Καλή διάθεση, μακρύς ο δρόμος

07:50 23/4/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Με την ελληνική συμμετοχή στον ρωσικό αγωγό Turkish Stream να συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας για αρκετές ημέρες μετά την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στη Μόσχα, το ζητούμενο παραμένει να καταγραφούν οι πραγματικές παράμετροι της ελληνορωσικής συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας, σε ό,τι αφορά τόσο τις διόδους μεταφοράς αερίου και τα οφέλη τους

για την Αθήνα όσο και το κόστος της αγοράς της ρωσικής ενέργειας, που παραμένει ψηλά στην ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης.

Λίγες ώρες μετά τη μάλλον άστοχη ανακίνηση του θέματος μιας «προκαταβολής» που θα λάμβανε η Αθήνα για τη συμμετοχή της στον αγωγό, η επίσκεψη του επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ έδωσε ευκαιρία για μια πιο ψύχραιμη καταγραφή των δεδομένων. Και η ψύχραιμη καταγραφή είναι ότι υπάρχει απλώς η καλή διάθεση και δρόμος μακρύς και δύσβατος μέχρι να αρχίσει η κατάσταση να ξεκαθαρίζει, όπως μακρύς είναι ο δρόμος και για το θέμα της μείωσης της τιμής του φυσικού αερίου από το 2016. Το μνημόνιο ή – καλύτερα – ο οδικός χάρτης όταν υπογραφεί θα είναι η επίσημη έναρξη των συζητήσεων μέσω ομάδων εργασίας όσον αφορά τη συνεργασία για τον Greek ή Hellenic Stream, που θα αποτελεί τη συνέχεια του αγωγού Turkish Stream, ο οποίος θα μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω της Μαύρης Θάλασσας προς την κεντρική Ευρώπη μέσω Ελλάδας, Σκοπίων, Σερβίας, Ουγγαρίας, με τελική κατάληξη την Αυστρία. Πρακτικά φέρνει σε ελληνικό έδαφος έναν μεγάλο αγωγό που διαμορφώνει μια από τις δύο βασικές διαδρομές προμήθειας ρωσικού αερίου, αντικαθιστώντας την ουκρανική, από όπου σήμερα περνά το 30% των ρωσικών εξαγωγών αερίου. Η σημασία του έργου είναι μεγάλη για την Ελλάδα, εφόσον υλοποιηθεί, αλλά πολύ μεγαλύτερη για τη Ρωσία. Με δυο λόγια είναι μια μετεξέλιξη του παλαιότερου South Stream, που ακυρώθηκε και επανασχεδιάζεται από τη Μόσχα προκειμένου να εμπλέξει και ευρωπαϊκές εταιρείες στο δίκτυο του λεγόμενου Νότιου Διαδρόμου μεταφοράς αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη. Και αυτό μια και η απευθείας χρηματοδότησή του από ρωσικά κεφάλαια, άρα και ιδιοκτησιακά, έρχεται σε αντίθεση με τους ευρωπαϊκούς νόμους. Η Ρωσία, λοιπόν, μακράν ο μεγαλύτερος προμηθευτής της Ευρώπης σε αέριο, ευθυγραμμίζεται για να διασφαλίσει την πρόσβασή της στη χρυσοφόρο αγορά. Διάψευση Ορισμένοι αποδίδουν στην προσεκτική τακτική του Κρεμλίνου (να μην πυροδοτήσει μια αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο) και τη διάψευση των πληροφοριών για την εκταμίευση 3 - 5 δισ. ευρώ προς την Αθήνα ως «προκαταβολή» για την εμπλοκή της στο έργο. Η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο θα εξυπηρετούσε πολύ την ελληνική κυβέρνηση για ενίσχυση της ρευστότητας στη συγκυρία. Μια άλλη αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο απλώς δεν θα ήταν καθόλου εύκολο να γίνει αν προηγουμένως δεν έχουν διευθετηθεί πολύ σοβαρά γεωστρατηγικά και εμπορικά θέματα που άπτονται του τριγώνου Ευρώπης, Ρωσίας και ΗΠΑ. Κάτι το οποίο γνωρίζουν άλλωστε και η Μόσχα και η Αθήνα. Για τον λόγο αυτόν, άλλωστε, ο εκπρόσωπος του Βλαντίμιρ Πούτιν, διευκρινίζοντας πως «δεν υπήρξε ποτέ συμφωνία