Η επικαιρότητα της σκέψης - 100 χρόνια από τον θάνατο του Μαξ Βέμπερ

12:41 2/4/2020 - Πηγή: Το Ποντικι

Επωνύμως

 

Γενάρης του 1919. Ο Μεγάλος Πόλεμος έχει τελειώσει, ο κάιζερ εκθρονιστεί, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης είναι στα σπάργανα, οι μπολσεβίκοι έχουν δεκατέσσερις μήνες που καβάλησαν την εξουσία στη Ρωσία, οι ομοΐδεάτες τους σπαρτακιστές μόλις δοκίμασαν να τους μιμηθούν στη Γερμανία. Σ' αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ο μεγαλύτερος πολιτικός στοχαστής της εποχής, ένας από τους μέγιστους κάθε εποχής, καλείται από έναν φοιτητικό σύλλογο να δώσει στο Μόναχο μια διάλεξη για την πολιτική.

Το νεανικό ακροατήριό του, το

ξέρει, σε μεγάλο βαθμό είναι διαβρωμένο από τον τυφλό ηθικισμό: ο ακραίος πασιφισμός έχει ζευγαρώσει με τον σοσιαλιστικό ζηλωτισμό και με θέρμη θρησκευτική απαιτεί από την πολιτική και τους πολιτικούς να κάνουν δυνατά τα αδύνατα, να πραγματώσουν τα εξωπραγματικά.

Ο ομιλητής, που ως δάσκαλος ακαδημαϊκός γνωρίζει καλά αυτά τα παιδιά και δεν έχει παραιτηθεί από την προσπάθεια να τα συνετίσει, δεν θα μασήσει τα λόγια του. "Κοκορόμυαλους", ανθρώπους χωρίς "ψυχική σταθερότητα", θα αποκαλέσει όσους νομίζουν ότι μπορούν να επιβάλλουν στην πολιτική πράξη την ιδεαλιστική "ηθική του φρονήματος" από την οποία διακατέχονται. Ο πολιτικός οφείλει να δρα με βάση την ρεαλιστική "ηθική της ευθύνης", λαμβάνοντας υπ' όψιν του την ανθρώπινη φύση και τις αδυναμίες της. Να μην φλερτάρει με τις "δαιμονικές δυνάμεις" που ξεμυαλίζουν τους ανθρώπους πετώντας τους σαν δόλωμα τα ιδεώδη, για να τους ρίξουν μετά στο βάραθρο του κακού.

Με τη στάση σας, τους λέει ευθέως, στρώνετε τον δρόμο στην Αντίδραση, νομιμοποιείτε τη βία την οποία υποτίθεται ότι αντιμάχεστε, δίνετε την εξουσία στους τυράννους, επιτυγχάνετε το ακριβώς αντίθετο αυτού που επιδιώκετε. «Σε δέκα χρόνια», καταλήγει, «θα τα ξαναπούμε».

Ο Μαξ Βέμπερ την υπόσχεσή του αυτή δεν την τήρησε. Πέθανε μόλις την επόμενη χρονιά, τον Ιούνιο του 1920, θύμα κι αυτός (όπως κι άλλοι σπουδαίοι: ο Γκυγιώμ Απολλιναίρ, ο Γκούσταφ Κλιμτ, ο Έγκον Σίλε…) μιας πανδημίας, της ισπανικής γρίπης του Μεσοπολέμου. Όμως σε όλα τα άλλα βγήκε αληθινός. Ο ανεδαφικός, ανυποχώρητος ιδεαλισμός της "καθαρής" αριστεράς, αφού πρώτα παρέδωσε στο μαχαίρι του Στάλιν τη Ρωσία, άνοιξε τον δρόμο στον Χίτλερ. Αυτού του τελευταίου πάλι, ουσιώδης αρωγός στάθηκε η μωρία ενός άλλου καθαρού δόγματος, του αποχαλινωμένου καπιταλισμού και των χρηματιστηριακών του κατορθωμάτων εκείνη την αποφράδα Πέμπτη του 1929.

Κάθε φορά που η ηθική ακτινοβολία ενός "καθαρού ιδεώδους" μάς τυφλώνει, η κατάληξη είναι η ίδια: τα ερείπια. Τότε ήταν το καθαρό ιδεώδες του κομμουνιστικού Τέλους της Ιστορίας που οδήγησε, εμμέσως ή αμέσως, στα μεγαλύτερα εγκλήματα της ιστορίας. Σήμερα είναι άλλα "καθαρά" ιδεώδη. Το κοκορόμυαλο «πιστεύω εις μίαν ελευθέραν και αναμάρτητον αγορά», από τη μια, και ο κουφιοκέφαλος δικαιωματισμός του «κανείς άνθρωπος δεν είναι παράνομος» από την άλλη, που ανοίγουν τον δρόμο στις δαιμονικές δυνάμεις: την ακροδεξιά, τον ισλαμισμό, την εξαθλίωση της μέσης τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Η "Πολιτική ως επάγγελμα" του Μαξ Βέμπερ δεν είναι πολιτικό μανιφέστο. Είναι ένα αντιμανιφέστο. Ένα δριμύ κατηγορώ κατά της πολιτικής και ηθικής ανευθυνότητας, κατά των τυφλών που παριστάνουν τους οραματιστές, κατά των "φιλανθρώπων" που την ανθρωπιά την έχουν κάνει επάγγελμα.

Μαξ ΒέμπερπολιτικήκοινωνίαHas video: Exclude from popular: 0