ΓΑΛΑΖΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ / Οι μεγάλες ναυμαχίες στο Αιγαίο

06:18 26/8/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Οι ναυμαχίες του Πελοποννησιακού Πολέμου

Μετά την καταστροφή του σημαντικότερου μέρους του περσικού στόλου, οι Πέρσες δεν μπορούσαν πλέον να σταθούν στο Αιγαίο. Αντίθετα, το κύρος της συμμαχίας μετά την εντυπωσιακή νίκη, ενισχύθηκε αφάνταστα ενώ όλες οι ελληνικές πόλεις πείστηκαν ότι υπό την ηγεσία των Αθηναίων μπορούσαν να θεωρήσουν εξασφαλισμένη την ελευθερία τους. Το κράτος των Αθηνών μετά τις λαμπρές επιχειρήσεις της Αθηναϊκής Συμμαχίας

απέκτησε μεγάλη δύναμη και πλούτο. Μέσα σε δεκαπέντε χρόνια από την ίδρυση της συμμαχίας, είχε επιτευχθεί η απομάκρυνση των Περσών από τη Θράκη και τις ακτές της Μικράς Ασίας από τον Ελλήσποντο έως τη Λυκία. Το 450 π.Χ. ο Κίμων έπλευσε στην Κύπρο, με 200 τουλάχιστον συμμαχικές τριήρεις, για να εκδιώξει τους Πέρσες και να αποκαταστήσει την αθηναϊκή κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο. Τα ελληνικά πλοία έπλεαν ελεύθερα στο Αιγαίο όπου δεν υπήρχαν πια ούτε πειρατές, με αποτέλεσμα το εμπόριο των Αθηναίων και των συμμάχων να διεξάγεται απρόσκοπτα και να εισρέει άφθονο χρήμα στις συμμαχικές πόλεις. Οι Αθηναίοι διατηρούσαν μόνιμα για τις ανάγκες της συμμαχίας 200 τριήρεις και κατασκεύαζαν και επάνδρωναν κάθε χρόνο 20 νέα πλοία.

Σύρραξη μεταξύ Σάμου και Μιλήτου, 441-440 π.Χ.

Τον χειμώνα του 440 π.Χ., οι Αθηναίοι κλήθηκαν από τους Μιλήσιους να μεσολαβήσουν σε μια εδαφική διένεξή τους με τους Σαμίους. Οι Μιλήσιοι απευθύνθηκαν στην Αθήνα ως ηγέτιδα δύναμη της συμμαχίας και κατηγόρησαν τους Σαμίους για την άδικη επίθεση εναντίον τους. Οι Αθηναίοι κάλεσαν και τα δυο μέρη να σταματήσουν τον πόλεμο και να λύσουν τις διαφορές τους με αυτούς διαμεσολαβητές. Οι ολιγαρχικοί Σάμιοι δεν δέχτηκαν την πρόταση, με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να αντιδράσουν με απίστευτη ταχύτητα στέλνοντας την άνοιξη του 440 π.Χ. 40 πλοία από εκείνα που βρίσκονταν σε διαρκή ετοιμότητα, με αρχηγό τον Περικλή, ο οποίος κατέλυσε την αρχή των ολιγαρχικών και εγκαθίδρυσε στη Σάμο δημοκρατικό πολίτευμα. Έπειτα από δυο ναυμαχίες και μια πολιορκία, οι Αθηναίοι εδραίωσαν ξανά την ηγετική τους θέση, επεμβαίνοντας για να υπερασπίσουν τη Μίλητο, ένα ασθενέστερο μέλος της συμμαχίας τους.

[1.115.1] Λίγο μετά την επιστροφή του στρατού τους από την Εύβοια, οι Αθηναίοι έκαναν τριαντάχρονες σπονδές με τους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους και τους έδωσαν πίσω την Νίσαια, τις Πηγές, την Τροιζήνα και την Αχαΐα, δηλαδή όσα εδάφη της Πελοποννησιακής Συμμαχίας είχαν, έως τότε, οι Αθηναίοι στην κατοχή τους. [1.115.2] Έξι χρόνια μετά άρχισε ο πόλεμος μεταξύ της Σάμου και της Μιλήτου εξαιτίας της Πριήνης. Οι Μιλήσιοι υστέρησαν στον πόλεμο αυτό και πήγαν στην Αθήνα, όπου κατηγόρησαν έντονα τους Σαμίους. Τους υποστήριξαν σ᾽ αυτό και μερικοί Σάμιοι που επιζητούσαν ν᾽ ανατρέψουν το πολίτευμα του νησιού. [1.115.3] Οι Αθηναίοι έστειλαν σαράντα καράβια στη Σάμο, εγκατάστησαν δημοκρατικό πολίτευμα και πήραν ομήρους πενήντα άντρες και πενήντα παιδιά. Άφησαν φρουρά στη Σάμο και γύρισαν στην Αθήνα.

