρωστάμε στο ΔΝΤ, ενώ πρέπει να καλύψουμε και τα έντοκα γραμμάτια του μήνα, με τον Μάρτιο να είναι ο πρώτος μήνας ύστερα από πολύ καιρό με τρεις λήξεις συνολικού ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ), το δημοσιονομικό έλλειμμα δείχνει να λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις.

Υπό αυτά τα δεδομένα, το οικονομικό επιτελείο είναι υποχρεωμένο – εκτός τού να περιορίσει τις δαπάνες στις απολύτως απαραίτητες – να βγει προς αναζήτηση ρευστού. Οι τρόποι κάλυψης του δημοσιονομικού κενού είναι συγκεκριμένοι και η απόδοσή τους αμφίβολη.

Ληξιπρόθεσμες οφειλές

Το συνολικό νούμερο – 76 δισ. ευρώ στο τέλος Ιανουαρίου – εντυπωσιάζει και ταυτόχρονα μπορεί να καλλιεργεί προσδοκίες ότι «με μια καλή και γενναιόδωρη ρύθμιση, το Δημόσιο μπορεί να βρει στη δεξαμενή των ληξιπρόθεσμων οφειλών τον χαμένο θησαυρό που ψάχνει».

Δυστυχώς, η πραγματικότητα των αριθμών είναι εντελώς διαφορετική. Στα χρέη των ιδιωτών προς το Δημόσιο ισχύει ο ακόλουθος κανόνας: «Οι λίγοι οφείλουν τα πολλά (τα πάρα πολλά όμως) και οι πολλοί τα λίγα».

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα πολλά των λίγων είναι σχεδόν αδύνατον να εισπραχθούν (διότι μιλάμε για εκατομμύρια ανά φορολογούμενο, πολλές φορές δεκάδες ή και εκατοντάδες), ενώ τα λίγα των πολλών απαιτούν επίπονη προσπάθεια και ανταπόκριση από εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, κάτι επίσης πολύ δύσκολο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά:

1. Οι οφειλέτες που χρωστούν ποσά από 1 έως 5.000 ευρώ – σε αυτούς αναφέρθηκε και ο πρωθυπουργός κατά την εισαγωγική ομιλία του στο Υπουργικό Συμβούλιο της προηγούμενης εβδομάδας – είναι... 3,5 εκατομμύρια, δηλαδή το 35% της χώρας ή περίπου ο μισός ενεργός πληθυσμός. Όλοι αυτοί μαζί είναι ζήτημα να χρωστάνε 2,3 έως 2,5 δισ. ευρώ. Με αυτό το δεδομένο, προκύπτουν τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Πόσους θα κινητοποιήσει το Δημόσιο; Εδώ για την υποβολή της φορολογικής δήλωσης, που είναι υποχρεωτική διαδικασία, οι φορολογούμενοι χρειάζονται τρεις μήνες. Τώρα θα δώσει ένα μικρό χρονικό περιθώριο της τάξεως των δύο μηνών.

Διότι, μέχρι να ψηφιστεί το νομοσχέδιο, να βγουν οι αποφάσεις από τη ΓΓΔΕ, να γίνουν οι απαραίτητες προετοιμασίες στο μηχανογραφικό σύστημα του Taxis (όσο πιο περίπλοκες προϋποθέσεις ανακοινώσει η κυβέρνηση τόσο περισσότερος χρόνος θα χρειαστεί) και να ξεκινήσει η διαδικασία, θα έχουμε «ξοδέψει» τουλάχιστον τον μισό, αν όχι ολόκληρο τον Μάρτιο. Και, τουλάχιστον με βάση τα όσα έχουν ανακοινωθεί μέχρι τώρα, χρονικό περιθώριο για ένταξη στη ρύθμιση θα δοθεί μέχρι το τέλος Μαΐου.

