«Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα»

18:13 17/2/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Τα χρόνια περνούν, αλλά οι πόλεμοι συνεχίζονται και η ολέθρια εμπειρία τους δεν συνετίζει κανέναν, καθώς – όπως λέει ο Βρετανός συγγραφέας Β. Σ. Νάιπουλ – «πολλοί δεν κατορθώνουν να γίνουν ποτέ άνθρωποι, εξακολουθούν να μένουν βατράχια, σαύρες και μυρμήγκια».

Έχουμε φθάσει στο 2024 και γύρω μας ολόκληρες πολιτείες καταστρέφονται, άμαχοι αποδεκατίζονται, παιδιά σφαγιάζονται, ο κόσμος ξημερώνει ρημαγμένος. Και ο καινούργιος που έρχεται πατώντας πάνω σε συντρίμμια και αιματοβαμμένα πουκάμισα νεκρών είναι εξίσου

οδυνηρός, σαν μια παρέλαση από χαμένα οράματα.

Κατ’ επέκταση το έργο του Ματέι Βίζνιεκ «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε φάλτσα» (2003), που απέσπασε το πρώτο βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου της Αβινιόν, είναι τρομακτικά επίκαιρο και παρότι περιγράφει την αιματηρή διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αφηγείται μία ιστορία που θα μπορούσε να έχει υπάρξει ύστερα από οποιονδήποτε πόλεμο.

Ο Ρουμάνος πολιτικοποιημένος συγγραφέας, που μεγάλωσε κάτω από το καθεστώς του κομμουνιστικού σοσιαλισμού, αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι μη μπορώντας να δεχτεί τους κοινωνικο-πολιτικούς κανόνες του. Εξάλλου μόνο μετά τον θάνατο του Τσαουσέσκου αναγνωρίστηκε στην πατρίδα του, ενώ ήδη ήταν γνωστός στη Γαλλία και σε άλλες χώρες εκτός Ευρώπης.

Στο έργο του δύο ηλικιωμένοι γονείς επιστρέφουν μετά τον εμφύλιο στη βομβαρδισμένη πόλη τους, αναζητώντας τον νεκρό γιο τους για να τον θάψουν. Εκεί αντικρίζουν ένα τοπίο θανάτου όπου χιλιάδες αδικοχαμένες ψυχές κείτονται στα συντρίμμια, ενώ η κόρη τους για να επιβιώσει η οικογένειά της έγινε μετανάστρια και εκπορνεύεται στην Ιταλία, επισημαίνοντας πως και αυτή, όπως πολλοί άλλοι, είναι θύμα του πολέμου. Και όχι μόνο. Το πέρασμα στη δημοκρατία είναι πικρό, καθώς η «πρόοδος» ενός άγριου καπιταλιστικού συστήματος εισβάλλει ορμητικά μετατρέποντας ως αντικείμενο κέρδους ακόμα και τα κόκαλα των νεκρών.

Με μια γλώσσα πολυεπίπεδη, όπου συνυπάρχουν αγαστά η ποίηση, το παράλογο, ο σουρεαλισμός, ο μαγικός αλλά και ενίοτε ο ωμός ρεαλισμός, το μπουρλέσκ, το σκληρό χιούμορ και ο υπερρεαλισμός, ο Βίζνιεκ συνθέτει μια αλληγορία στην οποία, χωρίς ίχνος διδακτισμού, αναδύονται μεταφυσικά και φαντασιακά στοιχεία.

Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου βγήκε νικήτρια σ’ αυτό το μακροβούτι σε επικίνδυνα νερά, εκπλήσσοντας για την ωριμότητα που διαθέτει σε μια τόσο νεαρή ηλικία.

Η ευρηματική παράστασή της μέσα στον περιορισμένο χώρο του θεάτρου Μπέλλος, με τα ελάχιστα αλλά σημαίνοντα σκηνικά της Μυρτούς Σταμπούλου – ανδρικά πουκάμισα αδειανά, αιματοβαμμένα, ένα τραπέζι γυρτό με κομμένα τα δυο του πόδια, ένα σύνορο σπαρμένο με υπολείμματα ανθρώπινων αντικειμένων – δημιουργεί από το τίποτα μια ατμόσφαιρα-δυναμίτη της ανελέητης πραγματικότητας.

Μελετώντας σε βάθος το έργο, η σκηνοθέτρια αποκαλύπτει την ουσία του εκσφενδονίζοντας κάθε είδους σοβαροφάνεια ή πειραματική επιδειξιμανία. Αντίθετα διεισδύει ευφάνταστα σε όλες τις πτυχές του.

Βασικοί αρωγοί σε τούτη την παραγωγή είναι η εξαιρετική μετάφραση της Έρσης Βασιλικιώτη, η εντυπωσιακή χορογραφία της Χρυσηίδας Λιατζιβίρη και η – εμποτισμένη με βαλκανικά τραγούδια – μουσική της Μαρίνας Χρονοπούλου.

Και βέβαια ένας θίασος άρτια εκπαιδευμένος που ερμηνεύει πολλαπλούς ρόλους.

Η Μάνια Παπαδημητρίου και ο Δημήτρης Πετρόπουλος, ηθοποιοί υψηλών προδιαγραφών, ταυτίζονται απόλυτα με τους σπαρακτικούς γονείς στην επώδυνη αναζήτησή τους, ενώ, επιπλέον, υποδύονται, εντελώς μεταμορφωμένοι, έναν νταβατζή και μία διευθύντρια οίκου ανοχής.

Ο Αλέξανδρος Βάρθης χτίζει αποτελεσματικά τον γκροτέσκο – στα όρια του γελοίου – χαρακτήρα ενός αδίστακτου μαυραγορίτη.

Ο χαμηλών τόνων Τάσος Λέκκας, ισορροπώντας ανάμεσα στο φαντασιακό και τον πραγματικό κόσμο, αποδίδει με πειστικότητα τον νεκρό γιο αλλά και μια εκδιδόμενη τρανς.

Τέλος, η Ελίζα Σκολίδη, ως πόρνη και έπειτα ως τρελή γριά, εντυπωσιάζει τόσο με την ερμηνεία της όσο και με τις κινησιολογικές της ικανότητες (π.χ. το στροβίλισμά της στο pole dancing).

Διαβάστε επίσης:

Θέατρο ΕΛΕΡ – Ελένη Ερήμου: Τρεις σημαντικές παραστάσεις που δεν πρέπει να χάσετε

Εκτός Φεστιβάλ Βιέννης ο μαέστρος Θεόδωρος Κουρεντζής επειδή «παραμένει σιωπηλός για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία»

Ταινίες Πρώτης Προβολής: Δράμα, περιπέτεια και «Ο Διάβολος Δεν Υπάρχει» (Videos)