                                       «Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η ναυμαχία της Πάτρας, 429 π.Χ.

Ο πελοποννησιακός στόλος, αποτελούμενος από 47 τριήρεις επιχειρεί να περάσει τον Κορινθιακό κόλπο, τον οποίο ωστόσο φυλά ο Αθηναίος ναύαρχος Φορμίων με 20 τριήρεις. Οι διοικητές του πελοποννησιακού στόλου, για να μην τους καταλάβει, θα προσπαθήσουν να περάσουν απαρατήρητοι το βράδυ. Ο Φορμίων τους καταλαβαίνει και κυκλώνει τον πελοποννησιακό στόλο, οι Αθηναίοι επιτίθενται και βυθίζουν 12 πλοία. Έτσι τελείωσε η ναυμαχία με νίκη του Φορμίωνα που αμέσως μετά έστησε τρόπαιο.

[2.84.3] Όταν άρχισε να φυσάει ο άνεμος, έγινε μεγάλη σύγχυση στα πολεμικά των Πελοποννησίων που είχαν πυκνώσει την παράταξή τους κι εμποδίζονταν απ᾽ τα ελαφριά σκάφη. Τα πολεμικά έπεφταν το ένα απάνω στο άλλο, οι ναύτες προσπαθούσαν να τα χωρίσουν με κοντάρια, βρίζανε φωνάζοντας, κι έτσι δεν ακούγονταν ούτε οι διαταγές ούτε το παράγγελμα των κελευστών. Οι κωπηλάτες, άπειροι, δεν μπορούσαν με την θαλασσοταραχή να βγάζουν τα κουπιά απ᾽ το νερό κι έτσι ήταν ακόμα πιο δύσκολο να κυβερνηθούν τα καράβια. Στην πιο κατάλληλη στιγμή ο Φορμίων ύψωσε το σήμα και οι Αθηναίοι έκαναν επίθεση. Βύθισαν αμέσως μια από τις ναυαρχίδες κι ύστερα, όπου κι αν χτυπούσαν, προκαλούσαν την καταστροφή. Έφεραν τον εχθρό σε τέτοια θέση και σύγχυση, ώστε κανένα καράβι να μην προσπαθήσει να τους αντισταθεί κι όλος ο Πελοποννησιακός στόλος έφυγε προς την Πάτρα και την Δύμη της Αχαΐας. [2.84.4] Οι Αθηναίοι τους καταδίωξαν κι αιχμαλώτισαν δώδεκα καράβια. Τα πληρώματά τους τα πήραν στα δικά τους και πήγαν στην Μολύκρεια. Έστησαν τρόπαιο στο Ρίον κι αφού αφιέρωσαν ένα από τα εχθρικά καράβια στον Ποσειδώνα, γύρισαν στην Ναύπακτο.

                               «Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η ναυμαχία Ρίου και Ναυπάκτου, 429 π.Χ.

Οι Πελοποννήσιοι στέλνουν βοήθεια μετά την ήττα στην Πάτρα  και ο στόλος τους πλέον αριθμεί 77 τριήρεις. Με αυτές πλέουν και πάλι προς το Κορινθιακό κόλπο. Οι δύο αντίπαλοι μένουν επί δύο μέρες ακίνητοι. Οι Πελοποννήσιοι προσπαθούν να παρασύρουν τους Αθηναίους. Οι Αθηναίοι καταφέρνουν και ανασυντάσσονται επιτυγχάνοντας άλλη μια νίκη. 

