Η Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα στο topontiki.gr: Ο δημοσιογράφος καλό είναι να απευθύνεται με ταπεινοφροσύνη στον αναγνώστη για να τον «κερδίσει»

10:22 1/10/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Έχει κερδίσει ή μοιραστεί περισσότερα από 50 εθνικά και διεθνή βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου Pulitzer το 2017 στην κατηγορία Επεξηγηματικό Ρεπορτάζ. Σήμερα διευθύνει το Pulitzer Center (https://pulitzercenter.org/) και προηγουμένως η Marina Walker Guevara (Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα), ήταν αναπληρώτρια διευθύντρια στη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων συντονίζοντας δύο από τις μεγαλύτερες συνεργασίες δημοσιογράφων στην ιστορία της Δημοσιογραφίας: τα Panama Papers και τα Paradise Papers.

Η Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα παραχώρησε συνέντευξη στο topontiki.gr,

με αφορμή τη συμμετοχή της στο Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας του iMEdD το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Η Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα μοιράζεται την εμπειρία της από τις παγκόσμιας εμβέλειας έρευνες των Panama Papers και Paradise Papers, περιγράφει το περιβάλλον στο οποίο ασκούν το λειτούργημα τους οι ερευνητές δημοσιογράφοι, αναφέρεται στην εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στο ρεπορτάζ και την έρευνα, μοιράζεται τα συναισθήματα της για τις προσπάθειες δημοσιογραφικών αποκαλύψεων που γίνονται παγκοσμίως, μεταφέρει την εμπειρία της από τις συνεργασίες με Έλληνες δημοσιογράφους αλλά και την αισιοδοξία της για την «επόμενη μέρα» του επαγγέλματος στην Ελλάδα.

Τονίζει μεταξύ άλλων ότι το κυριότερο στην αντιμετώπιση της κρίσης αποφυγής των ειδήσεων είναι ο δημοσιογράφος να αναπτύξει σχέση με το αναγνωστικό κοινό και να μην το αντιμετωπίζει με οίηση.

Με αυτή τη συνέντευξη ολοκληρώνεται ο κύκλος συνεντεύξεων μικρής διαμέτρου για ζητήματα δημοσιογραφίας, ΜΜΕ και σχέσεων τους με την κοινωνία που άνοιξε το topontiki.gr, με προσωπικότητες της Δημοσιογραφίας, παγκόσμιας αναγνώρισης.

Διευθύνατε τις δημοσιογραφικές έρευνες στα Panama Papers και Paradise Papers. Οι αποκαλύψεις συγκλονιστικές. Πώς αντανακλάται η επίδραση τους, σήμερα, στην κοινωνία, το πολιτικό και επιχειρηματικό σύστημα;

Η ομορφιά αυτών των αποκαλύψεων είναι ότι άνοιξαν ένα μεγάλο παράθυρο σε έναν μυστικό κόσμο που μέχρι τότε είχε αποκαλυφθεί, αποσπασματικά, μόνο σε σημεία.

Τα Panama και Paradise Papers μας επέτρεψαν να περάσουμε από περιστασιακές, κατά περίπτωση, αναφορές, σε συστημικές έρευνες και αποκαλύψεις, τοπικής και παγκόσμιας εμβέλειας. Εξαιτίας αυτού, ο αντίκτυπος του έργου διαρκεί.

Κυβερνήσεις, σε όλο τον κόσμο, εξακολουθούν να ερευνούν ή να διώκουν άτομα ή εταιρείες για απλήρωτους φόρους και άλλα ποινικά αδικήματα.

Και όταν ξεσπά ένα νέο σκάνδαλο διαφθοράς, συχνά βλέπεις συνδέσεις με τις αποκαλύψεις των Panama και Paradise Papers, καθώς και με άλλες διαρροές που το ICIJ -Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων- και οι συνεργάτες του είναι σε θέση να ανατρέξουν για να προσθέσουν πλαίσιο στις νέες υποθέσεις που βρίσκονται στις ειδήσεις.

Τέλος, ήταν ενδιαφέρον να δούμε τα Panama Papers να αναφέρονται στην αιτιολόγηση των κυρώσεων κατά ρωσικών προσώπων και εταιρειών μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Θα συνεχίσουμε να βλέπουμε δημοσιογράφους, κυβερνήσεις, ΜΚΟ, δικαστήρια και διεθνείς φορείς να «επιστρέφουν» σε αυτές τις συστημικές έρευνες και να τις επικαλούνται για τα επόμενα χρόνια. Κατά κάποιον τρόπο, έχουν γίνει δημόσια αγαθά.

