Ημέρα των ερωτεύσιμων

06:32 14/2/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Αυτή την ημέρα τη θέλαμε κι εμείς να είναι των ερωτευμένων, παρά το γεγονός ότι η έμπνευση και κατάληξή της είναι τα δώρα – και η ζωή που δίνουν στα ειδικά καταστήματα…

Όμως πιστεύω ότι η ημέρα προτείνεται για τους ερωτεύσιμους, δηλαδή όσους περνούν τις προ-ερωτικές εξετάσεις θετικά και παίρνουν υποψηφιότητα για σοβαρό έρωτα: Αυτοί τελικά υπερέχουν σε μεγάλο βαθμό από τους ερωτευμένους. Δυστυχώς θα αποκλείσουμε από τον έρωτα μια τρίτη κατηγορία – τους ερωτευμένους με τον έρωτα –, διότι εδώ δεν πρόκειται να μιλήσουμε για αοριστίες…

Είχα υπόψη τον

Μπέρτολτ Μπρεχτ, ναι, τον αντιφασίστα ποιητή – και όχι μόνο –, που έγραψε ένα καταπληκτικό ποίημα, το «Μόνο και μόνο εξ αιτίας της αναταραχής», για να προσδιορίσει αυτούς που μέσα στην πρόσκτηση της επαναστατικής συνείδησης έχασαν τον εαυτό των καθημερινών απολαύσεων, ή που έγραψε τις «Ερωτήσεις ενός εργάτη που διαβάζει», ο οποίος αναρωτιέται ποιος έχτισε τη Θήβα και αν οι βασιλιάδες κουβαλάνε αγκωνάρια.

Όμως περιέπεσε στην αντίληψή μου, το «Σάουνα και συνουσία» περιείχε 31 σονέτα του Μπ.Μπ. και ονοματίστηκε έτσι από τον μεταφραστή και σχολιαστή Γιώργο Κεντρωτή.

Το «Σάουνα και συνουσία» είναι μια δίγλωσση έκδοση με σχολιασμούς από τον μεταφραστή, με γερμανικά original για όσους δύσπιστους για την πιστότητα της απόδοσης στα ελληνικά, που υπογράφεται τον Σεπτέμβριο του 2005.

Βρισκόμαστε λοιπόν στο «ένατο σονέτο», οπότε ακούστε τι γράφει στις εξής δύο στροφές:

Σαν μάθαινες το πήδημα, σου δίδασκα πως /

Πηδιέσαι ωραία, όταν πίσω απ’ το μυαλό με ρίχνεις, /

Στη λήθη, κι όση γλύκα τρως τρώε, μα να δείχνεις /

Τον έρωτα σαν ν’ αγαπάς πολύ και – κάπως –

Εμέ καθόλου. Δεν αρκεί να με ξεχάσεις /

Και να θυμάσαι τη χαρά με τόσους να τη γεύεσαι! /

Δωράκι σου ’χω εγώ για να ’χεις να πορεύεσαι: /

Τον π@υτσο μου – δουλειά σου αμέσως να τον πιάσεις!

Όμως αυτό δεν έφτανε στον Μπρεχτ. Ήθελε το σονέτο υπ’ αριθμ. 15, με υπότιτλο «Η χρήση χυδαίων λέξεων». Διαβάστε λοιπόν κι αυτό:

Εγώ ο άμετρος, που ζω μετρίως, στα τρία μου /

Σας γράφω, φίλοι, να το ξέρετε! /

Σοβαρά ποθώ χυδαία να σας ξεχέσω /

– ανάγκη δεν σας έχω… μήτε χρεία μου!

Στο πήδημα τα λόγια φτιάχνουν κ@ύλα: /

Το χαίρεται ο γ@μιάς να λέει γ@-μή-σι /

– κι αυτός που λέξεις έχει να σκορπίσει /

Ποτέ του δεν θα κοιμηθεί σε τάβλα

Ή στο 21ο Σονέτο, για ένα «Γ’ τάξεως γ@μήσι», όπου ο ποιητής λέει:

Και μέχρι να σ’ τον δώσω (εν τέλει) καρεκλάτο, /

Ελπίζω να ’σαι (εν τέλει) τέλειο σου-ρω-τη-ρι… /

Πιο νοτερή απ’ την άλλη που είχα για χατίρι. /

(Ακόμα και στον τάφο ζει, αχ!, η ελπίδα… κάτω)

Σχεδίου πηγαίνω βάσει – το ’χω κανονίσει. /

Με τρώει μια έγνοια: όταν ερθείς θα τον έχεις πλύνει;! /

(Ολίγος ο έρως, πλην πιο λίγη η βαζελίνη!) /

Του κώλου στίχοι – Γ’ τάξεως γ@μήσι!

Στο 26ο σονέτο, «Τέχνη και μόνο τέχνη… πάν’ απ’ όλα»:

Η γκόμενα η καλή, που με τον άριστο κεφάρει /

Σ’ ένα γ@μήσι αφάνταστο να ξεδοθεί, να ξέρει /

Πως δεν κρατά η καλή της θέληση το απάνω χέρι, /

Μα το ταλέντο – εκεί κυρίως ο γκόμενος ποντάρει.