[2.90.1] Αυτά, περίπου, τα ενθαρρυντικά είπε ο Φορμίων. Οι Πελοποννήσιοι, βλέποντας ότι οι Αθηναίοι δεν έκαναν επίθεση κι απόφευγαν να μπουν στα στενά του κόλπου, θέλησαν να τους παρασύρουν εκεί παρά τη θέλησή τους. Σήκωσαν άγκυρα με την αυγή κι έπλεαν κοντά στις δικές τους ακτές, στο εσωτερικό του κόλπου, σε τετράδες. Μπροστά πήγαινε η δεξιά πτέρυγά τους, όπως όταν ήσαν αγκυροβολημένα τα καράβια. [2.90.2] Στο σημείο εκείνο της παράταξής τους είχαν βάλει τα ταχύτερα καράβια τους. Αν ο Φορμίων νόμιζε ότι πάνε να χτυπήσουν την Ναύπακτο και πήγαινε να την βοηθήσει, πλέοντας κι εκείνος κοντά στην ακτή, τότε θα του έκαναν επίθεση και δεν θα μπορούσαν οι Αθηναίοι ν᾽ αποφύγουν την ναυμαχία, γιατί η δεξιά πτέρυγα θα τους έκοβε τον δρόμο. [2.90.3] Καθώς είχαν προβλέψει, ο Φορμίων, βλέποντάς τους να πλέουν προς τα εκεί, φοβήθηκε για την αφρούρητη Ναύπακτο, κι έδωσε διαταγή να επιβιβαστούν γρήγορα τα πληρώματα και, παρά το σχέδιό του, άρχισε να πλέει κοντά στην ακτή όπου τον ακολουθούσαν οι Μεσσήνιοι οπλίτες για να βοηθήσουν, αν ήταν ανάγκη.

«Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η μάχη και η ναυμαχία της Πύλου, 425 π.Χ.

Η μάχη της Πύλου και της Σφακτηρίας διεξήχθη το 425 π.Χ. μεταξύ των Αθηναίων και των Σπαρτιατών και έληξε με νίκη των Αθηναίων και παράδοση των Σπαρτιατών. Η μάχη διεξήχθη σε δύο φάσεις. Αρχικά, οι Αθηναίοι κατέλαβαν την Πύλο και ανάγκασαν τους Σπαρτιάτες να στείλουν στρατό και στόλο στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας στην Πύλο, οι Αθηναίοι κατέστρεψαν αρκετά σπαρτιατικά πλοία.

[4.12.3] Η τύχη έφερε τα πράγματα κατά τέτοιον τρόπο, ώστε οι Αθηναίοι να υπερασπίζουν στεριά, και μάλιστα σε λακωνικό έδαφος, εναντίον μιας απόβασης από θάλασσα και οι Λακεδαιμόνιοι να προσπαθούν, με καράβια, ν᾽ αποβιβαστούν σε δικό τους έδαφος που κρατούσαν Αθηναίοι. Τον καιρό εκείνο οι Λακεδαιμόνιοι φημίζονταν για την δύναμή τους στην στεριά και τον ανίκητο στρατό τους, ενώ οι Αθηναίοι είχαν την απόλυτη υπεροχή στη θάλασσα και στο ναυτικό.

[4.13.3] Όταν είδαν ότι όλες οι ακτές και η Σφακτηρία ήσαν γεμάτες στρατό και ότι ο εχθρικός στόλος ήταν μέσα στο λιμάνι χωρίς σκοπό να βγει να ναυμαχήσει, δεν ήξεραν πού να προσορμιστούν και πήγαν στο ερημονήσι Πρώτη, που δεν απέχει πολύ, όπου άραξαν. Την επομένη ετοιμάστηκαν και ανοίχτηκαν για ναυμαχία, με σκοπό ν᾽ αντιμετωπίσουν τον εχθρό αν έβγαινε στ᾽ ανοιχτά, αλλιώς θα έμπαιναν εκείνοι στο λιμάνι να τους επιτεθούν.

 [4.13.4] Οι Λακεδαιμόνιοι ούτε βγήκαν στ᾽ ανοιχτά ούτε είχαν φράξει, όπως το είχαν σκοπό, τα στόμια του λιμανιού. Ο στρατός τους, στην στεριά, έμενε αργός, ενώ τα πληρώματα μπήκαν στα καράβια κι ετοιμάζονταν για ναυμαχία αν έμπαινε ο εχθρός στο λιμάνι που είναι ευρύχωρο.