Από την εμπειρία, τις προσλαμβάνουσες που έχετε, πού οφείλεται η απροθυμία των ΜΜΕ σε αποκαλύψεις δημοσίου συμφέροντος; Ποια «εικόνα» έχετε για την Ελλάδα;

Πολλοί οργανισμοί μέσων ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να είναι βαθιά προσηλωμένοι στη διερευνητική δημοσιογραφία της διαφθοράς και της κατάχρησης εξουσίας και χρησιμοποιούν δεδομένα, τεχνολογία και συνεργασία για να αντιμετωπίσουν αυτό το δύσκολο έργο με τρόπο που βοηθάει πραγματικά στην εμπλοκή του κοινού.

Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι η ελευθερία του Τύπου δέχεται ολοένα και περισσότερες επιθέσεις σε πολλές χώρες και περιοχές σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ασίας, τμημάτων της Λατινικής Αμερικής, της Ανατολικής Ευρώπης, μεταξύ άλλων.

Η απόφαση να διερευνήσουν τη διαφθορά στα υψηλότερα επίπεδα θέτει τους δημοσιογράφους σε σημαντικό φυσικό και νομικό κίνδυνο, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένα Μέσα θα το σκεφτούν δύο φορές πριν προχωρήσουν σε αυτό το ρεπορτάζ.

Εγώ, ωστόσο, συνεχίζω να τρέφω θαυμασμό και δέος για το θάρρος και την εφευρετικότητα των συναδέλφων μου που συνεχίζουν να ερευνούν την εξουσία με σημαντικό προσωπικό κίνδυνο, είτε στη Ρωσία, είτε στο Ελ Σαλβαδόρ, είτε στην Ουγγαρία, είτε στην Ινδία.

Όπως έχει αποδειχθεί τα τελευταία χρόνια, τα δημοσιογραφικά δίκτυα συνεργασίας και αλληλεγγύης για την κάλυψη των ρεπορτάζ είναι ένας ισχυρός τρόπος να αντιμετωπιστεί, και μερικές φορές να ξεπεραστεί, η λογοκρισία των μέσων ενημέρωσης.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν δεκάδες οργανισμοί μέσων ενημέρωσης δημοσίευσαν την έρευνα του ICIJ China Leaks, η οποία αποκάλυψε τις υπεράκτιες επιχειρηματικές διασυνδέσεις των μελών του Πολιτικού Γραφείου και των οικογενειών τους.

Είχε ενδιαφέρον να βλέπουμε πόσο καιρό «πήρε» στην κινεζική λογοκρισία να μπλοκάρει όλους αυτούς τους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης που είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους για να δημοσιεύσουν μια ιστορία παγκόσμιου δημόσιου ενδιαφέροντος. Τους βάζαμε να παίζουν το παιχνίδι του «whack-a- mole» (σ.σ. «βρες και χτύπα τον τυφλοπόντικα») για λίγο.

Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα και το τοπίο των ΜΜΕ της, χρειάζεται να έχω περισσότερη πληροφόρηση προκειμένου να έχω τεκμηριωμένη άποψη.

Δεν μου αρέσει να εκφέρω γνώμη για θέματα που δεν γνωρίζω καλά, γιατί τότε δεν είναι σοβαρή.

Ωστόσο, οι εμπειρίες που είχα, δουλεύοντας με ανεξάρτητους δημοσιογράφους από την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Διεθνές Δίκτυο Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) αλλά και τώρα στο Pulitzer Center ήταν υπέροχες.

Ίσως επειδή η κάλυψη σύνθετων ιστοριών στην Ελλάδα δεν είναι πάντα εύκολη, οι δημοσιογράφοι αυτοί είναι απίστευτα προσηλωμένοι στην εμβάθυνση, την ακρίβεια και τη δικαιοσύνη.

Εντάσσονται σε διεθνή δίκτυα για να κερδίσουν επιπλέον υποστήριξη και να μάθουν από άλλους, αλλά και για να ενισχύσουν τον αντίκτυπό των ερευνών τους πέρα από την Ελλάδα.

Είμαι αρκετά αισιόδοξη ότι, με το IMEdD να αποτελεί πρότυπο για το μέλλον και να δημιουργεί εκπαιδευτικούς/επιμορφωτικούς θεσμούς όπως το Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας, η δημοσιογραφία στην Ελλάδα θα γίνει πιο τολμηρή, πιο καινοτόμα και πιο ανεξάρτητη.

