Η Πολιτική και η πολιτευόμενη οικολογία

06:16 21/3/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Η θεώρηση της αντιστοιχίας παραγωγικών δυνάμεων και παραγωγικών σχέσεων, η ανακάλυψη της εξέλιξης των ειδών, η «είσοδος» στο ανθρώπινο ασυνείδητο, η συσχέτιση της ενέργειας με τη μάζα ήταν καθοριστικές καινοτομίες για την οικουμενική σκέψη των δυο τελευταίων αιώνων.

Δίπλα σε αυτές τις θεωρήσεις, που προέρχονταν κυρίως από ατομικές συμβολές (Μαρξ, Δαρβίνος, Φρόιντ, Αϊνστάιν), η συλλογική οικολογική θεώρηση πρόσθεσε – από την εποχή της Λέσχης της Ρώμης το 1968, που οδήγησε στην έκδοση των «Ορίων της ανάπτυξης» το 1972 – έναν ακόμη βασικό πυλώνα σκέψεων και ακτιβισμού: στην αρχή ως «σήμα

κινδύνου» για τις ρυπαντικές επιπτώσεις της παραγωγής, στη συνέχεια ως προβληματική για ένα άλλο παραγωγικό, καταναλωτικό και πολιτιστικό μοντέλο.

Έκτοτε ο διεθνής οικολογισμός έβαλε σε κίνηση μια διαδικασία προβληματισμών που άγγιζαν το πολιτικό «περιβάλλον» (καπιταλισμός) όπου εκτυλίσσονται οι παραγωγικές δυνάμεις, ενώ κάποτε εισχωρούσαν βαθύτερα έως το περιεχόμενο ενός διάδοχου συστήματος (σοσιαλισμός), με κριτική στάση απέναντι στις παλαιοκομμουνιστικές προσδοκίες – μιας ποιοτικά απροσδιόριστης και συμβατικής αφθονίας.

Το «σπεύδε βραδέως» της Ελλάδας

Στην Ελλάδα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, σε μια εποχή εκφώνησης του συνθήματος «Εκτός από τον ιμπεριαλισμό υπάρχει και η μοναξιά», το οικολογικό ρεύμα εισήγαγε το επίθετο «ολιστικός-ή-ό» για να σκιαγραφήσει τις προθέσεις αποστασιοποίησης από τον οικονομισμό και για να εκφράσει την υπέρβαση του μερικού λόγου.

Όμως υπήρχαν και οι αντιρρησίες στην ιδεολογική ολοκλήρωση αυτού του ρεύματος, οι οποίοι φρόντιζαν με την τακτική του στρίβειν διά του αρραβώνος να προκρίνουν και να ευνοούν έναν περιβαλλοντισμό περιορισμένου ορίζοντα. Ήταν τότε που πλεόναζαν οι «καλοθελητές» εντεύθεν και εκείθεν: αφενός οι δεξιοί χρήστες περιβαλλοντικών τεχνικών διαχείρισης και επιμέρους ιδεών, αφετέρου το αριστερό ραχάτι που κλότσαγε απέναντι σε κάθε εγχείρημα ιδεολογικής ανακαίνισης του κινήματος για τη δομική αλλαγή…

Με αυτές τις δεξιότητες ή τα ελλείμματα περάσαμε το πρώτο δεκάχρονο του 21ου αιώνα και μπήκαμε στην εποχή των μνημονίων. Μέσα από μια «μουλωχτή» συμμαχία με τον ΣΥΡΙΖΑ, που κατά τα άλλα διαφήμιζε την αποκλειστική κοινή δράση με τον Καμμένο, προχώρησε η εκλογή ενός υπουργού, ενός βουλευτή και διαφόρων παραστεκάμενων – που δεν απέφερε απολύτως τίποτε αξιόλογο και δεν εμπλούτισε το οικολογικό πρόταγμα.

Ένα κόμμα θα μπορούσε να παρακολουθήσει την ύφεση των δυνάμεών του και τη χαλάρωση της σχέσης του με την κοινωνία. Θα μπορούσε να προσαρμοστεί και να επιταχύνει μια νέα ανάκαμψη, όμως αυτό ήταν μια τύχη που δεν έτυχε στους Έλληνες πράσινους. Και τελικά οι πράσινοι ξέβαψαν παντελώς, παρά το γεγονός ότι επί μνημονίων είχαν δεχτεί έναν μεγάλο αριθμό πολιτικών φυγάδων, κυρίως από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ.

