Η... χαμένη τιμή του προϋπολογισμού

07:24 13/7/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

«Η φετινή χρονιά, όσον αφορά την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού, θα πρέπει πλέον να θεωρείται χαμένη» έλεγε με νόημα ανώτατο στέλεχος του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Το εν λόγω στέλεχος προχώρησε σε αυτή την εκτίμηση γνωρίζοντας ότι, έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα και ανεξάρτητα από το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον από τη Δευτέρα, πλέον είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να αποφευχθεί η βαθιά ύφεση και για το 2015. Μια βαθιά ύφεση, η οποία θα δημιουργήσει πολλά

προβλήματα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, όσα μέτρα και αν φορτωθεί ο Έλληνας φορολογούμενος για φέτος. Εκτροχιασμός Όταν το βράδυ της 28ης Ιουνίου αποφασιζόταν να κλείσουν οι τράπεζες και να μπουν τα capital controls, ο κρατικός προϋπολογισμός αντιμετώπιζε ήδη πολλά προβλήματα. ♦ Η υστέρηση στην είσπραξη των φορολογικών εσόδων ξεπερνούσε τα 1,74 δισεκατομμύρια ευρώ στο πεντάμηνο, καθώς εισπράχθηκαν μόλις 14,787 δισ. ευρώ, με τον στόχο να έχει οριοθετηθεί στα 16,55 δισ. ευρώ. ♦ Αν ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι το Δημόσιο είχε στερήσει από τον ιδιωτικό τομέα πληρωμές 2,62 δισ. ευρώ, τότε γίνεται αντιληπτός ο εκτροχιασμός του προϋπολογισμού ήδη από το πεντάμηνο. ♦ Δυστυχώς τα στοιχεία του Ιουνίου έφεραν τον προϋπολογισμό σε ακόμη χειρότερη κατάσταση. Πληροφορίες αναφέρουν ότι τα έσοδα εμφάνισαν πρόσθετη υστέρηση έναντι των στόχων κατά περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ, ενώ και στο σκέλος των δαπανών συνεχίστηκε η λογική του «δεν πληρώνω». Έτσι το εξάμηνο εμφανίζει πλέον υστέρηση της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ στο σκέλος των εσόδων και υπερσυγκράτηση δαπανών, που πλησιάζουν πλέον τα 3,5 δισ. ευρώ.Αυτά τα στοιχεία είναι ήδη καταγεγραμμένα στα βιβλία του υπουργείου Οικονομικών και δεν αλλάζουν. Το ζήτημα είναι τι γίνεται από εδώ και στο εξής. Ο Ιούλιος θα είναι ο πρώτος μήνας στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας που θα κλείσει – σε οικονομικό επίπεδο – με τις τράπεζες να έχουν κατεβασμένα ρολά για τουλάχιστον ένα δεκαήμερο και τα ATM να βγάζουν ευρώ με το... σταγονόμετρο. Όσο κι αν χιλιάδες φορολογούμενοι έσπευσαν στα ATM για να πληρώσουν μαζικά φόρους, αυτό δεν είναι αρκετό για να αντιστρέψει την κατακόρυφα πτωτική πορεία στο σκέλος των εσόδων. Οι εξελίξεις Οι ραγδαίες εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους συνέπεσαν χρονικά με την πιο κρίσιμη περίοδο και αυτό θα αποτυπωθεί στον κρατικό προϋπολογισμό. Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι;1 Το κλείσιμο των τραπεζών επηρεάζει άμεσα το ΑΕΠ της χώρας. Όταν – και αν – καταλαγιάσει ο θόρυβος, θα γίνει αποτίμηση της ζημιάς που έχει προκληθεί στην οικονομία τόσο από τα κλειστά τραπεζικά καταστήματα όσο και από τα capital controls, που οδήγησαν σε πλήρες πάγωμα των συναλλαγών. Οι όποιες αυξημένες συναλλαγές στα σούπερ μάρκετ ή στα βενζινάδικα δεν είναι επαρκείς ώστε να αντισταθμίσουν τα έσοδα που χάθηκαν ♦ από τις ακυρώσεις στον τουρισμό (κυρίως τον εγχώριο), ♦ από την αναστολή της παραγωγικής διαδικασίας σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες, ♦ από την καθίζηση στην κατανάλωση (σ.σ.: δεν κινείται σχεδόν τίποτε πέρα από τα απαραίτητα), ♦ από τα τεράστια προβλήματα στις εισαγωγές αλλά και την προμήθεια των επιχειρήσεων με πρώτες ύλες. Οι πρώτες προβλέψεις μιλούν για ύφεση που ενδεχομένως να ξεπεράσει το 3%. Αυτό μεταφράζεται σε απώλειες εισοδήματος άνω των 5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα δημόσια έσοδα. 2 Πάγωσε ήδη η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων. Ούτε η μία στις τρεις επιχειρήσεις δεν έχει εκπληρώσει ακόμη το καθήκον της για υποβολή δήλωσης, ενώ στα φυσικά πρόσωπα μέχρι και χθες δεν είχαμε φτάσει καν στο 50%. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι δηλώσεις των νομικών προσώπων πρέπει να υποβληθούν μέχρι τις 20 Ιουλίου και οι δηλώσεις των φυσικών προσώπων μέχρι τις 27 του μηνός, τότε εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Είναι αρκετές οι λιγοστές ημέρες που απομένουν για να ολοκληρωθεί η διαδικασία; Προφανώς όχι, είναι η απάντηση. Όμως, μια νέα παράταση αυτή τη φορά θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στα έσοδα. Οι επιχειρήσεις δεν θα πληρώσουν καν τον Ιούλιο την πρώτη δόση του φόρου νομικών προσώπων και θα ξεκινήσουν τη διαδικασία από τον Αύγουστο. Αν αναβληθεί και η πληρωμή της πρώτης δόσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, τότε η πρώτη δόση θα πρέπει να καταβληθεί τον Αύγουστο και αυτό σημαίνει ότι αυτομάτως θα μεταφερθεί για αργότερα η είσπραξη περισσότερων από 800 εκατ. ευρώ.3 Υπάρχει και ένα τρίτο σοβαρό ζήτημα: φορολογικά χάνεται και ο Ιούλιος. Ακόμη και αν υπάρξει συμφωνία με τους δανειστές, τα όποια μέτρα θα αρχίσουν να αποδίδουν από τον Αύγουστο. Και έτσι όμως θα δημιουργηθεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.

Καθίζηση φορολογικών εσόδων και αύξηση ληξιπρόθεσμων οφειλών

Είναι βέβαιο ότι, αν κλείσει η συμφωνία, πολλά από τα μέτρα θα έχουν άμεσο αντίκτυπο. Σε αυτό το πακέτο θα συμπεριληφθούν οι αυξημένοι συντελεστές του ΦΠΑ, οι αυξημένοι συντελεστές της εισφοράς αλληλεγγύης (που θα μεταφραστούν σε μειώσεις καθαρών αποδοχών), οι αυξημένες κρατήσεις σε μισθούς αλλά και συντάξεις, οι αυξημένοι φόροι πολυτελούς διαβίωσης κ.λπ.

Είναι πολύ πιθανό η επιβολή τέτοιων μέτρων σε τέτοιες συνθήκες να οδηγήσει σε καθίζηση των φορολογικών εσόδων. Είναι πολύ πιθανό το μόνο μέγεθος που θα αυξάνεται θα είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, και μάλιστα χωρίς να υπάρχει πλέον δυνατότητα ρύθμισης, καθώς, αν υπάρξει συμφωνία με τους δανειστές, θα προβλέπει ότι από εδώ και στο εξής δεν θα υπάρξουν άλλες ρυθμίσεις του είδους των 100 δόσεων.

Ήδη, μέχρι και τον Μάιο, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αυξάνονταν με ρυθμό άνω του 1 δισ. ευρώ μηνιαίως. Είναι πλέον πολύ πιθανό αυτό το ποσό να αυξηθεί ακόμη περισσότερο.

Πιθανότατα μέσα στην ημέρα θα φανεί ποιο είναι το αναλυτικό περιεχόμενο της ελληνικής πρότασης. Υπάρχει ένα σοβαρό ενδεχόμενο να υπάρξει πρόβλεψη για χαμηλότερο στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2015 (σ.σ.: πριν από το δημοψήφισμα οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει να υπάρξει στόχος για πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ μέσα στο 2015 και 2% για το 2016).

