Η σκακιέρα στη Μέση Ανατολή – Πώς αλλάζει μετά την επιδρομή της Χαμάς και τα ισραηλινά αντίποινα

06:14 13/10/2023 - Πηγή: Το Ποντικι

H αιφνιδιαστική επιδρομή της Χαμάς στο Ισραήλ και η απάντηση του Ισραήλ με τους ισοπεδωτικούς βομβαρδισμούς και τον πλήρη αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας – μία τακτική «συλλογικής τιμωρίας» 2,1 εκατομμυρίων Παλαιστινίων – συνθέτουν την εικόνα της νέας ανάφλεξης. Αλλά η σκακιέρα γίνεται πιο περίπλοκη εφεξής. Κατά γενική παραδοχή:

● Η Χαμάς χρειαζόταν μια εντυπωσιακή ενέργεια, κυρίως για να υπονομεύσει την προσέγγιση Ισραήλ – Σ. Αραβίας.

● Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου εξυπηρετείται από την κρίση για να συσπειρώσει την ισραηλινή κοινωνία σε

μία δύσκολη για τον ίδιο πολιτική συγκυρία.

● Το Πεκίνο χάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του ως γεφυροποιού, αφού είχε την πρωτοβουλία για την προσέγγιση Τελ Αβίβ – Ριάντ.

● Στην Ουάσιγκτον το πολιτικό σύστημα δεν ήθελε άλλο ένα μέτωπο μετά την Ουκρανία, αλλά το στρατιωτικό κατεστημένο έδειξε πανέτοιμο να ενισχύσει την παρουσία του στη Μέση Ανατολή πριν μετατραπεί σε πεδίον δόξης λαμπρό για τους Κινέζους.

Τα κέρδη της Χαμάς

Στη Λωρίδα της Γάζας, που από κάποιους αποκαλείται και «κράτος της Χαμάς», η 7η Οκτωβρίου θεωρείται ημέρα νίκης, αφού το Ισραήλ υπέστη τον απόλυτο αιφνιδιασμό. Η επιχείρηση αυτή (και τα ανελέητα ισραηλινά αντίποινα) ριζοσπαστικοποιούν την παλαιστινιακή κοινωνία και αυξάνουν τις πιέσεις στον αραβικό κόσμο για χρηματοδότηση του παλαιστινιακού αγώνα. Η Παλαιστινιακή Αρχή σε όλη αυτή την κρίση είναι εντυπωσιακά απούσα, αδύναμη και κινδυνεύει να εξαφανιστεί πολιτικά.

Όταν με οποιονδήποτε τρόπο και με οποιοδήποτε κόστος κηρυχθεί εκεχειρία, το Ισραήλ θα υποχρεωθεί να συνομιλήσει με τη Χαμάς μέσω τρίτου (πιθανώς κάποιας αραβικής χώρας με καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ). Κι αυτό αποτελεί πολιτική επιτυχία για τη Χαμάς.

Η θέση του Ισραήλ

Το Ισραήλ, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της αντεπίθεσης, δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλές, αφού η Χαμάς αμφισβήτησε για πρώτη φορά εμπράκτως το ίδιο το στάτους του εβραϊκού κράτους.

Ο Νετανιάχου εξουδετερώνει – στο όνομα της εθνικής ενότητας – τις πιέσεις που δεχόταν από την αντιπολίτευση για τα πεπραγμένα του, αφού οι πάντες είναι έτοιμοι να συνταχθούν μαζί του στον αγώνα για την εκδίκηση. Ακόμα κι αν δεν συγκροτηθεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ο Νετανιάχου έχει πολιτικά τον πρώτο λόγο, χάρη στην ευκαιρία που του έδωσε η Χαμάς. Γι’ αυτό διακήρυξε ότι άρχισε ένας πόλεμος διαρκείας.

Σε αναζήτηση ισορροπιών η Σ. Αραβία

Η Σαουδική Αραβία υποχρεώνεται να παγώσει τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ, που ξεκίνησε με κινεζική πρωτοβουλία, και να διακηρύξει την αναγνώριση του δικαιώματος των Παλαιστινίων να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους. Αν δεν το πράξει αυτό, το Ριάντ κινδυνεύει να χάσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Και πιθανότατα οι Σαουδάραβες θα χρειαστεί να σπεύσουν να στηρίξουν οικονομικά τους Παλαιστίνιους για να μην αφήσουν τη φιλοϊρανική Χαμάς να παίζει μόνη της.

Η Κίνα αναζητεί νέα πεδία δράσης

Η Κίνα, που είχε την πρωτοβουλία για γεφύρωση των σχέσεων Ριάντ – Τελ Αβίβ, χάνει σε αυτή τη φάση το momentum της διπλωματικής αντεπίθεσης, αλλά βρίσκει πεδίο ανοιχτό για άλλες κινήσεις όσο οι Αμερικανοί θα εμπλέκονται σε δύο ανοιχτά πολεμικά μέτωπα (Ουκρανία και Μέση Ανατολή).

Οι περίπλοκες ισορροπίες στις ΗΠΑ

Η αμερικανική διπλωματία μάλλον αισθάνεται άβολα με την κρίση, αφού βλέπει πως χάνει τον ρόλο της προς όφελος εκείνων που προκρίνουν δυναμικές λύσεις. Η Ουάσιγκτον, που διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την Τεχεράνη και δεν εμπόδισε την κινεζική πρωτοβουλία στον άξονα Τελ Αβίβ – Ριάντ, είναι υποχρεωμένη να δώσει τη σκυτάλη στις μυστικές υπηρεσίες και το Πεντάγωνο.

