«Η Ελλάδα περιμένει τον Δάντη της!» - Διονύσιος Σολωμός

07:44 4/1/2017 - Πηγή: Το Ποντικι

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

Η παρουσία του Σολωμού υπήρξε καθοριστική για τον νεότερο ελληνισμό. Όπως είναι γνωστό, ο Σολωμός, που γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798, πέρασε την πρώτη δεκαετία της ζωής του στη Ζάκυνθο για να μεταβεί κατόπιν, το 1808, στην Ιταλία μαζί με τον δάσκαλό του, ιερωμένο Don Santo Rossi. Εκεί, γράφτηκε στο Λύκειο της Αγίας Αικατερίνης στη Βενετία. Δυσκολευόταν όμως να προσαρμοστεί στην αυστηρή πειθαρχία του σχολείου και γι’ αυτό ο Rossi

τον πήρε μαζί του στην Κρεμόνα, όπου τελείωσε το Λύκειο το 1815. Τον Νοέμβριο του 1815 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Παβίας, από την οποία αποφοίτησε το 1817. Η μόρφωση που λαμβάνει είναι σοβαρή. Ταυτόχρονα, είναι ενήμερος της κλασικής και σύγχρονης φιλολογίας. Γνωρίζεται, μάλιστα, με νέους ποιητές, όπως και με τον τότε πρύτανη των κλασικιστών της Ιταλίας, τον Vincenzo Monti. Από την εποχή της Ιταλίας έχουμε και τα πρώτα ποιήματα, γραμμένα στα ιταλικά, του νεαρού Σολωμού. Μετά τις δεκάχρονες σπουδές του στην Ιταλία επιστρέφει το 1818 στη ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Ζάκυνθο, της οποίας το περιβάλλον λίγο πολύ δεν διαφέρει από αυτό της Ιταλίας. Στο νησί γνωρίζεται με μορφωμένους ανθρώπους, που και αυτοί έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό. Στο τέλος του 1822 γνωρίζεται με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, που αργότερα θα γράψει την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, έναν άνθρωπο σπουδασμένο στην Αγγλία και συγγενή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Στη Ζάκυνθο, ο Σολωμός διαβάζει στον Τρικούπη τη γραμμένη στα ιταλικά «Ωδή για πρώτη λειτουργία». Όπως διασώζεται, ο Τρικούπης έμεινε για λίγο σκεπτικός για να του πει έπειτα από λίγο πως αυτό που γυρεύει η πατρίδα τώρα είναι μια ποίηση ελληνική: «Η Ελλάδα περιμένει τον Δάντη της». Ο Σολωμός πιθανότατα πρέπει να άρχισε τις πρώτες ποιητικές του δοκιμές στα ελληνικά αμέσως μετά την επιστροφή του από την Ιταλία. Ο Σολωμός και το 1821 Το σάλπισμα της Ελληνικής Επανάστασης θα συγκλονίσει τον ψυχισμό του νεαρού Επτανήσιου. Τον Μάιο του 1823 θα γράψει τις 158 στροφές την πρώτη φορά και 166 τη δεύτερη, του «Ύμνου στην Ελευθερία», «ένα ποίημα πηγαίο, ορμητικό, νεανικό, πολύ πιο ψηλά από τη στάθμη των νεανικών ποιημάτων, ποίημα της επιτυχίας, που καθιερώνει αμέσως τον εικοσιπεντάχρονο ποιητή», όπως γράφει ο Λ. Πολίτης στην «Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας». Η σύνθεση αυτή του νεαρού Σολωμού είχε μεγάλη απήχηση και μεταφράστηκε στις περισσότερες ξένες γλώσσες, με αποτέλεσμα το λυρικό αυτό ξέσπασμα για την ελευθερία να ενισχύσει ιδιαίτερα το ρεύμα του φιλελληνισμού που κυριαρχούσε στις χώρες της Ευρώπης. Με τον «Ύμνο» ο Σολωμός ξεκίνησε τη μεγάλη του πορεία, που θα τον οδηγούσε στην πιο ψηλή κορυφή του Παρνασσού και θα τον καθιέρωνε ως Εθνικό Ποιητή, μακράν τον κορυφαίο του νεότερου ελληνισμού, έναν ποιητή συγκλονιστικό, παγκόσμιας κλάσης… Έναν χρόνο αργότερα, ακολουθεί το ποίημα στον Βύρωνα «Ωδή εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον», το οποίο έχει πολλά κοινά στοιχεία με τον Ύμνο. Και στις δύο αυτές συνθέσεις, ο χρόνος του γεγονότος ώς τον χρόνο της συνθέσεως είναι μικρός. Ο Σολωμός αποτυπώνει