Γιατί οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την Μ. Ανατολή

09:17 12/12/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΚΟΣΜΟΣΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η μακρά περίοδος της απόλυτης αμερικανικής ηγεμονίας στην Μ. Ανατολή ατονεί. Μεταξύ Β' Παγκοσμίου Πολέμου κι επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου οι ΗΠΑ κατείχαν τα αδιαμφισβήτητα πρωτεία στην Μ. Ανατολή, επιχειρώντας και στρατιωτικά σε ορισμένες περιπτώσεις.

Για χρόνια τα συμφέροντα των Αμερικανών και των στρατηγικών τους εταίρων στην περιοχή συνέπιπταν και εξυπηρετούνταν κυρίως μέσω οικονομικών - διπλωματικών σχέσεων, σε συνδυασμό με μια μόνιμη στρατιωτική παρουσία.

Οι ΗΠΑ και τα κράτη του Κόλπου μοιράζονταν την ανάγκη να διατηρούν σταθερή την ροή και τις τιμές του πετρελαίου. Και, από την Ιρανική Επανάσταση του 1979, ΗΠΑ, Ισραήλ και Κράτη του Κόλπου είχαν τον από κοινού στόχο του «περιορισμού» του Ιράν.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, πολλοί παράγοντες άλλαξαν στην σκακιέρα της περιοχής. Ο Ομπάμα ξεκάθαρα αποτραβήχτηκε σε μεγάλο βαθμό από τον στρατιωτικό παρεμβατισμό στην Μ. Ανατολή παρά την άνοδο του ISIS και της πρόσκαιρης συμμαχίας Δύσης -Ρωσίας απέναντί του. Παρά τις πιέσεις ακόμα και μέσα από την Αμερική, παραμένει αρνητικός στο να εμπλακούν αμερικανικές δυνάμεις σε ευρείας κλίμακας πόλεμο στο έδαφος της Συρίας.

Πολλοί, όπως οι Ρεπουμπλικανοί στην Αμερική, ερμηνεύουν αυτή την στάση ως αδυναμία και αστοχία εξυπηρέτησης των αμερικανικών συμφερόντων. Στην πραγματικότητα, όμως, τα ίδια τα αμερικανικά συμφέροντα αλλάζουν και η μερική «υπαναχώρηση» των ΗΠΑ από την Μ. Ανατολή αποτελεί μάλλον στρατηγική διόρθωση παρά απόσυρση.

Οδεύουμε, λοιπόν, προς το τέλος της Pax Americana για τους παρακάτω λόγους.

1. Σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής ανασφάλειας και με σοβαρές περικοπές στον αμερικανικό στρατιωτικό προϋπολογισμό, μια επεκτατική πολιτική στην Μ. Ανατολή θεωρείται υπερβολικά δαπανηρή. Συγκριτικά πάντα με τα όποια οφέλη.

2. Το fracking μείωσε δραματικά την άμεση πετρελαϊκή εξάρτηση της Αμερικής από τον "μαύρο χρυσό" του Κόλπου και συρρίκνωσε την σημασία της στρατηγικής σχέσης μεταξύ ΗΠΑ, Σαουδικής Αραβίας και μικρότερων Κρατών του Κόλπου. Στο άμεσο μέλλον η Αμερική θα ξεπεράσει την Σ. Αραβία ως η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα και θα χρειάζεται να εισάγει πολύ λιγότερα ορυκτά καύσιμα. Αντιθέτως θα εξάγει κιόλας. Αν και αναμένεται να συνεχίσουν οι χώρες του Κόλπου να καθορίζουν την παγκόσμια τιμή του πετρελαίου και αμερικανικές εταιρίες να διατηρούν τα μερίδιά τους στις αραβικές πετρελαιοπηγές, οι ΗΠΑ θα έχουν απελευθερωθεί σε τεράστιο βαθμό.

3. Από την σκοπιά των ΗΠΑ, η Μ. Ανατολή έχει εξελιχθεί σε αμφίβολο επενδυτικό προορισμό. Εκτός του πετρελαίου, η περιοχή διαθέτει ελάχιστο νερό, λίγες και σποραδικές καλλιέργειες, και τεράστια υπερπροσφορά εργασίας. Από τις χώρες της Μ. Ανατολής που ακόμη... λειτουργούν, οι περισσότερες έχουν τεράστια δημοσιονομικά και εξωτερικά ελλείμματα και μη αποτελεσματικούς πολυδάπανους δημόσιους τομείς.

4. Οι πόλεμοι σε μεγάλα τμήματα της Μ. Ανατολής οδήγησαν σε εκτόπιση τεράστιων κομματιών των πληθυσμών και στέρησαν από τους νεότερους κάθε μορφωτική και επαγγελματική ελπίδα. Αυτές οι συνθήκες οδήγησαν σε πολιτικό και θρησκευτικό φανατισμό που ακυρώνει κάθε αμερικανική φιλοδοξία για εγκαθίδρυση φιλελεύθερων δημοκρατιών στην Μ. Ανατολή. Τέτοια σχέδια δεν καρποφόρησαν ούτε τα χρόνια αμέσως μετά την 9/11, όταν οι ΗΠΑ είχαν πολύ περισσότερο ρευστό για να ρίξουν στο πρότζεκτ. Η δε εξάπλωση του τζιχαντισμού αποδυνάμωσε κι άλλο τους στρατηγικούς δεσμούς μεταξύ των Αμερικανών και των εταίρων τους στην περιοχή.

5. Καινούργιοι «πονοκέφαλοι», εξάλλου, όπως ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - Κίνας στρέφουν την αμερικανική προσοχή στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού.

6. Η συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα αλλάζει μια και καλή το σκηνικό στην περιοχή. Η Αμερική φιλοδοξεί να μεταμορφώσει την φυσιογνωμία του Ιράν μέσα στην επόμενη δεκαετία, όμως άμεσα κεφαλαιοποιεί το ντηλ για να βελτιώσει τις σχέσεις της με την Τεχεράνη, με στόχο, εκτός των άλλων, να την βάλει στο παιχνίδι της συνδιαμόρφωσης ενός ειρηνευτικού σχεδίου για την πολιτική μετάβαση στην Συρία.

7. Και, φυσικά, υπάρχει πάντα και η πικρή εμπειρία του χάους που άφησε πίσω της η αμερικανική στρατιωτική εισβολή στο Ιράκ.

Βέβαια, οι ΗΠΑ δεν πρόκειται ποτέ να αποτραβηχτούν ολοκληρωτικά από την Μ. Ανατολή, όμως θα συνεχίσουν να περιορίζουν τον στρατιωτικό τους ρόλο και θα ασκούν την διπλωματική - οικονομική τους ισχύ επιλεκτικά για να εξασφαλίζουν επιρροή και να διαφυλάττουν τα αμερικανικά συμφέροντα.

Εν ολίγοις, ο στρατιωτικός χαρακτήρας του αμερικανικού παρεμβατισμού που ήταν η πρακτική των τελευταίων 14 χρόνων εγκαταλείπεται και η Ουάσινγκτον χαράζει μια καινούργια ευρύτερη στρατηγική για την Μ. Ανατολή.

Κανείς δεν μπορεί εκ των προτέρων να γνωρίζει πως θα διαμορφωθεί η τελική εικόνα όταν θα έχει κατακάτσει η σκόνη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η «νέα» Μ. Ανατολή είναι έργο εν εξελίξει και διαμορφώνεται μπροστά στα μάτια μας.

ΗΠΑΜέση ΑνατολήISISΡωσίασυμφέρονταπετρέλαιοΙράκHas video: