Η κραυγή της φύσης, κραυγή της τέχνης

06:11 4/8/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Απόλυτα ενταγμένο στο κλίμα και την ατμόσφαιρα του σύγχρονου προβληματισμού για το περιβάλλον, το νέο πεζογράφημα της Ελένης Λόππα έρχεται να πυροδοτήσει την εναγώνια μέριμνα που δείχνει – ή που πρέπει να δείχνει – ο άνθρωπος της εποχής για την κλιματική αλλαγή και κρίση. Το ενδιαφέρον με το συγκεκριμένο βιβλίο έγκειται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ο αναγνώστης καλείται να κοινωνήσει τη μέριμνα αυτή και να την κάνει κτήμα του.

Πλεγμένο γύρω από την προσωπική ιστορία ενός ιθαγενούς του Αμαζονίου,

ο οποίος αποκόπηκε βίαια από τις ρίζες του για να ανατραφεί μέσα στον δυτικό πολιτισμό, το έργο, χωρίς να απεκδύεται τη λογοτεχνικότητά του, μετουσιώνεται άλλοτε σε επιτακτικό μήνυμα κινητοποίησης, άλλοτε σε πληροφοριακή κατάθεση για όλα όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στον πλανήτη και άλλοτε σε ένα είδος περιβαλλοντικού μανιφέστο.

Αυτή ακριβώς η διάθεση της δημιουργού εκβάλλει και διαμορφώνει τον – ιδιαίτερα γρήγορο και καταιγιστικό–ρυθμό του έργου που αποτυπώνει την ανάγκη εγρήγορσης και άμεσης δραστηριοποίησης των ανθρώπων για τη σωτηρία του πλανήτη, που τόσο άδικα λεηλατήθηκε από τις δυνάμεις της πλεονεξίας και αδιαφορίας.

Και (επαν)εκτίμηση της ελληνικής παράδοσης

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, και παράλληλα με την εκδίπλωση του αγώνα του νεαρού πρωταγωνιστή για τη διάσωση του Αμαζονίου, ανοίγει και μια σειρά από άλλες διαδρομές, η βασικότερη από τις οποίες οδηγεί στην (επαν)εκτίμηση της ελληνικής παράδοσης και του πολιτισμού όπως διασώζεται σήμερα σε συγκεκριμένα μέρη της χώρας.

Ο πρωταγωνιστής και η επίσης μαχητική σύντροφός του περιηγούνται σε διάφορα μέρη, συμπαρασύροντας τον αναγνώστη σε μια περιπέτεια επαφής και γνωριμίας με τα ήθη, τα έθιμα, την ιστορία, την αρχιτεκτονική, τους ανθρώπους της Ελλάδας. Η περιήγηση, όμως, δεν σταματά εδώ. Πραγματοποιείται και σε μια σειρά από άλλα μέρη ανά τον κόσμο, καθένα από τα οποία συστοιχεί ή αντιστοιχεί με μια αξία.

Τα δάση του Αμαζονίου και οι σύγχρονες αμερικανικές μεγαλουπόλεις αποτελούν δύο περιοχές καθεμιά από τις οποίες αντιπροσωπεύει και έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, μια διαφορετική κοσμοθεώρηση και κοσμοθεωρία.

Είναι, από τη μία, η αξία της φυσικής ζωής και η αισθητική που μια τέτοια ζωή φέρει κατάσαρκα, και, από την άλλη, οι αξίες της αλαζονείας και του πλουτισμού που δημιούργησαν αντιαισθητικά αστικά περιβάλλοντα για τους ανθρώπους – αυτά που γνωρίζουν όσοι ζουν ή επισκέπτονται τις σύγχρονες μεγαλουπόλεις.

Η καίρια και διεισδυτική ματιά της δημιουργού, όμως, δεν περιορίζεται στην αντίστιξη αυτή, αλλά επεκτείνεται και στο επίπεδο που εμπλέκει τον σύγχρονο άνθρωπο σε μια διαδικασία αναθεώρησης και επαναπροσδιορισμού των όρων και των ορίων της ζωής του. Το γεγονός ότι το ζευγάρι των δύο πρωταγωνιστών είναι δύο νέοι άνθρωποι δεν μπορεί φυσικά να είναι τυχαίο.

Είναι μια επιλογή που αποκαλύπτει τη βαθιά πίστη της δημιουργού στις δυνάμεις της νεότητας να δουν καθαρά το απειλητικό παρόν και το ακόμα πιο απειλητικό μέλλον και να δράσουν άμεσα και με ιδιαίτερο δυναμισμό. Ούτε, βέβαια, είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι, τελικά, οι δυο τους θυσιάζουν την προσωπική τους ευτυχία και ευημερία στο όνομα του αγώνα για τη σωτηρία του πλανήτη.

Λόγος καίριος και επιδραστικός

Στο σημείο αυτό μπορεί κάποιος να διαπιστώσει τη ρεαλιστική, αντικειμενική, ψύχραιμη στάση της δημιουργού απέναντι στο υλικό της. Μπορεί όμως να διαπιστώσει και το θάρρος της, την αποφασιστικότητά της να θυσιάσει ένα ευτυχισμένο μυθιστορηματικό τέλος προκειμένου να εμπνεύσει και να σχηματοποιήσει μια στάση ζωής.

Το συγκεκριμένο βιβλίο, λοιπόν, δεν συνιστά μονάχα αποτέλεσμα της επιστράτευσης των λογοτεχνικών δυνάμεων στην αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος της περιβαλλοντικής καταστροφής. Αποτελεί, ταυτόχρονα, απόδειξη της βαθιάς ανάγκης του λογοτέχνη και της ίδιας της λογοτεχνίας να αρθρώσει έναν λόγο ουσιαστικό, καίριο, επιδραστικό. Μια κραυγή που θα ακουστεί γιατί θα απευθύνεται και θα κεντρίζει τη λογική και τη νόηση, την αντίληψη του ανθρώπου.

Η κραυγή της φύσης μετουσιώνεται σε κραυγή της τέχνης για να αποκαλύψει τον βαθύ και άρρηκτο δεσμό ανάμεσά τους, την εσωτερική τους επικοινωνία και την κοινή αναφορά τους στον άνθρωπο και τη μοίρα του. Μια μοίρα που, αν αφεθεί στην ύβρη της, θα επιφέρει, αναπόφευκτα, την τιμωρία.

* Το βιβλίο της Ελένης Λόππα «Η κραυγή της φύσης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2024

Διαβάστε επίσης:

Ελεύθεροι στοχαστές με στόχο

Βιβλίο: Φερνάντο Βαγιέχο – Ο γκρεμός

Βιβλίο: Δύο ιστορίες, δύο ζευγάρια, μια ζωή