Ένα σύντομο αφήγημα με μεγάλες αποσκευές

08:02 13/11/2017 - Πηγή: Το Ποντικι

"Π" ARTΒΙΒΛΙΟΈντυπη Έκδοση Μια σύνθεση που θα περιέχει είκοσι τρεις ήρωες-αγίους της Αριστεράς, όπως τους παρήγγειλε ένας πάμπλουτος αριστερός ιδεολόγος σε έναν σύγχρονο ταλαντούχο ζωγράφο, είναι ο αφηγηματικός καμβάς αυτής της επιστολικής νουβέλας, όπως χαρακτηρίζεται κάτω από τον τίτλο της έκδοσης. Η ασυνήθιστη αυτή παραγγελία δόθηκε μέσω δικηγόρου (ο εκατομμυριούχος αριστερός κρατά την ανωνυμία του) το καλοκαίρι του 2015, σε μια εποχή που συμπωματικά θριάμβευε ως κυβέρνηση της χώρας η κινηματική Αριστερά, καταπλήσσοντας

τους πάντες με τις πρωτοτυπίες της… Αποδέκτης αυτής της πρότασης είναι ένας τριανταπεντάχρονος ζωγράφος, ο οποίος, όπως μαθαίνουμε από τις επιστολές που ο ίδιος συντάσσει, δεν έχει καμιά σχέση με την Αριστερά. Άρα η επιλογή – θα σκεφτεί κανείς – είχε αξιολογικά κριτήρια, μια και η χρυσή αυτή παραγγελία (το ποσό της οποίας υπονοείται ως μυθικό) δεν δόθηκε σε κάποιον «σύντροφο» ζωγράφο. Ο πίνακας αυτός θα έχει τερατώδεις διαστάσεις και θα εκτεθεί με αφορμή τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης το 2017. Ο εντολοδόχος καλεί τον καλλιτέχνη να έχει ως πρότυπο τον πίνακα «Μυστικό Δείπνο» του Ντα Βίντσι. Ωστόσο, τα πρόσωπα δεν θα είναι 13, όπως στη γνωστή σύνθεση, αλλά 23, αλιευμένα από την πλούσια πινακοθήκη των αγίων και αποστόλων της Αριστεράς – όπως τα έχει επιλέξει ο ίδιος ο άγνωστος εκατομμυριούχος. Η σύνθεση αυτή θα φέρει τον τίτλο «Ο μυστικός δείπνος του κοινοτισμού», που πάει να πει του κομμουνισμού, και θα έχει ρεαλιστική τεχνοτροπία, δίχως ιδεολογικούς μεταφυσικούς φορμαλισμούς ή ουτοπικές αοριστίες, πράγμα που μπορεί να εκφράζει έναν κρυφό πόθο του εκατομμυριούχου για λιγότερη φαντασία και περισσότερη πραγματικότητα, έτσι που να «συναρμολογείται» ο εκατομμυριούχος με… το δίκιο του εργάτη. Η αφήγηση εξελίσσεται μέσα από μια σειρά είκοσι τριών επιστολών του ζωγράφου, ενώ κάθε επιστολή μοιάζει με μια παραβολή και φέρει το όνομα ενός εκ των αριστερών προσωπικοτήτων που επιλέχθηκαν να απεικονιστούν στη φιλόδοξη αυτή ζωγραφική σύνθεση. Ο συγγραφέας, όπως ήδη είπαμε, δεν εμπλέκει τον ζωγράφο του με την Αριστερά. Αντίθετα τον ιχνογραφεί με έντονο ρεαλισμό και με μια επιδέξια δοσμένη αφέλεια, που είναι χαρακτηριστική στη νέα γενιά, ως έναν μέσο, όχι ξεχωριστό άνθρωπο, ο οποίος ωστόσο έχει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται τα αυτονόητα, τις αντιθέσεις, την υποκρισία. Με δυο λόγια, στήνει έναν ήρωα ξεκάθαρο, απλό, απαλλαγμένο από τις ιδεολογικές χαοτικές παρακαταθήκες. Ο Λέων, όπως είναι το όνομα του ζωγράφου, αποφασίζει να κάνει την προεργασία του έργου του σε ένα απομονωμένο χωριό – στην ουσία έναν τόπο φανταστικό, μια ουτοπία η οποία εξελίσσεται σε δυστοπία. Το χωριό αυτό παρουσιάζεται ως ένας ειδυλλιακός τόπος, ένας επίγειος παράδεισος όπου κάθε παρεμβολή του πολιτισμού μοιάζει με βεβήλωση και όπου συνυπάρχουν σε αγαστή