Η μείωση αυτή, αν υπάρξει, δεν θα γίνει για την ελάφρυνση των φορολογουμένων, αλλά επειδή είναι πολύ πιθανό να κριθεί ότι σε συνθήκες ύφεσης, με την αγορά να λειτουργεί σε συνθήκες απόλυτης αβεβαιότητας εν μέσω τουριστικής περιόδου, αλλά και τις τράπεζες να υπολειτουργούν, δεν είναι δυνατόν πλέον να παραχθούν σοβαρά πρωτογενή πλεονάσματα, ούτε καν της τάξεως του 1%.

Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους έχει ήδη έτοιμα τα εργαλεία για να υπολογίσει το ύψος της απαιτούμενης δημοσιονομικής προσαρμογής προκειμένου να εκπληρωθεί ο όποιος στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος συμφωνηθεί.

Πλέον, όμως, δεν είναι απλά μαθηματικά. Με δεδομένο ότι έχουν ήδη χαθεί οι πρώτοι επτά μήνες, ακόμη και αν επιβληθούν σκληρά μέτρα για το 2015, αυτά δεν θα μπορέσουν να αποδώσουν φέτος. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Αν τελικώς μας κάνουν τη... χάρη να κατεβάσουν τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος για φέτος, το βάρος θα μεταφερθεί για το 2016 και για το 2017. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, σε ενδεχόμενο συμφωνίας να μπει στο πρόγραμμα και το 2018. Προφανώς δεν θα αποσαφηνιστούν από τώρα τα μέτρα για το 2017 και για το 2018. Θα υπάρξει μια αναφορά στο απαιτούμενο ποσό και θα εγγραφεί στον σχετικό πίνακα ένα ποσό ως «μη προσδιορισμένα μέτρα».

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πλέον θεωρείται πιθανό είναι ότι θα ανέβει ο λογαριασμός του 2016 προκειμένου να επανέλθει η χώρα σε σοβαρά πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό σημαίνει ακόμη πιο βαρύ λογαριασμό μέτρων για την επόμενη χρονιά. Αν το πακέτο Γιούνκερ προέβλεπε περισσότερα από 5,2 δισ. ευρώ για την επόμενη χρονιά, είναι πολύ πιθανό ο λογαριασμός του 2016 να ανέβει ακόμη περισσότερο.

Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους έχει ήδη καταρτίσει προσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2016, ο οποίος όμως έχει στηριχτεί σε παραδοχές που ίσχυαν πριν από το κλείσιμο των τραπεζών.

Από την επόμενη κιόλας εβδομάδα – και ανάλογα με τις εξελίξεις – θα επιχειρηθεί να γίνει μια πιο ρεαλιστική πρόβλεψη για την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, να τροποποιηθεί το πρώτο σχέδιο που έχει καταρτιστεί για τον προϋπολογισμό του 2016 και φυσικά να αναθεωρηθεί το μεσοπρόθεσμο σχέδιο, που ούτως ή άλλως συντάσσει το υπουργείο Οικονομικών για την περίοδο μέχρι και το 2018.

Πώς και τι να πρωτοπληρώσεις

Από τον Αύγουστο μέχρι τον Δεκέμβριο θα πρέπει να πληρώνονται ταυτόχρονα και οι συσσωρευμένες φορολογικές υποχρεώσεις και τα καινούργια μέτρα, και μάλιστα σε καθεστώς capital controls. Μπορεί οι τράπεζες να ανοίξουν άμεσα, αν υπάρξει συμφωνία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει και άμεση άρση των περιοριστικών μέτρων στις αναλήψεις μετρητών.

Σε άλλες χώρες όπου επιβλήθηκαν (με τελευταίο παράδειγμα την Κύπρο) παρέμειναν σε ισχύ για περισσότερα από δύο χρόνια. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν η αγορά θα μπορέσει να αντέξει να πληρώνει ταυτόχρονα:

♦ Φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, που για δεκάδες χιλιάδες εταιρείες θα πρέπει να αποπληρωθεί το πολύ σε πέντε δόσεις.

♦ Φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων.

♦ ΕΝΦΙΑ, ο οποίος στην καλύτερη περίπτωση θα αρχίσει να εισπράττεται από τον Σεπτέμβριο.

♦ Τέλη κυκλοφορίας.

♦ Τις δόσεις της ρύθμισης.

♦ Όλο το πακέτο των νέων μέτρων που θα έρθει.

«προϋπολογισμός»ύφεσηφορολογίαοφειλέςIssue: 1872Issue date: 09-07-2015Has video: