«Ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

06:02 18/2/2023 - Πηγή: Το Ποντικι

1831.Η Γκεέσε Γκόφριντ, μια αστή, θεοσεβής γυναίκα 43 ετών, αποκεφαλίζεται (πρόκειται για την τελευταία εκτέλεση στη Βρέμη) με την κατηγορία ότι δολοφόνησε 15 συγγενικά και φιλικά της πρόσωπα.

Ποιος είναι όμως ο λόγος που την έσπρωξε σ’ αυτή την ολέθρια πράξη;

Όλοι τους, από τους συζύγους και εραστές που την κακοποιούσαν μέχρι τους θρησκόληπτους γονείς της που την καταπίεζαν, διαμέλισαν την προσωπικότητά της, αφαιρώντας κάθε δικαίωμα ελευθερίας από τη ζωή της. Βρισκόμαστε βέβαια σε μια εποχή που η ανδροκρατούμενη κοινωνία έχει προκαθορίσει τον ρόλο της γυναίκας. Υπάκουη, άβουλη,

εγκλωβισμένη στα «θέλω» του συζύγου – εξουσιαστή της, δεν τολμά να σκεφτεί, να ερωτευτεί, να εκφράσει τη γνώμη της, ούτε καν να ονειρευτεί.

Όμως η Γκεέσε, πνιγμένη μέσα στις κατεσταλμένες επιθυμίες της, αρνείται να υπηρετεί τους κανόνες με κάθε τίμημα. Και για να απελευθερωθεί από τα δεσμά της γίνεται από θύμα θύτης, ποτίζοντας με ένα φλυτζάνι δηλητηριασμένο καφέ όποιον στέκεται εμπόδιο στις προσδοκίες της.

Θα μου πείτε: ο φόνος είναι η μοναδική διέξοδος; Όχι βέβαια. Είναι, όμως, πραγματικότητα. Πέρα από άλλα έργα, όπως η «Φόνισσα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζουμε συχνά περιστατικά κακομεταχείρισης γυναικών που φτάνουν στα άκρα.
Για τον Ράινερ Φασμπίντερ το έργο του «Ελευθερία στη Βρέμη» (1971), με εμφανείς τις οφειλές του στην παραπάνω αληθινή ιστορία, είναι μια αλληγορία για τον ρόλο της εξουσίας στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Τώρα η διασκευή και σκηνοθεσία του από τον Νίκο Μαστοράκη, με ρυθμό που προκρίνει την επαναληπτικότητα και φοβάται το τράνταγμα, παραθέτει τις έξι μικρές βίαιες σκηνές του, συνδέοντάς τις με ομαδικά χορευτικά στιγμιότυπα νεκρών και ζωντανών – μία λύση που δεν προσθέτει κάποιο ενδιαφέρον στο εγχείρημά του.
Η παράστασή του στερείται διακυμάνσεις, και στα στιγμιότυπά της, που όλα καταλήγουν στον φόνο, δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση ή εξερεύνηση άλλων παραμέτρων του κειμένου.
Από την άλλη, η ειρωνική διάθεση με την οποία ο Φασμπίντερ αντιμετωπίζει την ηρωίδα του αλλοιώνεται καθώς – για παράδειγμα – κάθε φορά που προσφέρει στα θύματά της τον αναμενόμενο καφέ, προκαλεί – εσκεμμένα – τη θυμηδία του κοινού.

Το πιο αξιόλογο στοιχείο της σκηνοθεσίας, ωστόσο, είναι ο τρόπος που η Γκεέσε, ύστερα από κάθε δολοφονία, πετάει και από ένα ρούχο της, συμβολίζοντας, κατ’ επέκταση, τη σταδιακή αποτίναξη από τον ζυγό της δουλείας της.

Οι καλοί ηθοποιοί (Άγης Εμμανουήλ, Διαμαντής Καραναστάσης, Καίτη Μανωλιδάκη, Γιωργής Τσαμπουράνης, Χάρης Τσιτσάκης, Μαριάννα Δημητρίου) ενδίδουν σε εξωστρεφείς ερμηνείες. Ακόμα και η Μαρία Κεχαγιόγλου (Γκεέσε), παρότι επιδίδεται με σθένος σ’ αυτόν τον θανατηφόρο αγώνα δρόμου και σε όλες τις μεταπτώσεις που εμπεριέχει, δεν καταφέρνει τελικά να μας ταρακουνήσει.

Διαβάστε επίσης:

«Mια φορά κι έναν καιρό… ήταν ένα σύνδρομο που το έλεγαν Άσπεργκερ…»

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» – Ξεκίνησε η προπώληση για το έργο

Πέθανε η ηθοποιός Δέσποινα Νικολαΐδου