την ιστορική επικαιρότητα και βρίσκεται να ταυτίζεται με το εθνικό σύνολο που αγωνίζεται για την απόκτηση της ελευθερίας του. Η ποιητική δημιουργία τελεί υπό το καθεστώς της ιστορικής δυναμικής. Η πάλη του ατόμου με την έκφραση δεν έχει αρχίσει ακόμα. Έως και το 1928, το έργο του Σολωμού μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπερατομικό, όπου στο φόντο του διαγράφεται κυριαρχική η νομοτέλεια του Αγώνα. Η ποιητική του τεχνική εξυπηρετεί άμεσους σκοπούς, αλλά ο ποιητής καταφέρνει να ενεργεί πάνω από τα γεγονότα. Μέσα από την επικαιρότητα της εποχής, ο Σολωμός καταδικάζει τη διχόνοια, υμνεί τους αγωνιστές και εξαίρει τις θυσίες, όπως στη σύνθεσή του «Η Καταστροφή των Ψαρρών». Ταυτόχρονα δεν μένει αδιάφορος στις προσωπικές τραγωδίες, όπως οι αιτίες που οδήγησαν μια κόρη στην αυτοκτονία, στη «Φαρμακωμένη». Το 1833 έγραψε το πρώτο σημαντικό έργο της ωριμότητας, τον «Κρητικό», σε στίχο ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, εμπνευσμένο από την κρητική λογοτεχνία. Κατά τη δεκαετία 1833-1844, επεξεργάστηκε και το Β’ Σχεδίασμα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», έργου που αναφέρεται στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου και την ηρωική έξοδο των κατοίκων, σε ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο. Μετά το 1845, άρχισε να το επεξεργάζεται σε άλλη μορφή, χωρίς ομοιοκαταληξία. Το ποίημα περιγράφει την κατάσταση στο Μεσολόγγι τις τελευταίες ημέρες της πολιορκίας, όταν είχαν εξαντληθεί τα τρόφιμα και ήταν βέβαιο ότι η πόλη θα έπεφτε. Για την ερμηνεία του ποιήματος είναι ιδιαίτερα χρήσιμες οι ιταλικές σημειώσεις του ποιητή, που έχουν προταχθεί στην έκδοση σε μετάφραση του Πολυλά. Κεντρικό θέμα είναι η δύναμη της θέλησης και η πάλη με τους πειρασμούς της φύσης, που γεννούν την επιθυμία για ζωή και μπορούν να αποπροσανατολίσουν τους αγωνιστές. Το τελευταίο έργο της ωριμότητας είναι ο «Πόρφυρας», 1847, εμπνευσμένος από ένα πραγματικό περιστατικό, όταν ένας καρχαρίας κατασπάραξε έναν Άγγλο στρατιώτη που κολυμπούσε στο λιμάνι της Κέρκυρας. Ο «Πόρφυρας» είναι το πιο προβληματικό ως προς την ερμηνεία έργο, κυρίως λόγω της μορφής στην οποία έχει παραδοθεί. Αναφέρεται και αυτός στη σχέση φύσης - ανθρώπου και στη διάσταση μεταξύ σώματος (ύλης) και πνεύματος. Ο «εθνικός» ΣολωμόςΟ Σολωμός πέθανε τον Φεβρουάριο του 1857, σε ηλικία 59 ετών. Από την ποίηση των ώριμων χρόνων του, που κληροδότησε στη γλώσσα μας, τον «Κρητικό», τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» και τον «Πορφύρα», οι σύγχρονοί του δεν κατάλαβαν τίποτα. Στο πρόσωπό του τιμούσαν ακόμα τον Εθνικό Ποιητή του «Ύμνου στην Ελευθερία». Το έργο του για πρώτη φορά συγκεντρώθηκε και διασώθηκε χάρη στην αυταπάρνηση του μαθητή του Ιάκωβου Πολυλά, ο οποίος μέσα από μια πληθώρα δυσανάγνωστων χειρογράφων συνέθεσε δυο μόλις χρόνια μετά τον θάνατό του την πρώτη έκδοση των «Ευρισκομένων» του ποιητή. Έκτοτε, όλες οι εκδόσεις των σολωμικών «Απάντων» βασίζονται σε αυτή την έκδοση του Πολυλά. Σήμερα, και παρά τον χρόνο που έχει περάσει, ο Σολωμός με την ποίησή του βρίσκεται πολύ πιο μπροστά από τη δυνατότητα της ελληνικής κοινωνίας να τον εντάξει σύμφωνα με το μέγεθός του στην πνευματική της παράδοση… Κι ίσως αυτό να ερμηνεύει πολλά από αυτά που τραβάμε στις μέρες μας. Διονύσιος ΣολωμόςΔάντηςεθνικός ποιητήςIssue: 1949Issue date: 29-12-2016Has video: Exclude from popular: 0