Η συναρπαστική σχέση ελληνικής λογοτεχνίας και ελληνικού κινηματογράφου σε φόρμα βιβλίου

15:34 20/9/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

Μυρίζει ακόμη μελάνι το βιβλίο «Ελληνικός Κινηματογράφος και Ελληνική Λογοτεχνία» (εκδ. Αιγόκερως) του πολυπράγμονα Γιάννη Σολδάτου, ενός ανθρώπου που αγαπάει την Τέχνη του Λόγου και τον κινηματογράφο.

Στις 552 σελίδες του ο συγγραφέας έχει εγκιβωτίσει-χωρις υπερβολή- κάθε ταινία που τροφοδοτήθηκε από την ελληνική λογοτεχνία είτε με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο.

Σημείο εκκίνησης της μελέτης η αρχή του 20ου αιώνα, συγκεκριμένα το 1916, όταν βγήκε στους κινηματογράφους η «Κερένια Κούκλα» (σκηνοθεσία Μιχαήλ Γλυτσού), βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, με

τον συγγραφέα της έκδοσης να βάζει τελεία περίπου το 2020 (με ακτινοσκόπηση της ταινίας «Αναζητώντας τον Καζαντζάκη»(2018) του Αλέξανδρου Σκούρα ή την «Δεξιά τσέπη του ράσου»(2018) του Γιάννη Λαπατά, προσαρμογή της ομότιτλης νουβέλας του Γιάννη Μακριδάκη ).

Ανέκαθεν έκανε συλλογή στοιχείων ο Σολδάτος. Για το συγκεκριμένο βιβλίο- άθλο του άρχισε το 1980. Η περίοδος περιορισμού (ή αναγκαστικού εγκλεισμού, αν θέλετε) εξαιτίας της πανδημίας, αξιοποιήθηκε δημιουργικά και παραγωγικά από τον ίδιο. «Με τον κορωνοϊό, κλείστηκα, όπως όλοι μας, στο σπίτι, όμως «έκλεισα» και εκκρεμμότητες, όπως το βιβλίο αυτό», εξήγησε στο «Ποντίκι».

Έργο αθόρυβο και μεγαλειώδες. Πολυεπίπεδο. Με κάθετη αλλά και οριζόντια ανάπτυξη. Με διακλαδώσεις, μικρές, αλλά αιτιολογημένες. Η μελέτη του δηλαδή έχει χρονολογική εξέλιξη αλλά προσθέτει στη γνώση καθώς έχει συμπεριλάβει και ταινίες που έχουν κοινό θέμα ακόμα και αν πραγματοποιήθηκαν και προβλήθηκαν σε διαφορετικές στιγμές.

Το βιβλίο του συγγραφέα αποτελεί ένα πανόραμα της σχέσης που έχει η ελληνική λογοτεχνία με τον ελληνικό κινηματογράφο. Δεν εστιάζει στις μεγάλου μήκους ταινίες. Είναι και τα μικρής διάρκειας φίλμ, είναι οι ταινίες τεκμηρίωσης, έχει συμπεριλάβει παραγωγές που έχουν ακόμα και αναφορές λογοτεχνικές μέσα στην πλοκή των σεναρίων τους.

Ο Γιάννης Σολδάτος έχει αφιερώσει το κύριο μέρος της εργασίας του «στην κινηματογραφική μεταφορά των κειμένων εκείνων που γράφτηκαν με στόχο την ανάγνωσή τους από όλους τους δυνητικούς αναγνώστες, ενώ, για να φτάσουν σε πιθανούς θεατές, απαιτείται νέα επανεγγραφή του κειμένου, αυτό που ονομάζουμε σενάριο και, κατά συνέπεια, το αρχικό κείμενο μετατρέπεται σε ένα άλλο γραπτό κείμενο πριν οδηγηθεί μπροστά στην κάμερα, με φορείς του τους ηθοποιούς, οι οποίοι θα το εκφέρουν σαν προφορικό λόγο, παράγοντας, παράλληλα, συγκεκριμένες εικόνες», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο εισαγωγικό σημείωμα του.

Επίσης έχει κάνει προσπάθεια να συνεξετάσει όλες τις περιπτώσεις αλληλεπίδρασης ανάμεσα στη λογοτεχνία και το σινεμά, συμπεριλαμβάνοντας συγγραφείς που είτε σκηνοθετούν ταινίες, είτε διασκευάζουν βιβλία τους για τον κινηματογράφο ή γράφουν πρωτότυπα σενάρια  αλλά και ανθρώπους που κινηματογραφικής δημιουργίας που ασχολούνται με τη λογοτεχνία.