Ακόμα κι αν με την ταχύτητα – ναι – του ήχου αλέσουμε – /

λόγια τα φιλιά και γίνει η αγνή ιδέα συνουσία,

Τότε πια δεν θα ’χει για σένα, άντρα, διόλου σημασία

Πόσο γρήγορα θ’ αδειάσουνε μετά οι @ρχιδόμπ@λές σου.

Αυτά μεταφέρει στα ελληνικά ο κύριος Κεντρωτής, που στο τέλος του βιβλίου του λέει:

«Φίλε αναγνώστη, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ έγραψε σε όλες τις περιόδους της ζωής του για όλα τα υποκείμενα του έρωτα: Για μονήρεις ερωτευμένους, για ερωτευμένα ζευγάρια, για συζύγους, για πόρνες, για προαγωγούς πορνών, για τους πάντες. Τίποτε το ερωτικό δεν του ήταν ξένο, από το αμείκτως αγνό ίσαμε το παμμείκτως ‘‘πρόστυχο’’».

Εντάξει, τίποτε το ερωτικό δεν ήταν ξένο στον Μπ.Μπ. – όχι όμως και η πορνεία ή η προαγωγή σ’ αυτήν. Στο σημείο αυτό έχουμε κάθετη αντίθεση.

Ο Κάρολος Τσίζεκ

Θα κάνω μια σύγκριση του ερωτικού (αφού, όπως λένε στα γερμανικά, ο έρωτας είναι ταυτόσημος με την αγάπη) στοιχείου με το αντίστοιχο του Έλληνα ποιητή Καρόλου Τσίζεκ. Ήταν Τσέχος την καταγωγή και θεσσαλονικοποιήθηκε, διετέλεσε φίλος και συνεργάτης του Ντίνου Χριστιανόπουλου, έζησε πολλά χρόνια και πέθανε πριν από αυτόν.

Παίρνω στα χέρια μου τη συλλογή «Στίχοι έρωτα και αγάπης» και καταχωρώ ορισμένα ποιήματά του, ιδιαίτερα όσα συνδέουν τη λίμπιντο με κάποιες πνευματικές λειτουργίες και με τα… παράπλευρα σχόλια που συνοδεύουν αυτά.

Παραίνεση

Γονατισμένη κάτω απ’ το καντήλι /

Στις εικόνες μπροστά, την προσευχή σου /

Ψιθυριστά πριν πεις, αναλογίσου /

Τι ηδονές σου μάτωσαν τα χείλη

Η Τσούσκα

Σ’ ένα ουγγρικό, θυμάμαι, οβελιστήριο /

Μια πιπεριά που μοιάζει με καρδούλα, /

Μα αν την γευτείς, σου κατακαίει τα ούλα, /

Μου έκανε τη μπουκιά σωστό μαρτύριο /

Μ’ έχουν και τα φιλιά σου έτσι ρημάξει /

Μου άναψες μια φωτιά που θα με κάψει.

Κρυφοκοιτάγματα

Τα πόδια σου όταν πλένεις στον μπιντέ, /

Σκύβοντας, αφού μου έστρεψες τα νώτα /

Κοιτάζω πως διαγράφεται η κιλότα, /

Κάτω απ’ το φόρεμά σου, το εμπριμέ.

Κι όταν κόβεις, γυρτή στον καναπέ /

Προσεκτικά, τα νύχια των ποδιών σου /

Νοιώθω σχεδόν το βάρος των βυζιών σου /

Απ’ το ξεχειλωμένο ντεκολτέ.

Κρυμμένα κάλλη

Ο στραβισμός τη δείχνει ονειροπόλα /

Και τα στρεβλά γυαλάκια της μου αρέσουν, /

Κάπως τραχιά τα χέρια απ’ την ποτάσα /

Στο ανοιχτό μου πουκάμισο σκαλώνουν.

Δειλά χάδια ατελή, που με λιγώνουν, /

Κάποια υπόνοια σκορδίλας στην ανάσα /

Εσώρουχα ευτελή, που αργούν να πέσουν, /

Χυτό κορμί και τα ξεχνάς πια όλα

Το ποίημα

Όπως το κεντητό έξωμο φουστάνι /

Σε προκαλεί να φανταστείς /

Μ’ αυτά που δείχνει εκείνο που δεν φαίνεται.

Έτσι και το καλό ποίημα σε κάνει /

Ανύποπτος να υποψιαστείς /

Μ’ αυτά που λέει κι εκείνο που δεν λέγεται…

Συμπέρασμα: Ο Τσίζεκ παραμένει στο επίπεδο της αοριστίας, δεν δηλώνει ευθέως αυτό που έχει να πει, αλλά το αφήνει να γίνεται υπαινιγμός. Το αφήνει στα μύχια της ανθρώπινης ύπαρξης, επειδή αυτό είναι μεταξύ άλλων ο έρωτας: η αοριστία.

* Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας

Διαβάστε επίσης:

Νέα «γραμμή» για τα Τέμπη

Πρόεδρος της Δημοκρατίας: Ηχηρή παρέμβαση Καρυστιανού – Ζητά να αναβληθεί η ψηφοφορία

Η εκλογή Τασουλα ξεκλειδώνει προανακριτική και προ ημερησίας για Τεμπη – Απροθυμία γαλάζιων βουλευτών να συμμετέχουν στην επιτροπή για Τριαντοπουλο