Ε.Ε. vs Aυτονομιστές κι όποιος αντέξει...

07:40 3/11/2017 - Πηγή: Το Ποντικι

ΚΟΣΜΟΣ

Επώδυνο ευρωπαϊκό κρας τεστ λόγω αποσχιστικών κινημάτων – πώς βλέπει η μια πλευρά την άλλη

Από την προηγούμενη Παρασκευή το όνειρο της καταλανικής ανεξαρτησίας ήρθε σε βίαιη επαφή με την πραγματικότητα. Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του κυβερνητικού συνασπισμού του Κάρλες Πουτζντεμόν, ότι η ανεξαρτησία της Καταλωνίας θα ήταν ανώδυνη. 1 Πάνω από 1.300 εταιρείες, μεταξύ των οποίων και οι μεγαλύτερες της Καταλωνίας, όπως η Banco Sabadell, η Caixa Bank και η γερμανική ασφαλιστική Allianz

AG, μετακίνησαν άρον - άρον την έδρα τους από την Καταλωνία σε άλλες περιοχές της Ισπανίας. Η φυγή είχε ήδη αρχίσει από τις προηγούμενες εβδομάδες καθώς, όπως τονίζουν Καταλανοί οικονομολόγοι του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, για τις επιχειρήσεις η πρόθεση να διακηρυχθεί ανεξαρτησία είναι το ίδιο με το να προβείς στη διακήρυξη. Να σημειωθεί ότι το 2015 ο τότε πρόεδρος της Καταλωνίας Αρτούρ Μας διαβεβαίωνε ότι κάτι τέτοιο (η φυγή επιχειρήσεων) «δεν θα συνέβαινε ποτέ». 2 Η σιωπηλή έως τώρα καταλανική πλειονότητα, που δεν επιθυμεί την απόσχιση, αρχίζει να βρίσκει τη φωνή της. Διοργανώνονται πορείες υπέρ της ενότητας της Ισπανίας. Σε διεθνή κανάλια καταγγέλλουν το διαβλητό της διαδικασίας του δημοψηφίσματος, όπως στο France 24, με αναφορές για κάποιους που ψήφισαν τέσσερις και πέντε φορές. Παρά τους ισχυρισμούς του Πουτζντεμόν, δεν υπάρχουν αντικειμενικά στοιχεία ότι η απόσχιση είναι απαίτηση της καταλανικής πλειονότητας. Πριν από το δημοψήφισμα οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι το ποσοστό των Καταλανών που επιθυμούν την απόσχιση βρίσκεται στο 40% με 45%. Σε δημοσκόπηση της «El Mundo» μετά το δημοψήφισμα (διεξήχθη 23-26 Οκτωβρίου) το ποσοστό που επιθυμεί απόσχιση από την Ισπανία ήταν μόλις 34%.Στο δημοψήφισμα υπέρ της απόσχισης ψήφισε το 89,3% από το περίπου 43% των Καταλανών, καθώς οι υποστηρικτές της παραμονής στην Ισπανία φαίνεται πως επέλεξαν να μην πάνε καν στην κάλπη. Η «La Vanguardia», εφημερίδα της Βαρκελώνης, έγραψε πριν από μια εβδομάδα ότι «σήμερα το βασικό πρόβλημα δεν είναι το ρήγμα μεταξύ Καταλωνίας και Ισπανίας, αλλά ο διχασμός μεταξύ των Καταλανών».Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Καταλανοί δεν επιθυμούν απόσχιση. Θέλουν απλώς ένα καλύτερο ντιλ με την Ισπανία. Κάτι τέτοιο θα περιλάμβανε το να παραμένουν περισσότερα χρήματα εντός της Καταλωνίας, μεγαλύτερο έλεγχο στις υποδομές και επιστροφή στο νομικό στάτους του 2006, δηλαδή κάποιας μορφής αναγνώριση των Καταλανών ως έθνους. Πριν ο Πουτζντεμόν προχωρήσει στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας, ο Μαριάνο Ραχόι, που βρίσκεται κι αυτός πλέον σε δυσχερή θέση, είχε ήδη δεχτεί να αρχίσει το ισπανικό Κοινοβούλιο να εξετάζει συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. 3 Καμιά ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν έχει δείξει το παραμικρό ενδιαφέρον για τις εκκλήσεις του Πουτζντεμόν για διαμεσολάβηση της Ε.Ε. Οι ηγέτες του καταλανικού εθνικιστικού κινήματος δρούσαν με την πεποίθηση ότι, αν δημιουργήσουν αρκετή «αναστάτωση», τότε η Ευρώπη θα παρέμβει για να τους υποστηρίξει. «Η Καταλωνία είναι ευρωπαϊκό θέμα» επέμενε κατ’ επανάληψη ο Πουτζντεμόν. Αντιθέτως η Ευρώπη θεωρεί ότι είναι καθαρά εσωτερικό θέμα της Ισπανίας.