Κεφάλαια αυτής  της- κολοσσιαίας, αν επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός, μονογραφίας- έχουν αφιερωθεί σε σπουδαίους παιζογράφους και ποιητές έργα των οποία έχουν μεταφερθεί με επιτυχία (ανεξαρτήτως βαθμού) με μικρότετη ή μεγαλύτερη πιστότητα στον ελληνικό κινηματογράφο.

Αναμεσα τους οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Γεωργιος Δροσίνης, Γιώργος Σεφέρης, Ηλίας Βενέζης, αλλά και οι νεώτεροι Νίκος Κάσδαγλης, Σωτήρης Δημητρίου.

Ως ιδιαίτερη περίπτωση, αναφέρεται από τον Θανάση Αγάθος, Επίκουρο Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ (υπογράφει τον πρόλογο του βιβλίου), είναι εκείνη του Βασίλη Βασιλικού του οποίου η σχέση με τον κινηματογράφο είναι πολυπεπίπεδη.

Είναι «εκεί» για τον αναγνώστη, στοιχεία για τους Θανάση Βαλτινό, Τάκη Παπαγιαννίδη, Μένη Κουμανταρέα, Θοδωρο Αγγελόπουλο- υπάρχει ολόκληρο κεφάλαιο για τον διεθνή Έλληνα κινηματογραφιστή- Δημήτρη Νόλλα, Βαγγέλη Ραπτόπουλου, Χρήστου Βακαλόπουλου κ.ά..

Ξεχωριστό κεφάλαιο αφιερώνεται στους αρχαίους μύθους, στους τραγικούς και κωμικούς ποιητές μας που έργα τους μεταφέρονται στον ελληνικό κινηματογράφο, ενώ μια κατηγορία από μόνοι τους αποτελούν στο σπουδαίο αυτό βιβλίο οι συγγραφείς που μεταφέρουν οι ίδιοι τα βιβλία τους στη μεγάλη οθόνη ως σεναριογράφοι και σκηνοθέτες (π.χ. Ντίνος Δημόπουλος, Κώστας Ασημακόπουλος, Δημήτρης Κολλάτος, Κώστας Ζυρίνης, Γιάννης Σολδάτος, Αχιλλέας Κυριακίδης) ή μετατρέπουν το σενάριο της ταινίας τους σε μυθιστόρημα (π.χ. Χριστόφορος Χριστοφής, Αλέξης Δαμιανός, Ντίνος Δημόπουλος).

Αναφορά εξάλλου γίνεται και σε εκπροσώπους του ελληνικού κινηματογράφου οι οποίοι σε κάποια στιγμή της πορείας τους μας έδωσαν δείγματα λογοτεχνικής γραφής (όπως οι Νίκος Κούνδουρος,  Νίκος Νικολαϊδης, Λάκης Παπαστάθης, Λευτέρης Ξανθόπουλος, Κατερίνα Γώγου) αλλά και σε θεατρικούς συγγραφείς οι οποίοι περιστατιακά ασχολήθηκαν με τη συγγραφή κινηματογραφικών σεναρίων (Δημήτρης Κεχαΐδης, Λούλα Αναγνωστάκη, Κώστας Μουρσελάς, Παύλος Μάτεσις, Γιώργος Σκούρτης).

Βιβλίο για τον κινηματογράφο χωρίς εικόνες δεν γίνεται και σε αυτό τον τομέα ο Γιάννης Σολδάτος έχει φροντίσει ώστε η έκδοση να έχει πλούσιο οπτικό υλικό το οποίο «συνομιλεί» με το κείμενο.

Η έκδοση, συνοψίζοντας, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τους ειδικούς, αλλά και κιβωτό γνώσης για τον αναγνώστη.

Διαβάστε επίσης:

Λήδα Πρωτοψάλτη για Λιγνάδη: «Θλίβομαι που είναι στη φυλακή – Και οι ηθοποιοί είναι άνθρωποι με αδυναμίες» (Video)

Θανάσης Ευθυμιάδης: «Κάλεσα σε προσευχή για να σβήσουν οι φωτιές» (Video)

Σίσσυ Χρηστίδου: Η εξομολόγηση για το πρόβλημα υγείας της μητέρας της – «Ένιωσα πολλές φορές να λυγίζω»