Σήμερα ο ανολοκλήρωτος οικολογισμός εκδηλώνεται στον ελληνικό χώρο υπό τη μορφή σχημάτων μικρών, που διέρχονται κρίση αλλά δύσκολα μπορούν να κάνουν την αυτοκριτική τους. Παρά τις μετεγγραφές επικεφαλής και μελών, οι Οικολόγοι έχουν ουσιαστικά αποδυναμωθεί.

● Κάποια από αυτά τα σχήματα αδυνατούν να συνθέσουν μια κριτική αποτίμηση της υπαρκτής Ευρώπης και περιορίζονται στον ευαγγελισμό της δεύτερης ευρωπαϊκής παρουσίας.

● Κάποιοι άλλοι δεν ασχολούνται με τη σημερινή νερόβραστη αντιπολίτευση και προσπαθούν να διαμορφώσουν σχέσεις συμμαχίας.

● Κάποιοι τρίτοι εξακολουθούν να αυτοσυστήνονται ως «οι Οικολόγοι» δίκην εξουσιοδοτημένων συνεργείων, ενώ δεν έχουν ούτε το ένα εκατοστό των περιβαλλοντικών δράσεων από την ευρύτερη κοινωνία και δεν εκφράζουν παρά μια ασήμαντη μειοψηφία του χώρου της οικολογικής ευαισθησίας…

● Κάποιοι άλλοι υπεραμύνονται της ιδιαιτερότητάς τους και αρνούνται να συζητήσουν για μια συνολική πρόταση ζωής…

Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες ο χώρος αποδεικνύεται διαπερατός από «περίεργους και ιδιοτελείς» – όπως έλεγε ένα παλιό άρθρο πανεπιστημιακού καθηγητή: Ιδιοτελείς, διότι προσφεύγουν στις παρυφές των συμβατικών κομμάτων, εν αναμονή της πρόσκλησής τους στον πυρήνα του οικολογισμού. Και περίεργους, διότι βαδίζουν αναδεικνύοντας τον προσωπικό τους εκκεντρισμό.

Σήμερα ο χώρος της οικολογικής ευαισθησίας ως πέμπτος πυλώνας πολιτισμού εκφράζεται κυρίως με απλές δράσεις και απλή συνεισφορά σε επιμέρους αγώνες.

Οι άνθρωποι παλεύουν ενάντια στις ανεμογεννήτριες στις κορυφές των βουνών, για την ανακύκλωση, για την καθαριότητα, για την προσβασιμότητα στον αστικό χώρο, για το τοπίο, για την οικολογική αγροτική παραγωγή, για τις ελεύθερες παραλίες, για την προστασία της βιοποικιλότητας στη στεριά και στη θάλασσα – έστω και στην αυλή τους!

Αυτοί είναι που δίνουν περιεχόμενο στον οικολογισμό σήμερα. Αυτοί μπορεί να ανήκουν οπουδήποτε ή να μην ανήκουν πουθενά – αρκεί που εξυπηρετούν τον σκοπό τους.

Ο τυφλός ευρωπαϊσμός, η αποδοχή της πολιτικής «προστασίας» από τους Γερμανούς πράσινους και ειδικά από την πολεμοκάπηλη Αναλένα Μπέρμποκ, ο ιδεολογικός μεταπρατισμός και η ιδιοποίηση του αλλότριου περιβαλλοντικού έργου που πραγματοποιείται «αυθόρμητα» από την κοινωνία συνιστούν οπωσδήποτε έναν τρόπο του «πολιτεύεσθαι». Μόνο που αυτό δεν πραγματώνει μια ολοκληρωμένη πολιτική οικολογία…

* Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας

Διαβάστε επίσης:

Μνημόνιο συνεργασίας ΔΥΠΑ – Δήμου Κορινθίων για την ανέγερση νηπιαγωγείου και βρεφονηπιακού σταθμού

Λευκάδα: Φωτιά σε δασική έκταση στην περιοχή Αθάνι – Δεν απειλείται κατοικημένη περιοχή

Από τους… -11 ξανά στη ζέστη: Αλλάζει από αύριο ο καιρός, με 25αρια η γιορτή της Θεοτόκου