Μόλις λίγες ώρες μετά τη διακήρυξη ανεξαρτησίας του Πουτζντεμόν, η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία έσπευσαν να δηλώσουν ξεκάθαρα ότι δεν αναγνωρίζουν ανεξαρτησία της Καταλωνίας. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε κοφτά ότι η Καταλωνία είναι κομμάτι της Ισπανίας. Ουσιαστικά – κι αυτό το γνώριζε ήδη ο πρόεδρος της καταλανικής κυβέρνησης πριν προχωρήσει στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας –, από τη στιγμή που καμιά ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν την αναγνωρίζει, αυτή η διακήρυξη θα ήταν καθαρά συμβολική. Οι ισορροπίεςΏρες μόλις μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας, ο Ραχόι άρχισε να θέτει σε κίνηση τις διαδικασίες που προβλέπονται στο άρθρο 155 του ισπανικού συντάγματος. Καθαίρεσε τον Κάρλες Πουτζντεμόν, έπαυσε τον αρχηγό της καταλανικής αστυνομίας και προκήρυξε περιφερειακές εκλογές για τις 21 Δεκεμβρίου. Στο μεταξύ, το όνομα του Πουτζντεμόν είχε ήδη προλάβει να εμφανιστεί σε έγγραφα με τον τίτλο «Πρόεδρος της Καταλανικής Δημοκρατίας». Τη Δευτέρα η ισπανική εισαγγελία κατέθεσε κατηγορίες για στάση, απόσχιση και κατάχρηση δημόσιων πόρων εναντίον της καθαιρεθείσας κυβέρνησης της Καταλωνίας. Το τεντωμένο σχοινί είναι ήδη έτοιμο να σπάσει, αν δεν έχει ήδη σπάσει... Όσον αφορά τον Πουτζντεμόν, τη Δευτέρα ήταν άφαντος, σύμφωνα με τον ισπανικό Τύπο. Δεν εμφανίστηκε ούτε στο προεδρικό του γραφείο ούτε στα κεντρικά του κόμματός του και οι πληροφορίες έκαναν λόγο για... απόδραση στις Βρυξέλλες. Πάντως η ισπανική εισαγγελία πρόκειται να ασκήσει διώξεις εναντίον του για «στάση», κατηγορία που επισύρει τον κίνδυνο πολυετούς φυλάκισης. Τα επόμενα βήματα του πρωθυπουργού Ραχόι αναμένεται πως θα είναι να αναλάβει η κεντρική κυβέρνηση τα οικονομικά της περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλωνίας. Έπειτα ο στόχος θα είναι μάλλον η καταλανική δημόσια τηλεόραση και το ραδιόφωνο, τα οποία η Μαδρίτη θεωρεί φερέφωνα των αυτονομιστών. Πάντως η κεντρική κυβέρνηση θα προσπαθήσει να κινηθεί όσο πιο «χειρουργικά» γίνεται, αφού οι ισορροπίες είναι ήδη πιο εύθραυστες από ποτέ. Ο Πουτζντεμόν, από την πλευρά του, έχει υποσχεθεί αντίσταση. Ήδη έχει δηλώσει πως «η κυβέρνηση Ραχόι προέβη στη χειρότερη επίθεση στους θεσμούς και τους κατοίκους της Καταλωνίας από την εποχή του δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο». Ο Ραούλ Ρομέβα, ο αρμόδιος της κυβέρνησης Πουτζντεμόν επί των διεθνών υποθέσεων, είχε δηλώσει στο BBC ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι της καταλανικής Τζενεραλιτάτ δεν θα δεχθούν οδηγίες από τη Μαδρίτη. Τη Δευτέρα, πάντως, την πρώτη μέρα που τα γραφεία και οι υπηρεσίες θα άνοιγαν πάλι κανονικά μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας την προηγούμενη Παρασκευή, οι φόβοι για εντάσεις και ανυπακοή στις εντολές της Μαδρίτης δεν επαληθεύτηκαν. Το ερώτημα τώρα είναι πώς θα αντιδράσουν τα αυτονομιστικά κόμματα στη διακήρυξη του Ραχόι για εκλογές στις 21 Δεκεμβρίου. Αν συμμετάσχουν στις εκλογές, θα είναι σαν να μην υπάρχει η ανεξαρτησία που διακήρυξαν την περασμένη εβδομάδα και η Μαδρίτη είναι αυτή που κάνει κουμάντο. Το να μποϊκοτάρουν, όμως, τις εκλογές ενέχει το ρίσκο να καταδικαστούν στην απαξίωση. Αυτονομιστικά κινήματα και ΕυρώπηΠώς βλέπουν, όμως, την Ε.