«Έγκλημα και τιμωρία» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

06:14 27/1/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Δεν είναι εύκολο να μεταφέρεις στη σκηνή το έργο ενός ογκόλιθου της παγκόσμιας λογοτεχνίας όπως το «Έγκλημα και Τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι. Οι περισσότερες διασκευές αποτυγχάνουν να μεταδώσουν τις πολυσύνθετες πλευρές του. Όχι όμως και αυτή του Θανάση Τριαρίδη, που δεν παραδίδει απλώς μια θεατρική μεταφορά αλλά μια ενδιαφέρουσα νέα ερμηνεία του κειμένου.

Η δική του συγγραφική ιδέα, που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα και στηρίζεται απόλυτα από τη σκηνοθεσία, επαναπροσδιορίζει το ηθικό δίλημμα:

είναι δίκαιο ή άδικο ένα έγκλημα, ακόμη και όταν απαλλάσσει την κοινωνία από ένα παραβατικό άτομο;

Ο Τριαρίδης εξελίσσει τη δράση μέσα σε μιάμιση ώρα, έχοντας απόλυτη αίσθηση οικονομίας που δεν στερεί, όμως, τίποτα από το πρωτότυπο. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι ένα τεράστιο σε όγκο λογοτεχνικό έργο (πάνω από 600 σελίδες), που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1866 στο περιοδικό «Ρώσος Μηνύτωρ» σε 12 μηνιαίες συνέχειες.

Από την άλλη, επικεντρώνεται στα συναισθήματα του κεντρικού ήρωα (του Ρασκόλνικοφ) και σε άλλα έξι καίρια πρόσωπα, ενώ προσθέτει έναν ακόμη θεατρικό χαρακτήρα, τον ίδιο τον Ντοστογιέφσκι.

Στο «Έγκλημα και Τιμωρία» ο φτωχός φοιτητής Ρασκόλνικοφ, για ιδεολογικούς λόγους (συμβατούς στην εποχή μας με φασιστικές νοοτροπίες), δολοφονεί μια γριά τοκογλύφο και την αδελφή της. Ο διπλός φόνος, όμως, φέρνει σύγχυση στην αρχική αλαζονική προσωπικότητά του εισάγοντας αμφιβολίες, φόβους, ενοχές. Η ζωή του γίνεται εφιαλτική. Έτσι ώστε η τιμωρία του να οδηγεί τελικά στην κάθαρση.

Σ’ αυτή τη διαδρομή ο Τριαρίδης σκιαγραφεί έναν διχασμένο ήρωα ανάμεσα στο απόλυτο καλό και στο απόλυτο κακό. Ανάμεσα, δηλαδή, στον χριστιανισμό και στον ναζισμό. Ωστόσο η κτηνωδία του Ολοκαυτώματος, που συχνά αποτελεί τη θεματική του, σ’ αυτήν την περίπτωση δεν συνδέεται με την προβληματική του Ντοστογιέφσκι.

Και μία ακόμη αντίρρηση. Οι αποσπασματικές σκηνές δεν βοηθούν στην ανάπτυξη των χαρακτήρων, δίνοντας στους θεατές που δεν έχουν διαβάσει το μυθιστόρημα μόνο ένα πρώτο επίπεδο της ιστορίας.

Ο Δημήτρης Τάρλοου χειρίστηκε σωστά το κείμενο, το εμπλούτισε με ατμοσφαιρικές και αιχμηρές εικόνες, ενώ χρησιμοποιώντας ένα βίντεο με ασπρόμαυρη εικόνα ενίσχυσε τόσο δραματουργικά όσο και οργανικά την παράστασή του.

Η επιλογή των ηθοποιών ήταν συνολικά πετυχημένη. Ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος ψηλάφησε με επιτυχία τις διαφορετικές εκφάνσεις στον χαρακτήρα του Ρασκόλνικοφ. Ο Κώστας Φιλίππογλου δονείται από ψυχική ένταση στον ρόλο του επιθεωρητή Πορφύρη. Ο Δημήτρης Μπίτος ως Σβιντριγκάιλοφ είναι υπερβολικά εξωστρεφής.

Η Σοφία Σεϊρλή είναι πάντα μια σημαντική δύναμη στο ελληνικό θέατρο. Ο Αλέξανδρος Μαυρόπουλος (Ντοστογιέφσκι / Ραζουμίχιν) κυκλοφορεί με άνεση μέσα στους δύο ρόλους που υποδύεται.

Η εύθραυστη Μαριάννα Πουρέγκα πείθει ως πόρνη με καλή καρδιά. Λιγότερο ώριμη η Στέλλα Βογιατζάκη ως ματαιωμένη Ντούνια.

Οι μουσικές του Φώτη Σιώτα που παίζονται ζωντανά από το τσέλο του Τάσου Μυσιρλή, οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου και η «ομιλούσα» σκηνογραφία της Θάλειας Μέλισσα υπηρετούν εύστοχα την παράσταση.

Διαβάστε επίσης:

Ταινίες Πρώτης Προβολής: Δράμα, περιπέτεια και ο θρυλικός «Ferrari»

Η Κάπα παίζει… θέατρο!

Ρεκόρ στα Όσκαρ 2024: Από γυναίκες δημιουργούς οι 3 στις 10 υποψηφιότητες στην «Καλύτερη Ταινία»