για χορήγηση προκαταβολής στην Ελλάδα ύψους 3-5 δισ. ευρώ από τα κέρδη του ‘‘ελληνικού αγωγού’’ φυσικού αερίου», ήταν επαρκώς προσεκτικός για να προσθέσει ότι «η Ρωσία δεν υποσχέθηκε οικονομική βοήθεια, διότι ουδείς τη ζήτησε», παραπέμποντας ουσιαστικά στις δημόσιες δηλώσεις Πούτιν και Τσίπρα κατά την πρόσφατη συνάντησή τους. Εάν λοιπόν κάποιος ψάχνει να βρει πώς «σηκώθηκε» τόσο πολύ το θέμα, ίσως χρειαστεί να κοιτάξει περισσότερο στην κατεύθυνση του «Spiegel», το οποίο το διεθνοποίησε προκαλώντας τόσο τη διευκρίνιση του Κρεμλίνου όσο και την παρέμβαση του Σόιμπλε, ο οποίος έσπευσε να δηλώσει πως μια τέτοια συμφωνία (και δη μια προκαταβολή) δεν θα έλυνε τα θέματα της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους εταίρους της. Άλλωστε όλοι γνωρίζουν ότι οποιαδήποτε ρωσική βοήθεια, ακόμη και αν βρισκόταν τρόπος να χορηγηθεί, δεν θα μπορούσε να πέσει στην κρεατομηχανή εξυπηρέτησης του χρέους και μάλιστα με όρους πολύ θετικούς για τη διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους δανειστές της... Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, πάντως, που κάποιοι έσπευσαν να θεωρήσουν ότι «καλλιέργησε» τις σχετικές ελπίδες, ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός, τονίζοντας από την αρχή πως «καλύτερα να αναμένουμε τις συζητήσεις και την έκβασή τους και να μην τις προεξοφλήσουμε». Άλλωστε, σύμφωνα με τους περισσότερους παράγοντες που εμπλέκονται στα ενεργειακά (ανάμεσά τους και κυβερνητικοί), το έργο του Greek Stream δεν θεωρείται ακόμη ώριμο. Κατά συνέπεια θα χρειαστεί χρόνο (για τις σχετικές διακρατικές και τεχνικές συμφωνίες) και η απόδοσή του θα είναι μεσοπρόθεσμη για την ελληνική οικονομία. Αυτό όμως που οι ίδιοι θεωρούν βέβαιο είναι ότι η Μόσχα είναι αποφασισμένη να στηρίξει έμπρακτα τις ιδιωτικές συμμετοχές στην κατασκευή του. Αυτό, όπως καταλήγουν οι ίδιοι, θα οδηγήσει πιθανότατα και στη διαμόρφωση ενός τύπου που μπορεί να επιτρέψει πληρωμές – εφόσον συμφωνηθούν – έναντι μελλοντικών κερδών της χώρας από τη λειτουργία του αγωγού. Η τιμή Παρ’ όλα αυτά, κεντρικό ζήτημα για την Ελλάδα και την κυβέρνηση είναι να επιτευχθεί μείωση της τιμής του φυσικού αερίου και να μειωθεί το πρόστιμο της χώρας προς τη Ρωσία εξαιτίας της χαμηλής χρήσης φυσικού αερίου. Πρόκειται για την περιβόητη ρήτρα take or pay (μια παράμετρο που είχε φωτίσει το «Π» στις τελευταίες διαπραγματεύσεις ΔΕΠΑ - Gazprom), που ανεβάζει την τιμή του συμβολαίου με την Gazprom όταν η Ελλάδα καταναλώνει μικρότερη ποσότητα αερίου από αυτήν που έχει συμφωνηθεί για κάθε χρόνο. Ήδη για πέρυσι, οπότε η χώρα μας κατανάλωσε λιγότερο αέριο, η ρήτρα έχει ενεργοποιηθεί. Μάλιστα, σύμφωνα με τις πληροφορίες, υπάρχει και διαφωνία μεταξύ ΔΕΠΑ και Gazprom για το πόσο λιγότερο αέριο καταναλώθηκε και για το ύψος του προστίμου, με τους Ρώσους να ζητούν 100 εκατ. δολάρια και την ελληνική πλευρά να τοποθετεί τη διαφορά στα 35 εκατ. Ήδη από τις επισκέψεις Λαφαζάνη και Τσίπρα στη Μόσχα διαφαίνεται ότι η ρωσική πλευρά αποδέχεται την ελαχιστοποίηση της ρήτρας (και για την ακρίβεια του προστίμου) στα επίπεδα που επιδιώκει η Αθήνα. Για την ίδια την τιμή του αερίου όμως (που παραμένει από τις υψηλότερες στην Ευρώπη) οι Ρώσοι – ακόμα τουλάχιστον – δεν δείχνουν διατεθειμένοι να κάνουν πίσω. Ρωσίαφυσικό αέριοαγωγόςενέργειαΠούτινIssue: 1861Issue date: 23-04-2015