• Ακόμη και αν υπάρξει μεγάλη ανταπόκριση – στη ρύθμιση των 100 δόσεων, που ήδη τρέχει από τα μέσα Νοεμβρίου, έχουν ανταποκριθεί περίπου 200.000 οφειλέτες – είναι ένα ερώτημα το πόσα χρήματα θα εισρεύσουν στα ταμεία.

Με την ελάχιστη δόση στα 20 ευρώ και με τις οφειλές έως τα 5.000 ευρώ να είναι άτοκες, οι μηνιαίες εισπράξεις, αν ανταποκριθούν μόνο οι έχοντες τα πολύ λίγα, θα είναι ελάχιστες. Ο λόγος;

Να ένα – ακραία θετικό – παράδειγμα: Οφειλές από 2.000 έως 5.000 ευρώ έχουν στην εφορία περίπου 350.000 άνθρωποι, οι οποίοι συνολικά χρωστούν 1,1 δισ. ευρώ. Ας υποθέσουμε ότι θα ανταποκριθούν όλοι (εξ ου και το ακραία θετικό σενάριο). Πόσα θα εισπράττει το Δημόσιο κάθε μήνα; Δεδομένου ότι οι 100 δόσεις θα ισχύσουν για όλους, θα εισπράττει από τον καθένα από 20 έως 50 ευρώ. Δηλαδή οι μηνιαίες εισπράξεις θα είναι της τάξεως των... 7 εκατομμυρίων ευρώ.

2. Οι οφειλέτες που χρωστούν ποσά μεγαλύτερα των 5.000 ευρώ – σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε πρόσφατα η Νάντια Βαλαβάνη – είναι, όλοι μαζί, 380.000. Γι’ αυτήν την κατηγορία υπήρχαν ελπίδες ότι θα τύχει ανταπόκρισης το κίνητρο του «κουρέματος κεφαλαίου», το οποίο πρώτη φορά επρόκειτο να παρασχεθεί στους οφειλέτες.

Από τη στιγμή που το κίνητρο έφυγε από τη μέση – προφανώς κατόπιν πιέσεων από τους «θεσμούς» – έκλεισε και το «παράθυρο» για πρόσθετα έσοδα. Πληροφορίες βέβαια από το υπουργείο Οικονομικών άνοιγαν μια... χαραμάδα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι υπηρεσίες του υπουργείου εξέταζαν σοβαρά το ενδεχόμενο για θέσπιση δύο εβδομάδων «κουρέματος» προσαυξήσεων, οι οποίες θα προηγούνταν χρονικά της ρύθμισης των 100 δόσεων, η οποία δεν πρόκειται να ανοίξει πριν από τον Απρίλιο, ειδικά μετά την αναβολή στην κατάθεση του νομοσχεδίου.

«Περαίωση λιστών»

Το μέτρο ουσιαστικά προανήγγειλε ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης τη Δευτέρα το βράδυ. Υποστήριξε ότι θα εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο να κληθούν όσοι εμφανίζονται στις λίστες με τους υπόπτους για φοροδιαφυγή («Λαγκάρντ», εμβάσματα κ.λπ.) να προσέλθουν και να πληρώσουν ένα ποσό, με αντάλλαγμα να μην ενοχληθούν στη συνέχεια από τις φορολογικές αρχές για το «πόθεν έσχες» των χρημάτων.

Το μέτρο έχει το πλεονέκτημα ότι θα μπορούσε να φέρει «ζεστό χρήμα» στα κρατικά ταμεία, αν και αμφισβητείται από διάφορες πλευρές το κατά πόσο οι έχοντες τις μεγάλες καταθέσεις θα έμπαιναν σε αυτήν τη φάση στη διαδικασία να πληρώσουν για να... σώσουν, με δεδομένες τις συνθήκες αβεβαιότητας για την επόμενη ημέρα.

Υπάρχει και ένα μειονέκτημα στο μέτρο, το οποίο κατά κύριο λόγο είναι πολιτικό: Η κυβέρνηση, σε όλους τους τόνους, έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να «ξεσκονίσει» τις λίστες (τις οποίες μάλιστα ενοποίησε, όπως υποστήριξε και ο πρωθυπουργός στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο). Πώς από το «ξεσκόνισμα» – που εντάσσεται στην κεντρική πολιτική κατεύθυνση για καταπολέμηση της διαφθοράς – θα περάσει σε λύσεις τύπου περαίωσης;

Είναι ένα σοβαρό ερώτημα, το οποίο δεν θα μπορέσει να απαντηθεί εύκολα αν το μέτρο φτάσει στη Βουλή.

Πάταξη φοροδιαφυγής

Οι πολιτικές που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής – λαθρεμπόριο καυσίμων και τσιγάρων και πάταξη παραεμπορίου – αν και «ενώνουν» την κοινή γνώμη, χρειάζονται χρόνο για να αρχίσουν να αποδίδουν εισπρακτικά. Σημαντικές είναι οι ακόλουθες λεπτομέρειες:

1 Για το λαθρεμπόριο στα καύσιμα απαιτείται να εγκατασταθούν τα συστήματα εισροών - εκροών και στα σκάφη που μεταφέρουν το ναυτιλιακό πετρέλαιο. Αυτό δεν πρόκειται να γίνει πριν από τον Ιούνιο του 2016.
2 Το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο επίσης δεν αναμένεται να είναι έτοιμο πριν από το τέλος του 2016. Τουλάχιστον αυτό αναφέρει στο επιχειρησιακό της πρόγραμμα η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.
3 Ο υπουργός Επικρατείας με θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς Παναγιώτης Νικολούδης έχει θέσει ως στόχο να εισπράξει 2,5 δισ. ευρώ από τον έλεγχο της δικής του «λίστας». Ωστόσο, πρέπει πρώτα να ολοκληρωθούν τα διαδικαστικά ζητήματα.

Ήδη, στο νομοσχέδιο για την καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης που κατατέθηκε την Τρίτη στη Βουλή, ενσωματώθηκε διάταξη που προβλέπει τη σύσταση Γενικής Γραμματείας Καταπολέμησης της Διαφθοράς υπό τον Νικολούδη. Μέχρι να συσταθεί η νέα Γραμματεία, να οριστεί ο γραμματέας και να ξεκαθαρίσει το ζήτημα των αρμοδιοτήτων – κάτι που επίσης απαιτεί χρόνο δεδομένου ότι εμπλέκονται και άλλοι φορείς του Δημοσίου – θα περάσουν αρκετές εβδομάδες, ίσως και μήνες.

Οι δυσκολίες δεν σταματούν εδώ. Οι φορολογικές δηλώσεις φέτος θα καθυστερήσουν, καθώς το σύστημα θα ανοίξει προς το τέλος Απριλίου. Το τοπίο με τον ΕΝΦΙΑ δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη, κάτι που σημαίνει ότι μέσα στο πρώτο εξάμηνο περισσότερα έσοδα από τους φόρους στα ακίνητα δεν αναμένονται. Η λήξη της τετράμηνης παράτασης θα βρει τη χώρα να αντιμετωπίζει σημαντικά δημοσιονομικά ελλείμματα.

Και το ερώτημα βεβαίως είναι: Με ποια διαπραγματευτική δύναμη θα πάει η κυβέρνηση να διεκδικήσει την εφαρμογή του δικού της προγράμματος – ή έστω μέρους του – αν προηγουμένως δεν έχει στο οπλοστάσιό της μια καλή δημοσιονομική επίδοση, η οποία σε κάθε περίπτωση αποτελεί την κορωνίδα των όρων που θέτουν οι δανειστές για να χαλαρώσουν τα δεσμά της εξάρτησής μας; Οι απαντήσεις... προσεχώς.

δημοσιονομικό κενόΓενικό ΛογιστήριοοφειλέςχρέοςφοροδιαφυγήμέτραIssue: 1854Issue date: 5-3-2015