Ε. τα αυτονομιστικά κινήματα; «Στην Ευρώπη, αν δεν είσαι κράτος - μέλος της Ε.Ε., δεν είσαι τίποτα». Αυτό είχε δηλώσει ο Josep Huguet I Biosca, Καταλανός πολιτικός υπέρ της ανεξαρτησίας, το 2004. Η πλειονότητα των πολιτών της Καταλωνίας είναι υπέρ της Ευρώπης, όπως και στην υπόλοιπη Ισπανία. Οι αυτονομιστές στη Σκωτία ήταν και είναι υπέρ της Ευρώπης και επιθυμούσαν διακαώς να παραμείνουν στην Ε.Ε. μετά την απόσχιση. Το ίδιο και στο Βέλγιο. Παραδόξως η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μάλλον ενθάρρυνε παρά αποθάρρυνε τις αποσχιστικές ορέξεις, επειδή, δυνητικά τουλάχιστον, η Ε.Ε. μειώνει τα κόστη μιας απόσχισης. Για τα μικρά κράτη (υποθετικά τα κράτη που θα δημιουργούσαν οι αυτονομιστές) η Ε.Ε. σημαίνει πρόσβαση σε μια τεράστια ενιαία αγορά, συμμετοχή σε ένα γιγαντιαίο εμπορικό μπλοκ και προστασία στα θέματα της εξωτερικής ασφάλειας. Για τους Καταλανούς, τους Σκωτσέζους και τους Φλαμανδούς αυτονομιστές αυτές οι προϋποθέσεις καθιστούσαν την προοπτική της αυτονομίας λιγότερο τρομακτική και πιο ρεαλιστική. Οι Φλαμανδοί αυτονομιστές γράφουν στο μανιφέστο τους ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο καθιστά την αυτονομία δυνατή, αλλά την ενισχύει κιόλας». Όμως η Ε.Ε. δεν έχει καμία πρόβλεψη που να αντιμετωπίζει την αυτονόμηση μιας περιοχής χωρίς τη συμφωνία του κράτους - μέλους στο οποίο ανήκει. Ακριβώς γι’ αυτό οι Καταλανοί που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας έχουν προσπαθήσει σκληρά να κερδίσουν τη συμπάθεια της Ευρώπης. Την περίμεναν μετά την 1η Οκτωβρίου, όταν εικόνες της αστυνομίας να χτυπάει με κλομπ Καταλανούς ψηφοφόρους έκαναν τον γύρο όλων των τηλεοπτικών δικτύων. Όμως, πέρα από προτροπές για αυτοσυγκράτηση, η ανακοίνωση της Κομισιόν δεν τους προσέφερε και πολλά. Θεώρησε το δημοψήφισμα αντισυνταγματικό και άφησε το θέμα στα χέρια του Ραχόι. Η μόνη υποστήριξη από το εξωτερικό προς τους Καταλανούς εθνικιστές ήρθε από «φίλους» τους οποίους θα προτιμούσαν να είχαν αποφύγει: Από λαϊκιστές όπως ο Νάιτζελ Φάρατζ και ο Γκερτ Βίλντερς ή ο αμφιλεγόμενος, πλέον, Τζούλιαν Ασάνζ.Αφού οι διάφορες περιοχές με φιλοδοξίες αυτονόμησης είναι πρακτικά ξεδοντιασμένες εντός Ε.Ε., προσπάθησαν να αποκτήσουν πατήματα με άλλους τρόπους. Οι Καταλανοί αυτονομιστές, για παράδειγμα, ίδρυσαν «πρεσβείες», προσέλαβαν λομπίστες και φλέρταραν με τον διεθνή Τύπο. Όμως η Ευρώπη παραμένει κλαμπ των κρατών - μελών της. Η Ισπανία είναι μέλος της, η Καταλωνία όχι. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ιδίως εκείνοι με αυτονομιστές μέσα στα δικά τους σύνορα, στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Κανείς δεν θα ρίσκαρε τη συνοχή της Ευρώπης αμφισβητώντας το δικαίωμα της Ισπανίας να διαχειριστεί την κατάσταση. Το «δόγμα Πρόντι»Ένας ακόμα μεγαλύτερος πονοκέφαλος για τους Καταλανούς είναι το λεγόμενο «δόγμα Πρόντι», το οποίο λέει ότι οποιαδήποτε περιοχή αποσχιστεί από το κράτος - μέλος στο οποίο ανήκει, αυτόματα φεύγει και από την Ε.Ε. Η αυτονομημένη περιοχή (εφόσον κατορθώσει να γίνει κράτος) θα πρέπει να αιτηθεί εκ νέου, υπό τους συνηθισμένους κανόνες που ισχύουν για όλα τα κράτη που επιθυμούν να ενταχθούν στην Ε.