αρμονία φύση και άνθρωποι της παράδοσης, άνθρωποι που μεταφέρουν από γενιά σε γενιά αυτό που παρέλαβαν, αγνό και αμόλυντο από τις καταστρεπτικές επιδράσεις της εξέλιξης… Παράλληλα με τις δοκιμές των προσώπων του, ο ζωγράφος απολαμβάνει τη φύση του ξεχωριστού αυτού χωριού και τη συντροφιά των αυθεντικών κατοίκων του, ενώ ταυτόχρονα αποστέλλει επιστολές στην καλή του Μάρθα, με την οποία μαθαίνουμε ότι έγιναν μαλλιά κουβάρια πριν ο ίδιος την εγκαταλείψει υπό το βάρος της αναπάντεχης χρυσοφόρας καλλιτεχνικής πρότασης και της αναγκαιότητας να ξαναβρεί τα συγκαλά του στην απομόνωση ενός παραδείσιου τόπου. Κάθε επιστολή φέρει ως τίτλο το όνομα ενός αριστερού που έχει επιλεγεί από τον εκατομμυριούχο να απεικονιστεί στον κολοσσιαίο πίνακα. Κάθε πορτρέτο αντιστοιχεί και σε μια επιστολή, όπου ο Λέων σπαρακτικά, αναφερόμενος στη σχέση τους, δικαιώνει την καλή του Μάρθα, που είναι πολύ μορφωμένη και αριστερή. Ωστόσο, δεν λείπουν τα ξεσπάσματά του στα οποία της ζητά επίμονα τον σεβασμό της – για την ακρίβεια, τον απαιτεί. Ταυτόχρονα, διηγείται την καθημερινότητα στο φανταστικό αυτό χωριό όπου όλα υπάρχουν στην αυθεντική τους μορφή, τους ειδυλλιακούς περιπάτους του στη φύση, τη συναναστροφή του με τους καλόκαρδους κατοίκους. Ωστόσο, από γράμμα σε γράμμα κι από ήρωα σε ήρωα, οι περιγραφές σκοτεινιάζουν. Οι καλοί χριστιανοί αποκλίνουν, οι καλοί άνθρωποι έχουν τα σκοτεινά τους μυστικά, η φωτεινή και άδολη φύση ξεθωριάζει σε μελανά χρώματα. Ο συγγραφέας υπαινίσσεται περισσότερα από όσα μας αφηγείται. Ανοίγει περισσότερα θέματα από όσα χωράνε στις σύντομες επιστολές. Από την άλλη, συμπυκνώνει αβίαστα τον υπαινικτικό του λόγο στη μικρή φόρμα. Διάχυτη είναι η ειρωνεία, η σάτιρα, η απερίφραστη καταδίκη της θρησκείας και των ζηλωτικών φαινομένων, της ιδεολογικής - θεολογικής σύγχυσης και υποκρισίας της Αριστεράς, της οικολογικής υστερίας. Ταυτόχρονα, απογυμνώνει τα φαινόμενα της εξωραϊσμένης βαρβαρότητας που συντηρούν οι παραδόσεις στον σύγχρονο κόσμο με αφορμή το γυναικείο ζήτημα. Ο Φύσσας εδώ είναι συντριπτικός: στην αυθεντική εκδοχή της ιδανικής τους κοινωνίας, οι καλοσυνάτοι αυτοί άνθρωποι, οι αψεγάδιαστοι χριστιανοί, οι συνεπείς κομμουνιστές, δεν εκχωρούν ούτε μια σπιθαμή αποδοχής στις γυναίκες, οι οποίες όχι μόνο δεν έχουν καμία θέση στη ζωή, αλλά ούτε και στον θάνατο. Ο συγγραφέας τονίζει ότι παρά την κατάργηση των διακρίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών, οι περί του αντιθέτου αντιλήψεις που θεωρούν τη γυναίκα ως ένα ανθρώπινο υποείδος παραμένουν ανησυχητικά ζωντανές σαν καταπιεσμένες προκαταλήψεις. Σε αυτές τις επιστολές, ο Φύσσας καταφέρνει να αποδώσει με φυσικότητα, αβίαστα και με πραγματική μαεστρία μια πλειάδα ιδεολογικών αγκυλώσεων, κοινωνικών παραμορφώσεων και πολιτικών παραλογισμών. Πρόκειται για ένα σύντομο αφήγημα με μεγάλες αποσκευές!ΒΙΒΛΙΟΜουσείο ΛαογραφίαςΔημήτρης ΦύσσαςIssue: 1994Issue date: 09-11-2017Has video: Exclude from popular: 0