[4.14.1] Οι Αθηναίοι, όταν είδαν την κατάσταση, έκαναν επίθεση κι από τα δύο στόμια του λιμανιού κι έτρεψαν σε φυγή τα περισσότερα από τα εχθρικά καράβια που είχαν σηκώσει άγκυρα κι είχαν παραταχτεί εναντίον τους. Τα καταδίωξαν στη μικρή απόσταση που τα χώριζε απ᾽ τη στεριά, σε πολλά προξένησαν ζημίες κι αιχμαλώτισαν πέντε, ένα μάλιστα με το πλήρωμά του. Στα άλλα, που είχαν καταφύγει στην παραλία, τους έκαναν επίθεση με το έμβολο. Τσάκισαν και μερικά καράβια που δεν είχαν προλάβει να ξεκινήσουν κι επιβίβαζαν ακόμα τα πληρώματά τους. Άλλα, που τα είχαν εγκαταλείψει τα πληρώματά τους, τα έδεσαν κι άρχισαν να τα ρυμουλκούν αδειανά.

«Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η ναυμαχία της Σύμης, 411 π.Χ.

Η ναυμαχία της Σύμης πραγματοποιήθηκε το 411 π.Χ. ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες στο πλαίσιο του Πελοποννησιακού Πολέμου στη Σύμη. Οι δύο στόλοι έμαθαν που βρισκόταν ο αντίπαλός τους και συναντήθηκαν στη Σύμη. Όμως τότε ήταν σε εξέλιξη μια καταιγίδα, με αποτέλεσμα οι δύο στόλοι να έχουν κακή ορατότητα. Και οι δυο πλευρές δεν έδειξαν προθυμία να συνεχιστούν οι συγκρούσεις.

[8.42.1] Έφυγε, λοιπόν, ο Αστύοχος όπως ήταν, με κατεύθυνση τη Σύμη, προτού γίνει αντιληπτός, ώστε να αιφνιδιάσει κάπου στ᾽ ανοιχτά, τον εχθρικό στόλο, αλλά βρήκε δυνατή βροχή και ομίχλη και τα καράβια του σκόρπισαν μέσα στο σκοτάδι και η σύγχυση ήταν γενική. [8.42.2] Με την αυγή, ο στόλος ήταν διασκορπισμένος και η αριστερή του πτέρυγα ήταν ορατή από τους Αθηναίους, ενώ τα υπόλοιπα καράβια περιπλανιόνταν ακόμα γύρω στο νησί. Ο Χαρμίνος και οι Αθηναίοι νόμισαν ότι ήσαν τα καράβια της Καύνου που παραφύλαγαν. [8.42.3] Έκαναν γρήγορα επίθεση με λιγότερα από είκοσι καράβια και βούλιαξαν αμέσως τρία, προκαλώντας βλάβες σε άλλα. Είχαν την υπεροχή έως την στιγμή που φάνηκε ξαφνικά το μεγαλύτερο μέρος του εχθρικού στόλου, που άρχισε να τους περικυκλώνει από παντού.

«Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η ναυμαχία της Αβύδου, 410 π.Χ.

Ο αθηναϊκός στόλος βρισκόταν στη Σηστό και αριθμούσε 74 πλοία. Με το που πληροφορήθηκαν ότι οι Σπαρτιάτες ετοιμάζονταν να επιτεθούν  στην Άβυδο, αμέσως κατευθύνθηκαν εναντίον τους. Η ναυμαχία άρχισε με τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες να πολεμούν λυσσαλέα ο ένας με τον άλλο. Ωστόσο, με την άφιξη του Αλκιβιάδη που ηγείτο 17 τριηρών το ηθικό των Αθηναίων αναπτερώθηκε και κατάφεραν να διασπάσουν την παράταξη των Σπαρτιατών. Οι Αθηναίοι είχαν μικρές απώλειες, ενώ οι Σπαρτιάτες έχασαν 30 πλοία.

[8.103.1] Μετά απ᾽ αυτό, τα καράβια της Αβύδου ενώθηκαν με τα άλλα κι έγιναν όλα μαζί ογδόντα έξι. Την ημέρα εκείνη πολιόρκησαν τον Ελαιούντα, αλλά επειδή η πολιτεία δεν ήθελε να προσχωρήσει έφυγαν πίσω στην Άβυδο. [8.103.2] Οι Αθηναίοι, τους οποίους είχαν ειδοποιήσει οι σκοποί τους, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι ο εχθρικός στόλος είχε περάσει από την Λέσβο χωρίς να τον καταλάβουν και εξακολουθούσαν να πολιορκούν την Ερεσό τειχομαχώντας. Μόλις όμως τους ήρθαν οι πληροφορίες, εγκατέλειψαν αμέσως την Ερεσό κι έφυγαν για τον Ελλήσποντο όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. [8.103.3] Έπιασαν δύο πελοποννησιακά καράβια τα οποία, επάνω στην ορμητική καταδίωξη, είχαν ανοιχτεί στο πέλαγος και πήγαν να πέσουν απάνω τους. Την επομένη έφτασαν στον Ελαιούντα όπου άραξαν. Εκεί έφεραν και όσα καράβια είχαν καταφύγει στην Ίμβρο κι ετοιμάζονταν πέντε μέρες να ναυμαχήσουν.

«Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η ναυμαχία στο Κυνός Σήμα, 411 π.Χ.

Μετά την καταστροφή των Αθηναίων στη Σικελία (413 π.Χ.), διάφορες πόλεις εξεγέρθηκαν κατά της Αθήνας. Η επικράτηση των ολιγαρχικών στην Αθήνα δεν πτόησε τους δύο Αθηναίους στρατηγούς, τον Θράσυλλο και τον Θρασύβουλο, που θέλησαν να ξανακερδίσουν τις αθηναϊκές κτήσεις στον Ελλήσποντο και έτσι, με έναν στόλο 76 πλοίων κατευθύνθηκαν προς την Ιωνία. Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος, ο Μίνδαρος, με έναν στόλο 86 πλοίων υποκινούσε εξεγέρσεις στον Ελλήσποντο και παρέμενε εκεί για να υποκινήσει νέες. Ο αθηναϊκός και ο σπαρτιατικός στόλος μόλις αντίκρισαν ο ένας τον άλλον άρχισαν τη σύγκρουση. Παρά την αρχική επικράτηση των Σπαρτιατών, τελικά οι Αθηναίοι ολοκλήρωσαν τη ναυμαχία  νικητές  πλέοντας προς την Κύζικο όπου κατέλαβαν πολλές από τις χαμένες κτήσεις τους.

[8.106.1] Αφού τράπηκαν σε φυγή οι Πελοποννήσιοι κατόρθωσαν να καταφύγουν πρώτα στον ποταμό Μείδιο και μετά στην Άβυδο. Οι Αθηναίοι αιχμαλώτισαν λίγα καράβια, γιατί ο Ελλήσποντος είναι στενός και ο εχθρός μπόρεσε να βρει καταφύγιο στην κοντινή στεριά. Η νίκη, όμως, αυτή ήρθε σε πολύ κατάλληλη στιγμή, [8.106.2] γιατί έως τότε φοβόνταν το ναυτικό των Πελοποννησίων μετά τις πρόσφατες αποτυχίες τους και μετά την συμφορά της Σικελίας. Έπαψαν ν᾽ αμφιβάλλουν για την δική τους ικανότητα και να πιστεύουν ότι ο εχθρός είναι άξιος στα ναυτικά. [8.106.3] Κυρίεψαν οκτώ καράβια της Χίου, πέντε κορινθιακά, δύο αμπρακιώτικα, δύο βοιωτικά, ένα λευκαδίτικο, ένα σπαρτιατικό, ένα των Συρακουσίων κι ένα της Πελλήνης. Οι ίδιοι έχασαν δεκαπέντε καράβια. [8.106.4] Έστησαν τρόπαιο στο ακρωτήρι Κυνός Σήμα, μάζεψαν τα ναυάγια, έδωσαν πίσω στον εχθρό τους νεκρούς του με ανακωχή κι έστειλαν ένα καράβι στην Αθήνα για να πάει το μήνυμα της νίκης.

«Θουκυδίδη Ιστορία», μτφρ. Άγγελος Βλάχος, εκδ. Εστία.

Η ναυμαχία της Κυζίκου, 410 π.Χ.

Παρά την ήττα των Σπαρτιατών στην Άβυδο, ο Σπαρτιάτης ναύαρχος   Μίνδαρος με την υποστήριξη του Φαρνάβαζου συγκέντρωσε στόλο 80 πλοίων και πολιόρκησαν το 410 π.Χ. την Κύζικο, μια πόλη του Ελλησπόντου. Τότε οι αρχηγοί του αθηναϊκού στόλου, Αλκιβιάδης, Θηραμένης και Θρασύβουλος, δημιούργησαν έναν στόλο 86 πλοίων για να σταματήσουν τον Μίνδαρο. Επίσης, ο Αθηναίος στρατηγός Χάρης, με τις χερσαίες του δυνάμεις, κατευθυνόταν προς την Κύζικο σε βοήθεια των άλλων στρατηγών. Την επόμενη μέρα οι Σπαρτιάτες έστειλαν μια επιστολή στη Σπάρτη, που έλεγε: «Τα πλοία καταστράφηκαν. Ο Μίνδαρος είναι νεκρός. Οι άνδρες πεινούν. Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Οι Αθηναίοι έγιναν και πάλι κύριοι του Ελλησπόντου».

[1.1.19] Οι Πελοποννήσιοι και ο Φαρνάβαζος είχαν εγκαταλείψει την πόλη, κι έτσι οι Κυζικηνοί δέχτηκαν τους Αθηναίους. [1.1.20] Ο Αλκιβιάδης έμεινε εκεί είκοσι μέρες, συγκεντρώνοντας πολλά χρήματα από τους Κυζικηνούς, αλλά δίχως να τους πειράξει σε τίποτ᾽ άλλο· κατόπιν έφυγε για την Προκόννησο κι από κει για την Πέρινθο και τη Σηλυμβρία. [1.1.21] Οι Περίνθιοι δέχτηκαν να μπει ο στρατός στην πόλη τους· οι Σηλύμβριοι δεν τον δέχτηκαν, έδωσαν όμως χρήματα. [1.1.22] Έπειτα οι Αθηναίοι πήγαν στη Χρυσόπολη (που ανήκε στη Καλχηδόνα), την οχύρωσαν, εγκατέστησαν τελωνείο κι άρχισαν να φορολογούν με το ένα δέκατο του φορτίου τους όσα εμπορικά πλοία έρχονταν από τον Εύξεινο. Άφησαν εκεί φρουρά τριάντα πολεμικά και δύο στρατηγούς, τον Θηραμένη και τον Εύμαχο, μ᾽ εντολή να επιτηρούν τη βάση και τα πλοία που ᾽βγαιναν από τα Στενά και να παρενοχλούν όσο μπορούν τον εχθρό· οι υπόλοιποι στρατηγοί έφυγαν για τον Ελλήσποντο.[1.1.23] Ο Ιπποκράτης, υπαρχηγός του Μινδάρου, έστειλε στη Λακεδαίμονα την ακόλουθη γραπτή αναφορά, που έπεσε στα χέρια των Αθηναίων: «Χάθηκαν τα πλοία. Μίνδαρος σκοτώθηκε. Πεινούν οι άντρες. Δεν ξέρουμε τί να κάνουμε».

«Ξενοφώντος Ελληνικά», μτφρ. Ρόδης Ρούφος, εκδ. Γαλαξίας, Αθήνα 1966

Η ναυμαχία του Νοτίου, 406 π.Χ. 

Το 407 π.Χ., ο Λύσανδρος, ο νέος ναύαρχος της Σπάρτης, ανέλαβε τον σπαρτιατικό στόλο που αριθμούσε πλέον 90 πλοία έχοντας τη βάση του στην περιοχή του Νοτίου κοντά στην Έφεσο. Ο  Αλκιβιάδης μαθαίνοντας πως ο σπαρτιατικός στόλος ήταν στο Νότιο έσπευσε να τον συναντήσει. Αφού συγκέντρωσε 80 πλοία στο Νότιο, έφυγε για να βοηθήσει τους συμπολίτες του στην πολιορκία της Φώκαιας. Ως αντικαταστάτη του άφησε τον Αντίοχο, ο οποίος παράκουσε τις συμβουλές του Αλκιβιάδη και ετοιμάστηκε για ναυμαχία με τους Σπαρτιάτες. Οι Σπαρτιάτες κέρδισαν μια απρόσμενη νίκη, ενώ ο αθηναϊκός στόλος κατευθύνθηκε στο Νότιο για να ανασυνταχθεί.

Η Ναυμαχία των Αργινουσών, 406 π.Χ.

