Καπιταλισμός με «κοινωνικό πρόσημο»

08:12 10/11/2019 - Πηγή: Το Ποντικι

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

 

Τα αυτοάνοσα νοσήματα της οικονομίας της αγοράς και οι ακραίοι λαϊκιστές

Δεν έχει να κάνει με... βαριά φιλοσοφία. Το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα υποφέρει – χωρίς ουσιαστική εξωτερική απειλή – από αυτοάνοσα νοσήματα εξαιτίας των άστοχων χειρισμών κάποιων άπληστων κλειδοκρατόρων.

Το προσφυγικό, το περιβαλλοντικό, η άνοδος της φτώχειας, του νεοναζισμού και της Ακροδεξιάς, η αλλοίωση της ουσιαστικής δημοκρατίας και η θεσμική πιστοποίηση του λαϊκισμού είναι μόνο μερικά από τα αυτοάνοσα νοσήματα της οικονομίας της αγοράς. Στα οποία πολλοί πιστεύουν ότι η λύση

μπορεί να έρθει εκ των έσω και κυρίως από την αποδοχή ότι η απληστία επιφέρει μια εκ των έσω αλλοίωση για την οικονομία της αγοράς.

Κερδοφόρος ευαισθησία

Ήδη εδώ και δεκαετίες, στις δυτικές κοινωνίες ανακαλύψαμε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ως αντίβαρο και παραδοχή ότι ο άνθρωπος επιβαρύνει με την ύπαρξή του, την υπερκατανάλωση και τη δραστηριότητά του το περιβάλλον και γενικότερα τον πλανήτη.

Πολλά μεν τα παραδείγματα ειλικρινούς αντίδρασης με στόχο το κοινό καλό, αλλά στον αντίποδα τα πάντα πρέπει να μεταφράζονται σε κέρδος. Πάντως τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται και ο αποκαλούμενος «κοινωνικός καπιταλισμός». Ένα κίνημα από διανοητές και επιχειρηματίες οι οποίοι διακηρύσσουν ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τον σεβασμό της κοινωνίας και των ανθρώπων.

Στον αντίποδα οι σύγχρονοι πολέμιοι του συστήματος εξοκέλλουν σε λαϊκίστικα και ακραία μοντέλα δημιουργώντας αυταπάτες ως εφαλτήριο για «γενναίες κωλοτούμπες» και ως άλλοθι για τη σκληρή (νεο)φιλελεύθερη λογική με το επιχείρημα «δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι άλλο».

Λαμπρά παραδείγματα αποτελούν ο Μελανσόν, που σε πολλές θέσεις είναι κοντά με τη Λεπέν, και ο Μπόρις Τζόνσον, που εξέθρεψε το λαϊκίστικο μύθευμα του «Brexit με κάθε κόστος» για να φτάσει σήμερα να είναι πρωθυπουργός υπό προθεσμία, αναλώσιμος και με βασικό αντίπαλο τον πολιτικό - εργαλείο αποσταθεροποίησης Νάιτζελ Φάρατζ.

Μεγάλος παίκτης ή ενεργούμενο, ο Ντόναλντ Τραμπ – απόλυτα συνεπής στις θέσεις που τον έφεραν με δημοκρατικό τρόπο στην εξουσία – έχει καταφέρει να επαναπροσδιορίσει τα προφανή, με σημαντικότερο τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Η Καλιφόρνια φλέγεται, οι τυφώνας «μαστιγώνουν» τις ακτές των ΗΠΑ και η στάθμη της θάλασσας απειλεί ακόμα και το αγαπημένο του ξενοδοχείο στην Φλόριντα. Ωστόσο η απόφασή του να αποχωρήσει από τη Συνθήκη των Παρισίων αποτελεί μία ακόμα κίνηση συνεπή προς τον εαυτό του. Ταυτοχρόνως αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα όσων αυτοκαταστροφικών ισχυρών επιχειρηματιών δεν κατανοούν ότι αγορά χωρίς πόρους και αγοραστές απλώς δεν υπάρχει.