Ο Μπάιντεν, που δεν είναι φίλος με τον Νετανιάχου, αλλά ένθερμος υποστηρικτής των ισραηλινών θέσεων, δεχόταν πιέσεις για να δει πιο ζεστά το Παλαιστινιακό. Όμως μετά την κρίση που ξέσπασε είναι υποχρεωμένος να δηλώσει ανοιχτά την υποστήριξή του στην ισραηλινή κυβέρνηση, έστω κι αν ο Νετανιάχου είναι δύσκολος εταίρος.

Η ευκαιρία του Κατάρ

Τη δυσκολία ανεύρεσης διπλωματικών διόδων έσπευσε να εκμεταλλευτεί το Κατάρ, που μεσολαβεί για την ανταλλαγή αιχμαλώτων γυναικών μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών. Το ενδιαφέρον με το Κατάρ είναι ότι θεωρείται αξιόπιστος εταίρος των ΗΠΑ, άρα μπορεί να γίνει δεκτός ως παίκτης στη σκακιέρα και από τους Ισραηλινούς, ενώ έχει και γεμάτα ταμεία – πράγμα που ενδιαφέρει τη Χαμάς.

Το Κατάρ, προσδοκώντας να αποκτήσει ηγετικό ρόλο στον αραβικό κόσμο, κατέστησε το Ισραήλ «αποκλειστικά υπεύθυνο για την κλιμάκωση, λόγω των συνεχιζόμενων παραβιάσεων των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού».

Η νέα ευκαιρία της Τουρκίας

Η Τουρκία δεν θα μπορέσει να αναλάβει τον μεσολαβητικό ρόλο που θα ήθελε ο Ερντογάν, με δεδομένο ότι ο Νετανιάχου δεν εμπιστεύεται τον Τούρκο Πρόεδρο. Αλλά δεν θα χάσει την ευκαιρία να τονίσει τον ηγετικό της ρόλο στον μουσουλμανικό κόσμο, κάτι που ο Ερντογάν θα ήθελε να συνδυάσει με την προσέλκυση νέων επενδύσεων στην Τουρκία.

Ο ρόλος του Ιράν

Το Ισραήλ έσπευσε να δείξει την Τεχεράνη ως ενορχηστρωτή της επίθεσης της Χαμάς. Η Τεχεράνη αρνήθηκε κάθε εμπλοκή και διαβεβαίωσε ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν τα μέσα για να πολεμήσουν κατά του κατακτητή. Μία διαβεβαίωση που περιέχει μηνύματα προς πολλές κατευθύνσεις, δεδομένου του ελέγχου που ασκεί η Τεχεράνη στη λιβανέζικη Χεζμπολάχ. Το Ιράν και οι δυνάμεις που υποστηρίζει έχουν έναν μακροπρόθεσμο στρατηγικό στόχο: να υπονομεύσουν τις προσπάθειες προσέγγισης του Ισραήλ και των Σαουδαράβων – αυτό επιτεύχθηκε με την εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ προ ημερών έστειλε μια σαφή προειδοποίηση στο Ριάντ ότι οποιαδήποτε χώρα του Κόλπου στοιχίζεται με τους αμερικανικούς στόχους υποστηρίζει λάθος άλογο στην κούρσα. «Η σαφέστατη στάση της Ισλαμικής Δημοκρατίας είναι ότι οι κυβερνήσεις που δίνουν προτεραιότητα στοιχηματίζοντας στην εξομάλυνση των σχέσεων με το σιωνιστικό καθεστώς θα υποστούν τελικά απώλειες» είπε ο Αγιατολάχ, προσθέτοντας: «Όπως λένε και οι Ευρωπαίοι, στοιχηματίζουν σε άλογο που χάνει».

Ακολούθησε ο Ζιάντ Αλ Ναχάλα, επικεφαλής του Ισλαμικού Τζιχάντ, που είπε ότι «αυτοί που σπεύδουν προς εξομάλυνση με το σιωνιστικό πρότζεκτ πρέπει να ξέρουν, και το ξέρουν, ότι έτσι αποδέχονται πως η Παλαιστίνη δεν είναι δική μας και ότι η Ιερουσαλήμ με τα τεμένη της δεν είναι δική μας».

Η Αίγυπτος στη σκιά του Πολέμου των Έξι Ημερών

Η Αίγυπτος έχει την ευκαιρία να παρουσιαστεί ως ειρηνευτική δύναμη και επείγεται, καθώς σε δύο μήνες έχει εκλογές και δεν θα ήθελε ούτε να υπάρξει χώρος για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα ούτε να συνεχιστεί το χάος στη Λωρίδα της Γάζας. Ειδάλλως το Κάιρο διακινδυνεύει να βρεθεί στη δύσκολη θέση της αποδοχής νέων τετελεσμένων, όπως έγινε το 1967, όταν η ήττα των Αράβων άνοιξε τον δρόμο για τη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών.

Διαβάστε επίσης

Τέσσερα ερωτήματα για την ισραηλινο-παλαιστινιακή κρίση

Επίθεση στο Ισραήλ με drones από τον Λίβανο – Με πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς χτύπησε η Χαμάς

Ο Βρετανός ΥΠΕΞ πήγε στο Ισραήλ ως ένδειξη αλληλεγγύης και… έτρεχε στα καταφύγια (Video)