Η ναυμαχία στις Αργινούσες (νησιά στα παράλια της Μικράς Ασίας απέναντι από τη Λέσβο) έγινε μεταξύ οκτώ Αθηναίων στρατηγών που ηγούνταν 155 τριηρών και του Σπαρτιάτη Καλλικρατίδα που ηγείτο 120. Η ναυμαχία έληξε με νίκη των αθηναϊκών δυνάμεων και το αποτέλεσμα προκάλεσε πρόταση συνθηκολόγησης από τη Σπάρτη, απορρίφθηκε όμως από την Αθήνα ως ασύμφορη, αφού προϋπέθετε να παραμείνουν στην Πελοποννησιακή Συμμαχία πολλά νησιά του Αιγαίου και πόλεις της Ιωνίας που είχαν στο μεταξύ αλλάξει στρατόπεδο. Επιπλέον, η νίκη αμαυρώθηκε από την εκτέλεση των νικητών Αθηναίων στρατηγών, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θάνατο επειδή δεν μπόρεσαν μετά να διασώσουν τους ναυαγούς και δεν περισυνέλεξαν τις σορούς 5.000 συμπολεμιστών τους.

[1.7.3] Κατόπιν οι στρατηγοί έδωσαν αναφορά στη Βουλή για τη ναυμαχία και για τη σφοδρότητα της τρικυμίας. Με πρόταση του Τιμοκράτη η Βουλή αποφάσισε να φυλακιστούν κι οι υπόλοιποι στρατηγοί και να παραπεμφθούν στη Συνέλευση του λαού. [1.7.4] Έπειτα συνεδρίασε η Συνέλευση, όπου κι άλλοι κατηγόρησαν τους στρατηγούς, ιδιαίτερα όμως ο Θηραμένης: έπρεπε να λογοδοτήσουν, είπε, γιατί δεν περιμάζεψαν τους ναυαγούς. Σαν απόδειξη ότι δεν έριχναν την ευθύνη σε κανέναν άλλο, παρουσίασε το γράμμα που ᾽χαν στείλει στη Βουλή και στη Συνέλευση, όπου ανέφεραν ως μόνη δικαιολογία την τρικυμία.

«Ξενοφώντος Ελληνικά», μτφρ. Ρόδης Ρούφος, εκδ. Γαλαξίας, Αθήνα 1966

Ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, 405 π.Χ.

Ο λόγος για τη ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, όπου ο Λύσανδρος, επικεφαλής του σπαρτιατικού στόλου, αιφνιδίασε και κατατρόπωσε τον ισχυρότερο αθηναϊκό στόλο τον Σεπτέμβριο του 405 π.Χ., με τελικό αποτέλεσμα την παράδοση της Αθήνας και το τέλος του μακροχρόνιου πολέμου.

[2.1.28] Τότε ο Λύσανδρος έδωσε αμέσως παράγγελμα να ξεκινήσει ο στόλος με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα· ο Θώραξ ακολουθούσε κι αυτός, με το πεζικό. Όταν ο Κόνων είδε τον εχθρό να πλησιάζει, παρήγγειλε να τρέξουν αμέσως όλοι στα καράβια. Καθώς όμως είχαν σκορπίσει τα πληρώματα, άλλα πλοία βρέθηκαν με δυο σειρές κωπηλάτες μονάχα, άλλα με μία κι άλλα αδειανά. Το πλοίο του Κόνωνος κι άλλα εφτά κοντινά του, που βρέθηκαν επανδρωμένα, βγήκαν όλα μαζί στ’ ανοιχτά με την «Πάραλο»· όλα τ’ άλλα έμειναν στον γιαλό κι έπεσαν στα χέρια του Λυσάνδρου. Το μεγαλύτερο μέρος του στρατού αιχμαλωτίστηκε στη στεριά, αν και μερικοί βρήκαν καταφύγιο στα οχυρώματα.

Διαβάστε επίσης:

Γαλάζια πατρίδα – Οι μεγάλες ναυμαχίες στο Αιγαίο

Γαλάζια πατρίδα: Οι μεγάλες ναυμαχίες στο Αιγαίο – Η ναυμαχία της Σαλαμίνας, 480 π. Χ.

Γαλάζια Πατρίδα / Οι μεγάλες ναυμαχίες στο Αιγαίο