Φωτίζοντας με καθαρότητα το σύμπαν

08:33 28/1/2019 - Πηγή: Το Ποντικι

"Π" ARTΒΙΒΛΙΟΈντυπη Έκδοση

Του Κωνσταντίνου Μπούρα

Ο Βιστωνίτης έχει την ικανότητα να συμπυκνώνει μέσα σε λίγες λέξεις μία εικόνα ανείπωτης ζωντάνιας, που θα μείνει ανεξίτηλα αποτυπωμένη στη μνήμη του αναγνώστη.

Αναστάσης Βιστωνίτης

Ποιήματα 1971-2008

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελ. 512

Μέσα από την αναδρομικότητα φωτίζεται ο ποιητικός δρόμος με «σημεία φυγής» και σκηνικό στο βάθος. Πανοραμική η θέαση του τοπίου. Εικόνες ασύλληπτης δραματικότητας. Περιγραφές πεζές και ποιητικές, κινηματογραφικές

οπωσδήποτε. Ο Αναστάσης Βιστωνίτης ζωγραφίζει με λέξεις, εξορκίζει το Κενό, ερωτοτροπεί με το Άφατο, ομοιοκαταληκτεί με τη μοναξιά, το ανέφικτο, τον εφηβικό φόβο της αλλοτρίωσης. Γι’ αυτό το πέταγμά του δεν είναι ναρκισσιστικό, αλλά πάντα στην αναζήτηση τού Άλλου. Η προφορικότητα του στίχου κατισχύει κάθε λογιότητος. Η ποιητική του φύση επικρατεί κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπη με το κοινό. Οι εικονοποιημένες περιγραφές του χαρακτηρίζονται από έντονη δραματικότητα, ειδικά στις ώριμες, όψιμες συλλογές του. Οι ζευγαρωτές ομοιοκαταληξίες των πρώιμων ποιημάτων του χαλαρώνουν όσο περνάει ο καιρός, μετατρέπονται σε εσωτερικές παρηχήσεις ή χαλαρούς απόηχους μιας παραδοσιακής, αν και όχι πάντα έμμετρης στιχοποιίας. Κυρίαρχες λέξεις κλειδιά: χρόνος, νύχτα, φόβος. Στην ποιητική φαρέτρα παρατηρείται συχνά η «μανιέρα» των εκτενών, μακροσκελών ενίοτε παρενθετικών προτάσεων μεταξύ επιθέτου και ουσιαστικού. Συχνή επίσης η χρήση των αντιθέσεων και του οξύμωρου. Ο Βιστωνίτης έχει την ικανότητα να συμπυκνώνει μέσα σε λίγες λέξεις μία εικόνα ανείπωτης ζωντάνιας, που θα μείνει ανεξίτηλα αποτυπωμένη στη μνήμη του αναγνώστη. Δεν αφορίζει όμως. Δεν είναι μήτε γνωμικά μήτε θέσφατα τα ποιήματά του. Είναι μάλλον μετεικάσματα μιας ζήσης φευγαλέας που παλεύει να την αποτυπώσει στο χαρτί σα να θέλει να την αποτυπώσει, ενώ καλώς γνωρίζει πως δεν θα επανέλθει ποτέ η κάθε στιγμή κι όταν γίνει βίωμα είναι πια χαμένη, αφού θα είναι υποκειμενική, και η διϋποκειμενικότητα του ποιητικού κώδικα τη μετατρέπει σε απειρία ενδεχομένων ερμηνειών και προσωπικών ενοράσεων. Αυτή η βαθιά επίγνωση φέρει έναν τόνο θλίψης στην ομιλούσα ποιητική φωνή. Το υπαρξιακό Κενό μεταλλάσσεται σε κραυγή αγωνίας. Κι όσο περνούν τα χρόνια αυτή η ματαιότητα δηλητηριάζει πλέον τον «υδροφόρο ορίζοντα» του ποιητικού του τοπίου. Με αποτέλεσμα να γίνεται όλο και πιο πικρή, ειρωνική σχεδόν, αν και όχι αυτοσαρκαστική. Όχι όμως κι επεκτατική, αφού δεν γίνεται σε καμία στιγμή επική, παραμένοντας στο λυρικό κι αποφεύγοντας την ελεγεία ή την ευθεία σάτιρα. Το πολιτικό είναι βαθιά κρυμμένο και δεν ανευρίσκεται ποτέ πλήρως. Σαν αρχαιότητα θαμμένη κάτω από φερτά υλικά, στο δέλτα ενός ποταμού που έχει αποξηρανθεί. Ο μινιμαλισμός των στερνών ποιητικών συλλογών αγγίζει σχεδόν την αφαιρετική ασιατική τέχνη, όπως στο ποίημα «Μεσημέρι» (σελ. 402): Πάνω στο βράχο / η μαύρη ακτίνα / κάρφωσε τη σαύρα. Υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο. Κι ένα επίθετο, απολύτως απαραίτητο, αρχετυπικό, αντέχει το συμβολικό φορτίο του. Σαν Σίσυφος. Ο ποιητής επανέρχεται διαρκώς στο ίδιο χωράφι, συνυφαίνει το ίδιο μοτίβο, επικυρώνει τις ίδιες μετ-αισθήσεις που ολοένα οξύνονται μέχρι να επιτύχουν τη σχισματική οπτική της καθαρής όρασης, όπου το μέρος λειτουργεί για λογαριασμό του Άπαντος και το Σύμπαν συμπυκνώνεται σε μια μικρή κουκίδα. Ποίηση βαθιά επηρεασμένη από τον Συμβολισμό. Ποίηση αλληγορική και μετ-ερωτική, αφού κανείς πόθος δεν διαπερνά επειγόντως το κείμενο, ουδεμία ασθματική ανάσα δεν καταστρατηγεί τον δωρικό ρυθμό μιας ποίησης που δεν γίνεται ιωνική ή κορινθιακή, αφού δεν είναι φιλήδονη. Και σ’ αυτό διαφέρει από τους μη πολιτικούς ποιητές της γενιάς του. Γιατί δεν είναι μήτε ερωτικός μήτε πολιτικός μήτε φιλοσοφικός ο Βιστωνίτης. Είναι μάλλον «κινηματογραφικός», υπερ-ρεαλιστής ζωγράφος, εικονοπλάστης αλλά όχι παραμυθάς. Μη παραστατική η εικαστική του λεξιπλασία. Αγγίζει περισσότερο αυτό που λέμε «αφηρημένη τέχνη», μακριά από κάθε νεοκλασικισμό ή και ρομαντισμό ακόμα. Η δημοσιογραφική του ιδιότητα αντανακλάται σε αυτά τα γραπτά του, αφού ισορροπεί ανάμεσα στο λεχθέν και στο άφατο, στο άρρητο και στο πεζο-λογικό. Σίγουρα είναι μέγιστος ποιητής ο Αναστάσης Βιστωνίτης, από τους ίσως δώδεκα καλύτερους της θρυλικής γενιάς του 1970 που εξακολουθούν να γράφουν ακόμα και να ποιούν ήθος με τον βίο και την πολιτεία τους, αφού δεν εξαντλείται στην προσωπική ποιητική του έκφραση, αλλά ενισχύει συλλογικές ποιητικές δράσεις κι εκφράσεις, ενώ συμμετέχει με ομιλίες του και δοκίμια σε διεθνείς διοργανώσεις. Γιατί Ποίηση είναι πρωτίστως να ζούμε ποιητικά και τα γραπτά ποιήματα είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Πολιτική τελικά είναι η στάση μας απέναντι στα πράγματα. Ποιητική είναι η φύση και η θέση μας. Φιλοσοφική είναι αναπόφευκτα η σύγχρονη Λογοτεχνία, στον βαθμό που το παραζαλισμένο ανθρώπινο είδος περνάει μέσα από μια βαθιά πολιτισμική Κρίση. Και ο ρόλος του ποιητή είναι να φωτίσει αυτό το δρολάπι με όλη του την καθαρότητα. Ο Αναστάσης Βιστωνίτης είναι άλλοτε «Ελυτικός» κι άλλοτε «Σεφερικός». Ελάχιστα όμως ή και καθόλου «Καβαφικός». Ανάμεσα σε αυτές τις τρεις κορυφές κινείται η σύγχρονη νεοελληνική ποιητική μας έκφραση. Και ο Βιστωνίτης κινείται προς το κέντρο της.

ΒΙΒΛΙΟΑναστάσης ΒιστωνίτηςΠοιήματα 1971-2008Issue: 2057Issue date: 24-1-2019Has video: Exclude from popular: 0