Ε. Μια διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα και δύσκολη, την οποία τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη δεν θα έχουν κανένα κίνητρο να τη διευκολύνουν ή να τη συντομεύσουν.Ακόμη κι αν, υποθετικά, η Καταλωνία επρόκειτο να αποσχιστεί με τη συναίνεση της Ισπανίας, η ανεξάρτητη νέα χώρα θα βρισκόταν αποκομμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη αντιμετωπίζοντας φραγμούς στη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών. Επιπροσθέτως θα αποχωρούσε και από την Ευρωζώνη. Η έξοδος από την Ε.Ε., με ό,τι αυτή συνεπάγεται, είναι πολύ διαφορετική προοπτική από αυτή που υποσχόταν ο Πουτζντεμόν. Καταλανικό μωσαϊκόΟ παράγοντας Ευρώπη παίζει ρόλο - κλειδί στο καταλανικό ζήτημα. Το αυτονομιστικό κίνημα είναι ένας ετερόκλητος συνασπισμός, ένα μωσαϊκό από διάφορες απόψεις και συμφέροντα. Περιλαμβάνει και μετριοπαθείς, που θεωρούν πως το ότι βρίσκονται μέσα στην Ένωση θα διευκόλυνε τον σκοπό τους. Επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν την Ευρώπη ως δίχτυ ασφαλείας μετά την απόσχιση – οικονομικά, εμπορικά, θεσμικά, ακόμη και σε θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Οι πολίτες της Ε.Ε. έχουν δικαιώματα τα οποία κατοχυρώνονται στις ευρωπαϊκές συνθήκες και δεν θα μπορούσαν να αγνοηθούν από τις Βρυξέλλες αν, για παράδειγμα, η Ισπανία προέβαινε σε βίαιες αντιδράσεις. Όμως το αυτονομιστικό κίνημα περιλαμβάνει κι άλλες τάσεις, που θεωρούν ότι η Ε.Ε. είναι μια «νεοφιλελεύθερη φυλακή» από την οποία θέλουν να απελευθερωθούν. Η στάση των αυτονομιστών, επομένως, έναντι της Ε.Ε. δεν είναι ενιαία. Η Καταλωνία εξάγει τα δύο τρίτα των προϊόντων της στην Ε.Ε. και η πλειονότητα των πολιτών δεν επιθυμεί έξοδο από την Ένωση. Αναπόφευκτα η προοπτική της απόσχισης – όχι μόνο από την Ισπανία, αλλά μοιραία και από την Ε.Ε. – βαραίνει στο δίλημμα. Όπως επισημαίνει ο Λουίς Οριόλς, ειδικός επί των πολιτικών επιστημών του Πανεπιστημίου Κάρολος Γ’ της Μαδρίτης, πάντοτε τα κινήματα ανεξαρτησίας πρέπει να κερδίσουν τη μάχη σε τρία μέτωπα: το συναισθηματικό, το οργανωτικό - εκτελεστικό και το διεθνές. Κι εδώ μπαίνει ο παράγοντας Ευρώπη. Με το να στερεί από τους εθνικιστές τη νίκη στο τρίτο μέτωπο, αυτό της αναγνώρισης, κι έτσι κατά συνέπεια να απειλείται και το δεύτερο μέτωπο (το οργανωτικό), η Ε.Ε. πρακτικά τους τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια. Αυτό ωθεί κάποιους Καταλανούς να αναπαράγουν επιχειρήματα υποθετικά και αόριστα. Όπως ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα διασφαλίσουν πως μια ανεξάρτητη Καταλωνία θα παραμείνει στην Ε.Ε. επειδή το «δόγμα Πρόντι» δεν είναι νομικά ακλόνητο. Ή ότι ανήσυχοι Γερμανοί επενδυτές στην Καταλωνία θα ασκήσουν την τελευταία στιγμή πιέσεις στην Άνγκελα Μέρκελ ώστε να «θωρακίσει» την ανεξάρτητη Καταλωνία από την έξωση. Αν και μοιάζει δύσκολο, πάντως, για τους οπαδούς των διαφόρων αποσχιστικών κινημάτων να το αποδεχθούν, η πραγματικότητα καταδεικνύει ότι η ύπαρξη της Ε.Ε. έχει γίνει η καλύτερη εγγύηση για την εδαφική ακεραιότητα των χωρών - μελών της...Ευρωπαϊκή ΈνωσηΚαταλονίαανεξαρτησία ΚαταλονίαςΚαρλ ΠουτζδεμόνΙσπανίαIssue: 1993Issue date: 02-11-2017Has video: Exclude from popular: 0