Ανέφικτη εξαγγελία

Σύμφωνα με αναλυτές, η ιδέα του κοινωνικού καπιταλισμού

● μεγιστοποιεί την άμεση ισχύ του ατόμου τόσο στην ιδιοκτησία όσο και στη διοίκηση των μέσων,

● προωθεί μια κοινωνία βέλτιστης ισότητας και ίσων ευκαιριών, που εξισορροπούνται με την επιδίωξη υψηλότερων επιπέδων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και της δημιουργικότητας και με τις απαιτήσεις ελευθερίας για την πλήρη ανάπτυξη του ατόμου,

● διασφαλίζει τον ευρύτερο δυνατό διαμοιρασμό του πλούτου και των κερδών των επιχειρήσεων μέσω της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού τους στο μετοχικό τους κεφάλαιο και ταυτόχρονα της αντιπροσωπευτικής συμμετοχής στη διεύθυνση και διοίκησή τους στη βάση κωδίκων ηθικής και κανόνων πλήρους και έγκαιρης πληροφόρησης.

Πιθανώς ενδιαφέροντα, αλλά μάλλον ανέφικτα. Ειδικά αν αναλογιστούμε την αγριότητα των start-uppers, που με ύφος «εκατό καρδιναλίων» ψάχνουν συνεχώς μοντέλα για να «στομώσουν» τα βασικά δικαιώματα στους χώρους εργασίας

Εγωμανείς και αυταπάτες

Το διακύβευμα είναι μεγάλο, αλλά πρέπει να επισημάνουμε το εξής: Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα ευέλικτο, που μπορεί να προσαρμόζεται και να αλλάζει. Όπως επισημαίνει ο Αθ. Παπανδρόπουλος:

«Ο καπιταλισμός, όπως πολύ σωστά και ο ίδιος ο Καρλ Μαρξ είχε παρατηρήσει, ήταν και είναι ένα ανατρεπτικό σύστημα παραγωγής, το οποίο έχει παράλληλα τεράστιες δυνατότητες προσαρμογής. Γι’ αυτό στην πορεία του όχι μόνον δεν καταρρέει, αλλά μέσω συνεχών κρίσεων ανοίγει νέες προοπτικές επιβίωσής του.

Αυτή την τεράστια δυνατότητα του καπιταλισμού την είχε διαγνώσει ο Αυστριακός οικονομολόγος Γιόζεφ Σουμπέτερ (1883-1950), ο οποίος ανέπτυξε την περίφημη θεωρία της “δημιουργικής καταστροφής”. Στο καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής, υποστήριξε ο Αυστριακός οικονομολόγος, τα κέρδη δεν προέρχονται τόσο από τη συσσώρευση κεφαλαίου όσο από την καινοτομία, η οποία αυξάνει την παραγωγικότητα και συμβάλλει στην παραγωγή και διάθεση νέων προϊόντων».

Η κρίση άνοιξε την πόρτα στον νέο λαϊκισμό, που με τη σειρά του φωνάζει υπέρ των κοινωνιών, αλλά επί της ουσίας είναι ο σκληρότερος αντίπαλος των δικαιωμάτων, καθώς μεταξύ άλλων χρησιμοποιεί τα εργαλεία του νεοφασισμού και του νεοναζισμού.

Σίγουρα δεν μπορεί κανείς με ασφάλεια να πει – παραφράζοντας το γνωστό σύνθημα – ότι «σαν τον καπιταλισμό δεν έχει», ωστόσο οι δημοφιλείς προτάσεις της εποχής μας δεν φαίνεται να πείθουν για τις... αγνές προθέσεις της. Βέβαιο είναι πως δεν θα σωθούμε από νεόκοπους fake φιλοσόφους όπως ο Ζίζεκ, εγωμανείς όπως ο Γκρίλο, «κουφιους» πολιτικούς όπως ο Φάρατζ ή νεο-εθνικιστές όπως ο Όρμπαν.

Στη δυτικού τύπου δημοκρατία μπορούμε να ανακαλύπτουμε, να καλιμπράρουμε, να εφαρμόζουμε, να κάνουμε λάθη και να μαθαίνουμε. Χωρίς αυταπάτες, πλαστικούς ηγέτες και ανεύθυνες κοινωνίες. Διότι η έλλειψη παιδείας, οι δραματικές κοινωνικές ανισότητες και οι ανεδαφικές ιδεολογικές εμμονές συγκροτούν ένα εκρηκτικό μείγμα γελοιότητας και αυτοκαταστροφής.

καπιταλισμόςκοινωνίαBrexitIssue: 2098Issue date: 7-11-2019Has video: Exclude from popular: 0