Επικρατεί έντονος προβληματισμός για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, στον δημοσιογραφικό κόσμο και μεταξύ άλλων εκφράζονται ανησυχίες για αντικατάσταση του ανθρώπινου παράγοντα στο ρεπορτάζ. Πώς μπορεί να ενσωματωθεί η ΤΝ στη δημοσιογραφία, να εξυπηρετεί τον δημοσιογράφο και να μην τον υποκαταστήσει;

Ας ξεκινήσουμε λέγοντας ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη παίζει ρόλο στη δημοσιογραφία εδώ και αρκετά χρόνια, πολύ πριν από το πρόσφατο κύμα διαφημιστικής εκστρατείας που προκάλεσαν τα chat bots.

Οι ερευνητές δημοσιογράφοι έχουν χρησιμοποιήσει με επιτυχία ένα υποείδος της ΤΝ, το οποίο αποκαλείται «machine learning» («μηχανική εκμάθηση») για να βρουν μοτίβα και να βγάλουν νόημα από μεγάλες ποσότητες δεδομένων και εγγράφων.

Αυτή η τεχνολογία μας επέτρεψε να πραγματοποιήσουμε έρευνες που διαφορετικά θα ήταν «αδύνατες», επειδή τα δεδομένα ήταν πολύ χαοτικά ή υπερβολικά μεγάλα ώστε να τα διαχειριστούμε με παραδοσιακά εργαλεία.

Για παράδειγμα, το προσωπικό και οι συνεργάτες του οργανισμού μου, του Pulitzer Center, χρησιμοποίησαν τη «μηχανική εκμάθηση» και δορυφορικές εικόνες για να χαρτογραφήσουν χώρους εξόρυξης χρυσού και παράνομους αεροδιάδρομους στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου της Βραζιλίας – αποκαλύπτοντας έτσι το πραγματικό εύρος της εγκληματικής υποδομής που διευκολύνει την καταστροφή ενός βασικού οικοσυστήματος για το μέλλον του πλανήτη μας.

Όταν σκεφτόμαστε την ΤΝ στις αίθουσες ειδήσεων, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η ΤΝ ενισχύει και δεν αντικαθιστά το έργο των δημοσιογράφων. Ακολουθούν δύο είδη εργασιών στις οποίες μπορούμε να καλωσορίσουμε τη χρήση τεχνολογιών ΤΝ, πάντα με την κατάλληλη ανθρώπινη επίβλεψη:

1) Εργασίες που είναι πολύ μεγάλες ή θα χρειάζονταν χρόνια για να ολοκληρωθούν αν γίνονταν με το χέρι, όπως το παράδειγμα της χαρτογράφησης των αεροδιαδρόμων στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

2) Μικρότερες, επαναλαμβανόμενες εργασίες (όπως η μεταγραφή ή η μετάφραση) που μπορούν να απελευθερώσουν τους δημοσιογράφους για να κάνουν τη δουλειά την οποία οι μηχανές πιθανότατα δεν θα μπορέσουν ποτέ να αντικαταστήσουν, επειδή απαιτούν ενσυναίσθηση, λεπτή κατανόηση και πολλές γνώσεις σχετικά με το πλαίσιο.

Όταν σκέφτονται την ενσωμάτωση της ΤΝ στην αίθουσα σύνταξης, οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να βιαστούν να αποφασίσουν ποια εργαλεία θα προσθέσουν στη ροή εργασίας τους. Θα πρέπει πρώτα να καταλάβουν γιατί τα χρειάζονται.

Η ανάπτυξη της ΤΝ στην δημοσιογραφία τι κοινωνικές επιπτώσεις μπορεί να έχει;

Όσα προανέφερα αποτελούν θετικές εφαρμογές της ΤΝ στην δημοσιογραφία υπο την προϋπόθεση ότι οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί και οι δημοσιογράφοι στις αίθουσες σύνταξης αξιοποιήσουν τα εργαλεία της ΤΝ με περίσκεψη.

Αντίθετα, αν οι αίθουσες σύνταξης βιαστούν να υιοθετήσουν τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης χωρίς να κατανοήσουν τον τρόπο λειτουργίας τους, τους περιορισμούς τους και τις βλάβες που μπορούν να προκαλέσουν, οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές για την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στα μέσα ενημέρωσης, η οποία έχει ήδη υπονομευθεί σημαντικά. Οφείλω όμως να προειδοποιήσω επίσης τις αίθουσες σύνταξης να είναι επιφυλακτικές στα πολλά «μαθήματα» σχετικά με τη χρήση της ΤΝ από τις αποκαλούμενες Big Tech (σ.σ. Alphabet, Amazon, Microsoft, Meta, Apple Nvidia κ.α.).

Βασιστείτε, αντίθετα, σε ανεξάρτητους επιστήμονες/ερευνητές, Πανεπιστήμια και άλλους δημοσιογραφικούς οργανισμούς οι οποίοι χρησιμοποιούν την ΤΝ εδώ και καιρό.

Να θυμάστε επίσης ότι είναι καθήκον μας ως δημοσιογράφοι να ερευνήσουμε τη Μεγάλη Τεχνολογία και να πούμε στο κοινό μας, όπως λέει η δημοσιογράφος Karen Hao (https://karendhao.com/ – Κάρεν Χάο), την ιστορία του χρήματος, της εξουσίας και της ιδεολογίας πίσω από την ΤΝ.

Κάθε δημοσιογράφος που ενδιαφέρεται να μάθει πώς να κάνει το καλύτερο δυνατό ρεπορτάζ για την ΤΝ και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία μπορεί να συμμετάσχει στα δωρεάν, διαδικτυακά μαθήματα του Κέντρου Πούλιτζερ που ονομάζονται AI Spotlight Series.

Τί πρέπει να αλλάξει στο δημοσιογραφικό μοντέλο για να σταματήσει η αποφυγή ειδήσεων;

Πρέπει να πάψουμε να θεωρούμε τους αναγνώστες δεδομένους. Πρέπει να ανατοποθετήσουμε το αναγνωστικό κοινό στο κέντρο των δημοσιογραφικών διαδικασιών και να μην το υποτιμούμε.

Κάθε φορά που πάμε να αρχίσουμε ένα νέο ρεπορτάζ/άρθρο/έρευνα θα πρέπει να αναρωτηθούμε: τι θέλει να μάθει ο αναγνώστης, ποιες είναι οι ανάγκες του σε επίπεδο πληροφόρησης/ενημέρωσης;

Και επίσης πώς πρέπει να αφηγηθούμε την ιστορία στο θέμα που καλύπτουμε ώστε να προσελκύσουμε εκείνους στους οποίους απευθυνόμαστε και θέλουμε την προσοχή τους; Και ακόμα, τι άλλο πρέπει να κάνουμε ώστε το ειδησεογραφικό περιεχόμενο να «φθάσει» και σε εκείνους που δεν θα το αναζητήσουν.

Αυτό το είδος προσέγγισης απαιτεί ταπεινοφροσύνη- ο δημοσιογράφος να μην αντιμετωπίζει αφ υψηλού τον αναγνώστη αλλά να βρίσκεται σε διαρκή επαφή μαζί του-, σκέψη «εκτός πλαισίου» ώστε να πειραματίζεται, να αποτυγχάνει και να ξαναπροσπαθεί και διαθεματικότητα ώστε να κομίζει τη δημοσιογραφία και σε άλλα Μέσα, συμπεριλαμβανομένων καλλιτεχνών, κοινωνικών οργανώσεων, σχολείων και πανεπιστημίων, εικονογράφων και δημιουργών περιεχομένου.

Έχοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στις παρούσες συνθήκες ο δημοσιογραφικός κλάδος πόσο δύσκολο είναι να υπάρχουν ρεπορτάζ που να αξίζουν βραβείο Πούλιτζερ;

Αναμφίβολα στον κλάδο μας αντιμετωπίζουμε μεγάλες προκλήσεις που έχουν να κάνουν, μεταξύ άλλων, με τη βιωσιμότητα, την ελευθερία του Τύπου, την εμπιστοσύνη του κοινού.

Από την πλευρά, τα δίκτυα δημοσιογραφικής συνεργασίας και αλληλεγγύης ακμάζουν, η τεχνολογία επιτρέπει στους ερευνητές δημοσιογράφους να «κυνηγούν» ιστορίες που δεν φανταζόμασταν ότι είναι εφικτές και σε πολλές χώρες το να κάνει κάποιος ερευνητική δημοσιογραφία, δεν είναι είδος πολυτελείας ή προνόμιο όπως συνέβαινε πριν από 10 ή 15 χρόνια.

Επομένως, ναι, αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, αλλά ταυτόχρονα απολαμβάνουμε συνθήκες που μας βοηθούν να καινοτομούμε στο ρεπορτάζ και την αφήγηση, να αποκτούμε πρόσβαση σε περισσότερα δεδομένα και έγγραφα, από ότι στο παρελθόν, και να δημιουργούμε και να παρουσιάζουμε ιστορίες που αλλάζουν τα δεδομένα.

Διαβάστε επίσης

Εκατομμυριούχος» και «Ταμπού» τα πρώτα σε τηλεθέαση προγράμματα του Σαββατοκύριακου

Alpha και Mega εναλλάχτηκαν στην πρώτη θέση τηλεθέασης το Σαββατοκύριακο

Με πρωτιά στην τηλεθέαση ολοκλήρωσε το πενθήμερο το Mega